33 C 
बनावट तूप बनवणाऱ्या कारखान्याचा पर्दाफाश
बनावट तूप बनवणाऱ्या कारखान्याचा पर्दाफाश
प्रेग्नंट रिहाना रेड कार्पेट लुक
प्रेग्नंट रिहाना रेड कार्पेट लुक
दीर्घ आयुष्य जगण्यासाठी काय खावे?
दीर्घ आयुष्य जगण्यासाठी काय खावे?
उन्हाळ्यात थंड पाणी पिणे कोणाला आवडत नाही? आजकाल लोकांकडे रेफ्रिजरेटर आहेत. त्यात ठेवलेले पाणी पिऊन ते आपली तहान भागवतात. तथापि, रेफ्रिजरेटरच्या या युगातही मातीच्या भांड्यांची क्रेझ अजिबात संपलेली नाही. ते पाणी नैसर्गिकरित्या थंड ठेवतेच, शिवाय ते आरोग्यासाठी अनेक प्रकारे फायदेशीर देखील आहे. भारतात शतकानुशतके मातीच्या भांड्यात किंवा घागरीत पाणी साठवण्याची परंपरा आहे. आयुर्वेदात त्याचे अनेक फायदे सांगितले आहेत. विज्ञानही हे बऱ्याच प्रमाणात मान्य करते. जर्नल ऑफ इजिप्शियन पब्लिक हेल्थ असोसिएशन (जेईपीएएचए) मध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, मातीच्या भांड्यांमध्ये साठवलेले पाणी प्लास्टिकच्या बाटल्यांमध्ये साठवलेल्या पाण्यापेक्षा स्वच्छ आणि सुरक्षित असते. इंडियन कौन्सिल ऑफ मेडिकल रिसर्च (ICMR) आणि नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ न्यूट्रिशन (NIN) देखील मातीच्या भांड्यांचा वापर सर्वात सुरक्षित आणि फायदेशीर मानतात. तर, आजच्या कामाच्या बातमीमध्ये , आपण मातीच्या भांड्यात पाणी पिण्याचे फायदे याबद्दल बोलू. तज्ज्ञ: डॉ. पी.के. श्रीवास्तव, माजी वरिष्ठ सल्लागार, सरकारी आयुर्वेदिक महाविद्यालय आणि रुग्णालय, लखनऊ प्रश्न- मातीच्या भांड्यात पाणी नैसर्गिकरित्या कसे थंड होते? उत्तर: मातीच्या भांड्यांमध्ये लहान छिद्रे असतात. जेव्हा पाणी या छिद्रांमधून झिरपते आणि पात्राच्या बाह्य पृष्ठभागावर पोहोचते तेव्हा ते बाष्पीभवन होऊ लागते. ही एक एंडोथर्मिक प्रक्रिया आहे. याचा अर्थ असा की जेव्हा पाणी वाफेत बदलते तेव्हा त्याला आजूबाजूच्या वस्तूंमधून उष्णता घ्यावी लागते. यासाठी, पाणी भांड्यातून आणि त्यातील पाण्यामधून उष्णता घेते. या प्रक्रियेद्वारे भांडे आणि त्यातील पाणी हळूहळू थंड होते. घाम आपल्या त्वचेला थंड करतो त्याचप्रमाणे हे काम करते. प्रश्न: मातीच्या भांड्यातील पाणी पिणे आपल्या आरोग्यासाठी कसे फायदेशीर आहे? उत्तर: माती नैसर्गिकरित्या अल्कधर्मी (अम्लीय पदार्थ नसलेली) असते. म्हणून, मातीच्या भांड्यात ठेवलेले पाणी शरीराच्या पीएच पातळीला संतुलित करण्यास मदत करते. यामुळे अ‍ॅसिडिटी आणि गॅस सारख्या समस्या कमी होतात. द्रव किती आम्लयुक्त आहे हे pH पातळी दर्शवते. मातीच्या भांड्यांमध्ये असलेले मॅग्नेशियम आणि कॅल्शियम सारखे खनिजे पाण्यात विरघळतात, ज्यामुळे शरीरातील इलेक्ट्रोलाइट संतुलन राखण्यास मदत होते. याशिवाय मातीच्या भांड्यातील पाणी नैसर्गिकरित्या थंड असते, जे पिल्याने घशात झटका येत नाही आणि शरीराचे तापमान देखील राखले जाते. चिकणमातीमध्ये असलेले गुणधर्म पाणी शुद्ध करतात, जे शरीरातील विषारी पदार्थ बाहेर काढण्यास मदत करते. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून त्याचे इतर फायदे समजून घ्या- प्रश्न: रेफ्रिजरेटरच्या पाण्यापेक्षा माठातील पाणी का चांगले आहे? उत्तर- आयुर्वेदाचार्य डॉ. पी.के. श्रीवास्तव स्पष्ट करतात की रेफ्रिजरेटेड पाणी शरीराला जलद थंड करते. यामुळे घसा खवखवणे, सर्दी किंवा घशात संसर्ग होण्याची शक्यता वाढते. तर मातीच्या भांड्यांमधील पाणी फक्त २०-२५C पर्यंत थंड होते, जे शरीराच्या तापमानासाठी योग्य आहे. फ्रिजमधील खूप थंड पाणी पचनक्रिया मंदावू शकते, तर मातीच्या भांड्यातील पाणी पचनक्रियेला आधार देते. याशिवाय मातीच्या भांड्यातील पाणी पिल्याने वीज वाचते. प्रश्न- मातीच्या भांड्यातील पाणी दररोज पिणे सुरक्षित आहे का? उत्तर- डॉ. पी.के. श्रीवास्तव म्हणतात की मातीच्या भांड्यातील पाणी नियमितपणे पिणे पूर्णपणे सुरक्षित आणि आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे. हे शरीराला पुरेसे हायड्रेशन आणि काही आवश्यक खनिजे प्रदान करते. प्रश्न- भांडे स्वच्छ करण्याचा योग्य मार्ग कोणता आहे? उत्तर- यासाठी प्रथम भांडे पूर्णपणे रिकामे करा. नंतर ते मऊ कापडाने किंवा स्पंजने आतून स्वच्छ करा. भांड्यात हात घालून स्वच्छ करणे टाळा कारण यामुळे पाण्याचा थंडावा कमी होऊ शकतो. ते बाहेरून धुता येते. कधीकधी माठाच्या आत एक पांढरा थर तयार होतो. ते काढण्यासाठी तुम्ही लिंबाचा रस, बेकिंग सोडा, व्हिनेगर किंवा मीठ वापरू शकता. यापैकी कोणतीही गोष्ट पाण्यात मिसळा आणि ती भांड्यात ओता. यानंतर, ते चांगले फिरवा. शेवटी ताज्या पाण्याने धुवा आणि उन्हात वाळवा. यामुळे, भांड्यात कोणतेही बॅक्टेरिया राहत नाहीत. प्रश्न: मातीच्या भांड्यात बॅक्टेरिया वाढण्याचा धोका आहे का? उत्तर: मातीच्या भांड्यात छिद्र असतात, त्यामुळे त्यात ओलावा राहतो. जर ते योग्यरित्या आणि वेळेवर स्वच्छ केले नाही तर बुरशी किंवा बॅक्टेरिया वाढू शकतात. नियमित उन्हात वाळवल्याने आणि स्वच्छ केल्याने हा धोका कमी असतो. प्रश्न: माठ वापरताना कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत? उत्तर: नवीन भांडे किंवा माठ खरेदी केल्यानंतर, ते किमान १२ तास पाण्यात भिजत ठेवा. यानंतर, ते स्वच्छ पाण्याने भरा. त्याचे पाणी दररोज किंवा दर दुसऱ्या दिवशी बदला आणि ते उन्हात वाळवा, जेणेकरून भांड्यात ओलावा आणि बुरशी राहणार नाही. ते मजबूत डिटर्जंट किंवा साबणाने अजिबात स्वच्छ करू नका. याशिवाय इतर काही गोष्टींची विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- प्रश्न- प्रत्येकासाठी माठातील पाणी पिणे सुरक्षित आहे का? उत्तर- डॉ. पी.के. श्रीवास्तव म्हणतात की सामान्यतः ते सर्व लोकांसाठी सुरक्षित आहे. पण जर एखाद्याला धूळ किंवा मातीची अ‍ॅलर्जी असेल तर त्याला काही समस्यांना तोंड द्यावे लागू शकते. याशिवाय, केमोथेरपी घेत असलेल्या लोकांनी डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय भांड्याचे पाणी पिऊ नये.
आजकाल उत्तर भारतासह देशाच्या अनेक भागात तीव्र उष्णता आहे. हवामान खात्याने अनेक राज्यांमध्ये उष्णतेच्या लाटेचा इशारा जारी केला आहे. या काळात लोकांना घराबाहेर पडू नये असा सल्ला देण्यात आला आहे. पण अनेक लोकांना त्यांच्या कामासाठी कडक उन्हात बाहेर जावे लागते. तथापि, जेव्हा तापमान वाढत राहते आणि उष्णतेची लाट येते तेव्हा बाहेर पडणे अधिक धोकादायक बनते. अशा हवामानात, डिहायड्रेशन, जुलाब, डोकेदुखी, त्वचेवर पुरळ यासारख्या समस्या सामान्य आहेत. या समस्यांपासून स्वतःचे रक्षण करण्याचा सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे जेव्हाही तुम्ही घराबाहेर पडाल तेव्हा पूर्ण सावधगिरीने आणि तयारीने बाहेर पडावे. तर, आज या कामाच्या बातमीत, आपण कडक उन्हात घराबाहेर पडण्यापूर्वी कोणती तयारी करावी याबद्दल बोलू. तसेच, कडक उन्हात बाहेर जाताना कोणत्या गोष्टी सोबत ठेवणे महत्त्वाचे आहे हे आपल्याला कळेल. तज्ज्ञ: डॉ. बॉबी दिवाण, वरिष्ठ वैद्य, दिल्ली प्रश्न: उन्हाळ्यात घराबाहेर पडण्यापूर्वी कोणती तयारी करावी? उत्तर: बरं, उन्हाळ्यात घराबाहेर न पडणे चांगले. पण जर तुम्हाला बाहेर जावे लागले तर आधी काही तयारी करणे महत्त्वाचे आहे. सर्वप्रथम, हलक्या रंगाचे, सैल आणि सुती कपडे निवडा, जे हवा सहजपणे जाऊ देतात आणि शरीर थंड ठेवतात. थेट सूर्यप्रकाश टाळण्यासाठी तुमचे डोके आणि चेहरा टोपी, स्कार्फ, टॉवेल किंवा इतर कोणत्याही कापडाने झाकायला विसरू नका. हानिकारक अल्ट्राव्हायोलेट (UV) किरणांपासून तुमचे डोळे वाचवण्यासाठी सनग्लासेस घाला. जर तुम्हाला बराच वेळ उन्हात राहावे लागणार असेल, तर ओरल रिहायड्रेशन सोल्युशन (ओआरएस) चे काही पाउच सोबत ठेवा. निघण्यापूर्वी हलके आणि सहज पचणारे अन्न खा. दिवसाच्या सर्वात उष्ण वेळेत म्हणजे दुपारी १२ ते ३ च्या दरम्यान बाहेर जाणे टाळा. याशिवाय, इतर काही गोष्टी देखील लक्षात ठेवा. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- आता ग्राफिकमध्ये दिलेले मुद्दे सविस्तरपणे समजून घेऊया. सुती आणि सैल कपडे घाला. उन्हाळ्यात हलक्या रंगाचे कपडे घालल्याने सूर्याची किरणे परावर्तित होतात, ज्यामुळे शरीर कमी गरम होते. सैल कपडे शरीरातून हवा जाऊ देतात, ज्यामुळे थंडावा मिळतो. तसेच, पूर्ण बाह्यांचे कपडे त्वचेचे थेट सूर्यप्रकाशापासून संरक्षण करतात. तर सुती कपडे घाम शोषण्यास मदत करतात. टोपी किंवा रुमालाने डोके झाका. जेव्हा तीव्र सूर्यप्रकाश थेट डोक्यावर पडतो, तेव्हा उष्माघाताचा धोका वाढतो. अशा परिस्थितीत, टोपी किंवा रुमालाने डोके कडक उन्हापासून वाचवते आणि थंड ठेवण्यास मदत करते. सनग्लासेस घाला. सूर्याची तीव्र किरणे डोळ्यांसाठी हानिकारक असू शकतात. अशा परिस्थितीत, सनग्लासेस डोळ्यांना अतिनील किरणांपासून वाचवतात आणि तेजस्वी प्रकाशात चांगले दिसण्यास मदत करतात. पाण्याची बाटली ठेवा. उन्हाळ्यात शरीराला खूप घाम येतो, ज्यामुळे डिहायड्रेशन होऊ शकते. अशा परिस्थितीत, तुमच्यासोबत पाण्याची बाटली ठेवून तुम्ही वेळोवेळी पाणी पिऊ शकता आणि तुमचे शरीर हायड्रेट ठेवू शकता. सनस्क्रीन वापरा. सूर्याच्या हानिकारक अतिनील किरणांमुळे सनबर्न, टॅनिंग आणि दीर्घकाळात त्वचेचा कर्करोग होऊ शकतो. म्हणून, घराबाहेर पडण्यापूर्वी, तुमच्या त्वचेवर चांगल्या दर्जाचे सनस्क्रीन लावा. असे केल्याने आपण हे नुकसान टाळू शकतो. ओआरएस, लिंबूपाणी किंवा सत्तूचे द्रावण प्या. हे पेये तुमच्या शरीराला त्वरित ऊर्जा देतात आणि इलेक्ट्रोलाइट्सची कमतरता भरून काढतात. ओआरएस डिहायड्रेशनशी लढण्यास मदत करते, लिंबूपाणी ताजेतवाने करते आणि सत्तूचे द्रावण पोट थंड ठेवते. बॉडी मिस्ट वापरा. उन्हाळ्यात घामामुळे बॅक्टेरियाचा संसर्ग होऊ शकतो. नैसर्गिक आणि हलक्या सुगंधासह बॉडी मिस्ट वापरल्याने ताजेपणाची भावना येते. शिवाय, ते घामाचा वास देखील कमी करते. प्रश्न: उन्हाळ्यात घराबाहेर पडण्यापूर्वी कोणत्या गोष्टी सोबत ठेवाव्यात? उत्तर: जर तुम्ही उन्हाळ्यात घराबाहेर जात असाल तर काही गोष्टी नक्कीच सोबत ठेवा. यामुळे, तुम्ही तीव्र सूर्यप्रकाशाचे परिणाम टाळू शकता. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- प्रश्न: जर तुम्ही कामासाठी घराबाहेर असाल, तर कोणत्या प्रकारची खबरदारी घेतली पाहिजे? उत्तर: उन्हाळ्याच्या काळात तुम्ही तुमच्या आरोग्याची विशेष काळजी घेतली पाहिजे, विशेषतः जर तुम्ही मोकळ्या जागेत काम करत असाल तर. यासाठी, मध्येमध्ये ब्रेक घ्या आणि थंड किंवा सावलीच्या ठिकाणी जा. शक्य असल्यास, दुपारी १२ ते ३ दरम्यान जास्त शारीरिक हालचाल टाळा. फळे आणि भाज्यांसह हलके, पचण्यास सोपे आणि पौष्टिक अन्न खा. चक्कर येणे, अशक्तपणा, तीव्र डोकेदुखी, जास्त घाम येणे किंवा कमी घाम येणे ही सर्व उष्माघाताची लक्षणे असू शकतात. याकडे अजिबात दुर्लक्ष करू नका. याशिवाय, इतर काही गोष्टी लक्षात ठेवा. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- प्रश्न: उन्हातून घरी परतल्यानंतर काय करावे? उत्तर- जर तुम्ही बाहेरून कडक उन्हात घरी परतत असाल तर सर्वप्रथम थोडा वेळ विश्रांती घ्या. यानंतर, थंड पाण्याने आंघोळ करा किंवा थंड पाण्यात भिजवलेल्या कापडाने तुमचे शरीर पुसून टाका. उष्णतेमुळे थकलेल्या शरीराला विश्रांती देणे खूप महत्वाचे आहे. यानंतर, सहज पचणारे आणि हलके अन्न खा. तळलेले आणि मसालेदार पदार्थ टाळा. जर तुम्हाला काही समस्या जाणवत असेल तर ताबडतोब डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. एकंदरीत, अति उष्णतेमध्ये सावधगिरी हाच एकमेव बचाव आहे. गरज नसल्यास घराबाहेर पडू नका. जर तुम्हाला बाहेर जावे लागले तर वरील गोष्टी लक्षात ठेवा. हे तुम्हाला आणि तुमच्या कुटुंबाला सुरक्षित ठेवू शकते. तुमच्या आजूबाजूच्या लोकांची काळजी घ्या आणि त्यांना उष्णतेपासून संरक्षणाची जाणीव करून द्या.
केसांना हेअर मास्क लावण्याचे फायदे
केसांना हेअर मास्क लावण्याचे फायदे
अति उष्णतेचा केवळ मानवी आरोग्यावर परिणाम होत नाही, तर ते तुमच्या स्मार्टफोनसाठीदेखील धोकादायक ठरू शकते. तापमान वाढत असताना, फोन वेगाने गरम होऊ लागतो. यामुळे त्याच्या कार्यक्षमतेवर परिणाम होतो, बॅटरी संपते आणि कधीकधी डिव्हाइस अचानक बंद देखील होऊ शकते. सतत जास्त गरम झाल्यामुळे फोनचे कायमचे नुकसान होऊ शकते. अशा परिस्थितीत, या उन्हाळ्यात तुमचा स्मार्टफोन जास्त गरम होण्यापासून वाचवण्यासाठी काही विशेष खबरदारी घेणे आवश्यक आहे. तर, आज कामाच्या बातमीमध्ये, आपण स्मार्टफोन जास्त गरम का होतात याबद्दल बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- तज्ज्ञ: उपेंद्र शर्मा, टेक तज्ज्ञ, आग्रा प्रश्न- उन्हाळ्यात फोन जास्त गरम का होतो? उत्तर- उन्हाळ्यात फोन जास्त गरम होण्यामागे अनेक कारणे आहेत. तीव्र सूर्यप्रकाश, सतत वापर, हेवी अॅप्स आणि चार्जिंग यासारख्या गोष्टी फोनचे तापमान वाढवू शकतात. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- प्रश्न- फोन जास्त गरम झाल्याने कोणते नुकसान होऊ शकते? उत्तर- जर फोन खूप गरम झाला, तर त्याच्या कार्यक्षमतेवर परिणाम होतो. फोन हळू चालायला लागतो, हँग होऊ शकतो किंवा अचानक बंदही होऊ शकतो. याशिवाय, सर्वात जास्त नुकसान बॅटरीचे होते. जास्त उष्णतेमुळे फोनची लिथियम-आयन बॅटरी लवकर खराब होऊ शकते. यामुळे बॅटरी फुगू शकते आणि तिचे आयुष्य कमी होऊ शकते. कधीकधी फोन जास्त गरम झाल्यामुळे स्फोट देखील होऊ शकतो. काही स्मार्टफोनमध्ये सुरक्षा व्यवस्था असते. जेव्हा फोनचे तापमान खूप जास्त (सुमारे ४५C) होते तेव्हा ही प्रणाली आपोआप सक्रिय होते. फोनचा वेग कमी होतो. प्रश्न: तुमचा स्मार्टफोन जास्त गरम होत आहे की नाही हे कसे ओळखावे? उत्तर- जर तुमचा स्मार्टफोन हातात घेताच खूप गरम वाटत असेल, तर हे जास्त गरम होण्याचे पहिले लक्षण आहे. जेव्हा तुम्ही बराच वेळ गेम खेळता, व्हिडिओ कॉल करता, हेवी अॅप्स चालवता किंवा चार्जिंग करताना फोन वापरता तेव्हा असे होते. याशिवाय इतरही काही चिन्हे आहेत. जसे की- प्रश्न: उन्हाळ्यात फोन चार्ज करताना कोणत्या महत्त्वाच्या खबरदारी घ्याव्यात? उत्तर: टेक तज्ज्ञ उपेंद्र शर्मा म्हणतात की, नेहमी मूळ चार्जर आणि केबल वापरावे. जर फोन गरम झाला तर ताबडतोब चार्जिंग थांबवा. याशिवाय, चार्जिंग पोर्ट स्वच्छ आणि कोरडा ठेवणे देखील खूप महत्वाचे आहे, जेणेकरून फोन सुरक्षित राहील आणि बॅटरीचे आयुष्य जास्त काळ टिकेल. प्रश्न – उन्हाळ्यात आपण आपल्या स्मार्टफोनला जास्त गरम होण्यापासून कसे वाचवू शकतो? उत्तर: जास्त गरम होऊ नये म्हणून, फोनचा वापर तेजस्वी सूर्यप्रकाशात करणे टाळा आणि तो सावलीत ठेवा. चार्जिंग करताना फोन मोकळ्या जागेत ठेवा आणि जास्त वेळ जास्त गेमिंग किंवा व्हिडिओ स्ट्रीमिंग टाळा. बॅकग्राउंडमध्ये चालू असलेले अॅप्स बंद करा आणि आवश्यक असल्यास, फोन थंड होण्यासाठी थोडा वेळ बंद करा. तसेच फोनसाठी लाईट कव्हर वापरा, जेणेकरून उष्णता सहज बाहेर पडू शकेल. चला हे मुद्दे सविस्तरपणे समजून घेऊया. फोन थेट सूर्यप्रकाशात किंवा गरम पृष्ठभागावर ठेवू नका.उन्हाळ्यात, जर तुम्ही फोन थेट सूर्यप्रकाशात किंवा गरम ठिकाणी (जसे की कार डॅशबोर्ड) ठेवला तर स्मार्टफोनचे तापमान वेगाने वाढू शकते. चार्जिंग करताना फोन वापरू नकाचार्जिंग करताना फोन आधीच गरम होतो. अशा परिस्थितीत, जर तुम्ही ते वापरले तर ते जास्त उष्णता निर्माण करते. हे जास्त वेळ केल्याने फोनची कार्यक्षमता हळूहळू कमी होऊ शकते. चार्जिंग करताना फोन झाकलेल्या किंवा बंद जागी ठेवू नका.फोन चार्ज होत असताना आत उष्णता निर्माण होते. जर तुम्ही या काळात ते ब्लँकेट, बॅग किंवा बंद बॉक्समध्ये ठेवले तर उष्णता बाहेर पडू शकत नाही. अशा परिस्थितीत फोन जास्त गरम होऊ शकतो. जे त्याच्या कामगिरीसाठी आणि बॅटरीसाठी हानिकारक आहे. गरज नसल्यास बॅकग्राउंड अॅप्स बंद करा. अनेकदा आपण लक्ष न देता एकाच वेळी अनेक अॅप्स उघडतो, जे बॅकग्राउंडमध्ये सतत चालू राहतात. हे अॅप्स फोनच्या प्रोसेसर आणि रॅमवर दबाव आणतात, ज्यामुळे डिव्हाइस गरम होते. म्हणून, वेळोवेळी मल्टीटास्किंग स्क्रीन तपासा आणि आवश्यक नसलेले अॅप्स त्वरित बंद करा. हाय परफॉर्मन्स मोडऐवजी बॅलन्स्ड मोड निवडा. फोन हाय परफॉर्मन्स मोडमध्ये जलद काम करतो, परंतु तो जास्त उष्णता देखील निर्माण करतो. उन्हाळ्यात जास्त गरम होऊ नये, म्हणून संतुलित किंवा पॉवर-सेव्हिंग मोड चांगले असतात. फोनचे कव्हर जास्त जाड नसावे. जाड फोन कव्हर डिव्हाइसची उष्णता बाहेर जाऊ देत नाहीत, ज्यामुळे फोन लवकर गरम होऊ शकतो. जर फोन जास्त गरम होत असेल तर त्याचे कव्हर काढा किंवा हलके आणि हवा जाऊ शकणारे केस वापरा. उन्हाळ्यात, सिलिकॉन किंवा हलके प्लास्टिक कव्हर हा एक चांगला पर्याय असतो. गरज पडल्यास, काही काळासाठी फोन बंद करा. जर तुम्हाला वाटत असेल की फोन जास्त गरम झाला आहे आणि तो हळू चालत आहे, तर तो काही काळासाठी बंद करणे चांगले. यामुळे सिस्टम थंड होते आणि फोन पुन्हा सामान्य परफॉर्मन्स देऊ लागतो. ही पद्धत फोनचे आयुष्य वाढविण्यास देखील मदत करते.
छातीत वेदना हार्ट अटॅक की पोटात गॅस
छातीत वेदना हार्ट अटॅक की पोटात गॅस
घरगुती पद्धतीने चाकू धारदार कसा करावा
घरगुती पद्धतीने चाकू धारदार कसा करावा
प्रश्न- मी ३५ वर्षांची घटस्फोटित महिला आहे. पाच वर्षांपूर्वी माझे एक अरेंज्ड मॅरेज झाले होते, जे फक्त दीड वर्ष टिकले. त्या मुलाचे कुटुंब खूप रूढीवादी आणि नियंत्रित होते. तो मुलगाही खूप संशयी होता. माझा घटस्फोट खूप कठीण होता कारण सुरुवातीला माझ्या कुटुंबातील सदस्यांनीही माझ्यावर तडजोड करण्यासाठी दबाव आणला. माझे वडील सैन्यात आहेत आणि ते खूप जुन्या पद्धतीचे आहेत. जरी त्यांनी त्यांच्या मुलींच्या शिक्षणात कोणतीही कसर सोडली नाही, तरी जात, लग्न इत्यादींबद्दल त्यांचे विचार खूप रूढीवादी आहेत. मी एक आयटी व्यावसायिक आहे आणि गुडगावमध्ये काम करते. बाबांना अजूनहीअसं वाटतं की माझ्यामुळे त्यांनी समाजात आपली प्रतिष्ठा गमावली आहे. घटस्फोटित असणे हा त्यांच्यासाठी एक कलंक आहे. त्यांना माझी समस्या समजत नाही. त्यांना फक्त त्यांच्या सन्मानाची काळजी आहे. या सर्व गोष्टींचा माझ्या मानसिक आरोग्यावर परिणाम होत आहे. मला अनेक वेळा पॅनिक अटॅक आले आहेत. मी चिंता कमी करणारे औषध घेत आहे. मी काय करू? असं नाहीये की मला पुन्हा लग्न करायचं नाहीये, पण आता लग्नाच्या विचारानेच मला भीती वाटते. मी काय करू? तज्ञ - डॉ. द्रोण शर्मा, सल्लागार मानसोपचारतज्ज्ञ, आयर्लंड, यूके. यूके, आयर्लंड आणि जिब्राल्टर मेडिकल कौन्सिलचे सदस्य. उत्तर- मी माझे उत्तर एका वस्तुस्थितीने सुरू करू इच्छितो. आपला समाज ज्या सांस्कृतिक बदलातून जात आहे त्यातील अनेक मुलींची ही कहाणी आहे. मुलींना शिक्षित करण्याचा आणि त्यांना स्वावलंबी बनवण्याचा विचार आपण स्वीकारला आहे, परंतु आम्ही अजूनही त्यांना त्यांच्या स्वतःच्या जीवनाची जबाबदारी आणि अधिकार देण्यास तयार नाही. घराच्या इज्जतीचे रक्षण करणे ही मुलीची जबाबदारी आहे असे आपल्याला वाटते. आणि ही इज्जत देखील एक अतिशय विचित्र गोष्ट आहे, जी आपल्या आनंद आणि कल्याणापेक्षा जास्त महत्त्वाची आहे. घटस्फोटातून जाणे सोपे नाही. जेव्हा आजूबाजूला कोणतीही आधार व्यवस्था नसते आणि कुटुंब तुमच्या निर्णयाशी नसते तेव्हा हे विशेषतः कठीण होते. परंतु अशा परिस्थितीत, वैयक्तिक भावनिक उपचार अधिक महत्त्वाचे बनतात. जसे तुम्ही लिहिले आहे की घटस्फोटासाठी तुम्हाला जबाबदार धरले जात आहे आणि तुमचे वडील तुमच्या निर्णयाशी सहमत नव्हते. अशा परिस्थितीत, आपल्याला कुटुंबाशी असलेले तुमचे नाते आणि पालकत्वाशी संबंधित काही प्रश्नांची उत्तरे देखील शोधावी लागतील. भावनिक उपचार हे सामूहिक असतात तेव्हा सर्वात प्रभावी असतात, जेव्हा कुटुंब देखील उपचार प्रक्रियेचा एक भाग असते, परंतु हे नेहमीच सोपे नसते. म्हणून तुम्हाला खरोखर खोलवर जाऊन या प्रश्नाचे उत्तर शोधण्याची गरज आहे की ही फक्त एक तात्पुरती गोष्ट होती की तुमचे पालक खरोखरच विषारी आहेत. घटस्फोटाच्या वेळीच तुम्हाला तुमच्या पालकांकडून राग आणि असहकार जाणवला होता का, की त्याआधीही त्यांचे वर्तन नेहमीच नियंत्रित करणारे, टीका करणारे आणि त्यांचा मार्ग स्वीकारण्यास भाग पाडणारे होते? याचे उत्तर शोधण्यासाठी तुम्हाला स्वतःला काही प्रश्न विचारावे लागतील आणि त्यांची उत्तरे डायरीत व्यवस्थित लिहावी लागतील. आपल्या मनात असलेल्या प्रतिमा किंवा आठवणी कधीकधी गोंधळात टाकणाऱ्या आणि अस्पष्ट असू शकतात. म्हणून, विचारांना स्पष्टता देण्यासाठी, सर्वकाही कागदावर लिहून ठेवणे आणि त्याबद्दल संयमाने विचार करणे महत्वाचे आहे. खालील ग्राफिकमध्ये दिलेल्या १० प्रश्नांची सविस्तर उत्तरे कागदाच्या तुकड्यावर लिहा. लहानपणापासून आतापर्यंतच्या जुन्या घटना आठवा आणि तुमचे उत्तर हो आहे की नाही ते पहा. जर वरील ८ प्रश्नांची उत्तरे हो असतील, तर पालकांकडून कोणत्याही अपेक्षा ठेवणे कदाचित निरर्थक ठरेल. ते विषारी पालकत्वाचे एक उत्कृष्ट उदाहरण आहेत. पण जर शेवटच्या दोन प्रश्नांचे उत्तर हो असेल, तर पालकांशी बोलण्याची आणि त्यांना तुमचा दृष्टिकोन समजावून सांगण्याची अजूनही आशा आहे. पण दोन्ही परिस्थितींमध्ये, तुम्हाला या काही गोष्टी लक्षात ठेवण्याची आवश्यकता आहे- या गोष्टींबद्दल तुमच्या मनात स्पष्टता असणे खूप महत्वाचे आहे. या स्पष्टतेसह स्वतःला बरे करण्यासाठी, तुम्ही या गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत - या सर्व प्रश्नांवर स्पष्टता मिळवून स्वतःचे उपचार सुरू होतील. जसजसे तुम्ही तुमच्या कुटुंबावरील अपेक्षा आणि अवलंबित्व सोडून देता आणि तुमच्या आयुष्याची सूत्रे स्वतःच्या हातात घेता, तसतसे पुढचा मार्ग आपोआप अधिक स्पष्ट दिसू लागतो. तथापि, नवीन नातेसंबंध सुरू करण्यापूर्वी, स्वतःला आणखी काही प्रश्न विचारणे महत्वाचे आहे. जसे की- तुम्ही एक सुशिक्षित आणि आर्थिकदृष्ट्या स्वतंत्र महिला आहात. एक आयटी व्यावसायिक आहात आणि गुडगावमध्ये काम करतात. तुम्हाला आतून त्रास देत असलेल्या भावनिक आघातावर उपचार करणे आवश्यक आहे, जेणेकरून तुम्हाला स्पष्टपणे दिसेल की पुढे एक चांगले, उज्ज्वल भविष्य आहे. तुम्हाला तुमच्या भीतीशी लढावे लागेल आणि लाल झेंडे पहायला शिकावे लागेल. भूतकाळ विसरून आणि त्यातून धडा घेऊनच आपण पुढे जाऊ शकतो.
बद्धकोष्ठता झाल्यास कोणते नैसर्गिक उपाय
बद्धकोष्ठता झाल्यास कोणते नैसर्गिक उपाय
५ वर्षांनंतर पुन्हा कैलास मानसरोवर यात्रा सुरू होत आहे. सरकारने या यात्रेसाठी नोंदणी सुरू केली आहे. नोंदणीची शेवटची तारीख १३ मे आहे. ही यात्रा ३० जूनपासून सुरू होईल आणि २५ ऑगस्टपर्यंत चालेल. यावेळी एकूण १५ गट उत्तराखंड आणि सिक्कीम मार्गे या प्रवासात जातील. गेल्या काही वर्षांत कोविड-१९ आणि भारत-चीन सीमा वादामुळे प्रवास बंद होता. तथापि, आता दोन्ही देशांच्या परस्पर संमतीनंतर प्रवास पुन्हा एकदा सुरू होत आहे. कैलास मानसरोवर यात्रेचे विशेष महत्त्व आहे, परंतु यात्रेकरूंच्या मनात यात्रेबाबत खूप गोंधळ आणि प्रश्न आहेत. जसे की नोंदणी कशी करावी, प्रवासाचा मार्ग काय असेल, कसे जायचे, कुठे राहायचे, मार्गदर्शक तत्त्वे काय आहेत. तर, आजच्या कामाच्या बातमीमध्ये या प्रश्नांची उत्तरे जाणून घेऊया. आपण याबद्दल देखील बोलू- प्रश्न- कैलास मानसरोवर यात्रेसाठी नोंदणी कशी करावी? उत्तर: नोंदणीशिवाय तुम्ही कैलास मानसरोवर यात्रेला जाऊ शकत नाही. अशा परिस्थितीत, नोंदणी करू इच्छिणाऱ्या यात्रेकरूंनी प्रथम अधिकृत वेबसाइट http://kmy.gov.in ला भेट द्यावी. तुम्हाला तिथे एक नोंदणी फॉर्म मिळेल, तो काळजीपूर्वक वाचल्यानंतरच भरा. फॉर्ममधील सर्व आवश्यक तपशील जसे की वैयक्तिक तपशील, प्रवास तपशील, आरोग्य प्रमाणपत्र इत्यादी भरल्यानंतर, ते सबमिट करा. यात्रेसाठी नोंदणी शुल्क देखील जमा करावे लागेल. नोंदणीशी संबंधित ३ महत्त्वाच्या गोष्टी... प्रश्न- या यात्रेला कोण जाऊ शकते? उत्तर: परराष्ट्र मंत्रालयाच्या मते, कैलास मानसरोवर यात्रेसाठी नोंदणी करण्यासाठी यात्रेकरूंना काही अटींचे पालन करावे लागेल. उदाहरणार्थ, जर तीर्थयात्री भारतीय असेल, तर पासपोर्ट अनिवार्य आहे. अशा काही महत्त्वाच्या गोष्टी ग्राफिक्समध्ये स्पष्ट केल्या आहेत... प्रश्न- प्रवासासाठी वैद्यकीय चाचणी सर्वात महत्वाची का आहे? उत्तर: प्रवाशांना सुमारे ६,६३८ मीटर (२१,७७८ फूट) उंचीवरून प्रवास करावा लागतो, जिथे ऑक्सिजनची कमतरता असते आणि हवेचा दाब कमी असतो. अशा परिस्थितीत, हायपोक्सिया (ऑक्सिजनची कमतरता) मुळे लोकांना अस्वस्थता जाणवू शकते. या परिस्थितीत, प्रवाशाला पल्मोनरी एडिया, डोक्यात सूज (सेरेब्रल एडेमा) सारख्या समस्या येऊ शकतात. अशा परिस्थितीत, यात्रेकरू पूर्णपणे निरोगी असणे महत्वाचे आहे. यासाठी, नोंदणीकृत यात्रेकरूंना दिल्ली हार्ट अँड लंग इन्स्टिट्यूट (DHLI) आणि ITBP बेस हॉस्पिटल दिल्ली येथे वैद्यकीय चाचणी करावी लागते. या चाचणीमध्ये रक्त तपासणी, एक्स-रे, ईसीजी आणि इतर अनेक आवश्यक चाचण्या केल्या जातात. प्रवासादरम्यान वैद्यकीय चाचणी देखील असते... प्रत्यक्षात, डीएचएलआय आणि आयटीबीपी बेस हॉस्पिटलमध्ये तपासणीनंतर, आणखी एक वैद्यकीय तपासणी केली जाते. उंचीवर शरीर कसे प्रतिसाद देते याचे मूल्यांकन करण्यासाठी लिपुलेख खिंड (३,२२० मीटर) आणि नाथुला खिंड (४,११५ मीटर) येथे चाचण्या केल्या जातात. जे प्रवासी तिथे तंदुरुस्त आढळतील, त्यांनाच पुढील प्रवास सुरू ठेवण्याची परवानगी आहे. प्रश्न- कैलास मानसरोवर यात्रेचा मार्ग कोणता आहे? उत्तर: कैलास मानसरोवर यात्रेसाठी दोन मुख्य मार्ग आहेत. तुम्ही तुमच्या सोयीनुसार, बजेटनुसार आणि वेळेनुसार मार्ग निवडू शकता. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- प्रश्न: कैलास मानसरोवर यात्रेसाठी यात्रेकरूंची निवड कशी केली जाते? उत्तर: यात्रेसाठी यात्रेकरूंची निवड संगणकाद्वारे लॉटरी ड्रॉद्वारे केली जाते, ज्यामुळे सर्वांना समान संधी मिळते. या प्रक्रियेत, पुरुष आणि महिला दोघांनाही समान संधी मिळतील याची काळजी घेतली जाते. प्रश्न- प्रवासासाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक आहेत? उत्तर- नोंदणी पूर्ण झाल्यानंतर, सर्वप्रथम काही महत्त्वाच्या कागदपत्रांची दिल्लीमध्ये पडताळणी करावी लागते. यानंतर, प्रवासादरम्यान देखील ही कागदपत्रे सोबत ठेवणे बंधनकारक आहे. हे एका ग्राफिकद्वारे समजून घ्या- प्रश्न: कैलास मानसरोवर यात्रेसाठी सामान पॅक करताना कोणत्या महत्त्वाच्या गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत? उत्तर- यासाठी खाली दिलेले ग्राफिक्स पाहा- प्रश्न: प्रवासादरम्यान एखादा यात्रेकरू आजारी पडला तर काय करावे? उत्तर: जर एखादा यात्रेकरू सौम्य आजारी असेल तर भारतीय वैद्यकीय आणि पॅरामेडिकल कर्मचारी त्याला मदत करतील. पण जर गंभीर समस्या असेल, तर त्याला हेलिकॉप्टरने रुग्णालयात नेले जाते, जे त्याच्या स्वतःच्या खर्चाने असेल. तथापि, हेलिकॉप्टरने बाहेर काढणे हवामानावर अवलंबून आहे. प्रश्न: कैलास मानसरोवर यात्रेदरम्यान जेवण, पेय आणि राहण्याची व्यवस्था केली जाते का? उत्तर : हो, प्रवासादरम्यान जेवणाची आणि राहण्याची संपूर्ण व्यवस्था केली जाते. भारतातील लिपुलेख आणि नाथुला मार्गांसाठी, केएमव्हीएन आणि एसटीडीसी या व्यवस्थांची काळजी घेतात. तिबेटमध्ये, टीएआर अधिकारी निवास आणि इतर आवश्यक सुविधा पुरवतात. प्रवास खर्चाबद्दल अधिक माहितीसाठी, तुम्ही यात्रीसाठी शुल्क आणि खर्च या वेबपेजला भेट देऊ शकता.
गुड हॅबिट्स म्हणजे चांगल्या सवयी. या लेखात, दर आठवड्याला आम्ही तुम्हाला अशाच एका सवयीबद्दल सांगतो जी ऐकायला आणि पाहायला खूपच किरकोळ वाटते, परंतु त्याचे परिणाम खूप मोठे असतात. आज आपण खर्चाच्या जर्नलिंगबद्दल म्हणजेच दैनंदिन खर्च लिहून ठेवण्याची सवय याबद्दल बोलू. दैनंदिन खर्च लिहून ठेवल्याने काय बदल होणार आहे असा प्रश्न तुम्हाला पडला असेल. प्रसिद्ध आर्थिक सल्लागार जेसिका इरविन यांनी त्यांच्या 'मनी डायरी' या पुस्तकात या विषयावर सखोल चर्चा केली आहे. त्यांनी लिहिले आहे की यामुळे केवळ आपले बजेट सुधारू शकत नाही, तर आपल्या मानसिक आणि आर्थिक आरोग्यावरही सकारात्मक परिणाम होईल. सर्वात श्रीमंत लोक देखील त्यांच्या खर्चाचा हिशोब ठेवतात. जर तुम्ही जगातील सर्वात श्रीमंत लोकांची यादी उचलली आणि त्यांच्याबद्दल वाचायला बसलात, तर तुम्हाला कळेल की श्रीमंत होण्यासाठी त्यांनी प्रथम रिकामा खर्च करण्याची सवय सोडली. यासाठी त्यांनी फक्त खर्चाच्या जर्नलिंगचा अवलंब केला. जगातील २३% लोक दररोज त्यांचे खर्च लिहून ठेवतात. जगभरात किती लोक खर्चाची जर्नलिंग करतात याची कोणतीही अचूक आकडेवारी उपलब्ध नाही. तथापि, ब्रिटिश पेन रिटेलर पेन हेवनच्या सर्वेक्षणानुसार, फक्त २३% लोक डायरी लिहितात, ज्यामध्ये वैयक्तिक आणि आर्थिक जर्नलिंग दोन्ही समाविष्ट आहेत. दैनंदिन खर्च लिहून ठेवण्याचे फायदे जेव्हा आपण आपले दैनंदिन खर्च डायरीत लिहितो, तेव्हा आपल्याला आपल्या खर्चाची खूप जाणीव होते. हे तुमच्या उत्पन्नानुसार बजेट बनवण्यास मदत करते. सर्व फायदे ग्राफिकमध्ये पाहा- ग्राफिकमध्ये दिलेले सर्व मुद्दे सविस्तरपणे समजून घ्या- पैशाचा योग्य हिशेब - जेव्हा आपण दररोज आपल्या खर्चाची नोंद डायरीत करतो, तेव्हा आपल्याला समजते की आपले पैसे कुठे जात आहेत. यामुळे अनावश्यक खर्च ओळखणे सोपे होते. बजेट तयार करण्यास मदत करते - जेव्हा आपल्याकडे आपल्या दैनंदिन खर्चाची स्पष्ट नोंद असते, तेव्हा आपण दर महिन्याच्या सुरुवातीला एक चांगले बजेट बनवू शकतो. हे तुम्हाला तुमची आर्थिक उद्दिष्टे साध्य करण्यात मदत करते. अनावश्यक खर्चावर नियंत्रण ठेवा- जेव्हा तुम्ही तुमचे दैनंदिन खर्च तुमच्या डायरीत लिहिता, तेव्हा अनावश्यक खर्च वेगळे दाखवले जातात. हे लक्षात ठेवताना तुम्हाला थोडे अस्वस्थ वाटते, पण जेव्हा हे वारंवार घडते, तेव्हा तुम्ही त्यांना ओळखता आणि थांबवता. बचत ही सवय बनते - जेव्हा आपण आपल्या खर्चावर लक्ष ठेवतो आणि अनावश्यक गोष्टींवरील खर्च कमी करतो तेव्हा बचत वाढू लागते. आर्थिक ताणतणावातून मुक्तता - जेव्हा आपण मासिक बजेट बनवतो, तेव्हा आपल्याला आपल्या खर्चाचा योग्य अंदाज येतो. यामुळे, तुम्ही महिन्याच्या शेवटी आर्थिक ताण टाळू शकता. याद्वारे आपण भविष्यातील अनिश्चिततेसाठी देखील तयारी करू शकतो. जबाबदारी आणि शिस्त - ही सवय आपल्याला अधिक जबाबदार बनवते आणि जीवनात आर्थिक शिस्त वाढवते. खर्चाच्या जर्नलिंगची योग्य पद्धत कोणती आहे? यासाठी कोणतीही निश्चित पद्धत नाही, प्रत्येकाची स्वतःची पद्धत असू शकते. तथापि, त्याचा जास्तीत जास्त फायदा मिळविण्यासाठी, खर्च लिहून ठेवल्यानंतर त्यांचा आढावा घेणे आणि त्यात सतत सुधारणा करणे महत्वाचे आहे. संपूर्ण प्रक्रिया ५ मुद्द्यांमध्ये समजून घ्या- १. खर्च नोंदवण्यासाठी योग्य माध्यम निवडा तुमच्या सोयीनुसार, तुम्ही तुमचे खर्च नोंदवण्यासाठी डायरी, एक्सेल शीट, मोबाईल अॅप किंवा कोणतेही डिजिटल टूल निवडू शकता. २. प्रत्येक लहान-मोठा खर्च लक्षात घ्या खर्च लिहिताना अजिबात संकोच करू नका. यामध्ये प्रत्येक लहान-मोठा खर्च लक्षात घ्या. उदाहरणार्थ, चहावर खर्च झालेल्या पैशापासून ते खोलीच्या भाड्यापर्यंत सर्व काही लिहून ठेवणे महत्त्वाचे आहे. यामुळे पुनरावलोकनात सर्वकाही अधिक स्पष्ट होईल. ३. खर्च वेगवेगळ्या श्रेणींमध्ये विभागा तुमच्या सर्व खर्चासाठी काही श्रेणी तयार करा आणि नंतर त्या लिहून ठेवा. यामुळे तुम्हाला तुमच्या खर्चाची स्पष्ट कल्पना येईल. उदाहरणार्थ, जेवणाचा खर्च, प्रवास खर्च, घरभाडे, मनोरंजन आणि गुंतवणूक हे वेगवेगळ्या श्रेणींमध्ये विभागून लिहा. ४. खर्चाचे विश्लेषण करा तुमच्या सोयीनुसार, दर आठवड्याच्या किंवा महिन्याच्या शेवटी तुमच्या खर्चाचा आढावा घ्या. तुम्ही कुठे विनाकारण पैसा वाया घालवत आहात आणि कुठे त्यावर नियंत्रण ठेवण्याची गरज आहे ते पाहा. ५. तुमचे ध्येय निश्चित करा तुमचे खर्च नियंत्रित करण्यासाठी आणि तुमची बचत वाढवण्यासाठी छोटी ध्येये ठेवा. समजा एखाद्याचे महिन्याच्या शेवटी त्याच्या उत्पन्नाच्या १०% बचत करण्याचे ध्येय असेल. पुढील महिन्यात अनावश्यक खर्च २०% कमी करणे हे एखाद्याचे ध्येय असू शकते. खर्चाच्या जर्नलिंगमुळे आर्थिक वर्तन दिसून येते. जेसिका इरविन यांच्या मते, आपल्या मेंदूची रचना अशा प्रकारे केली जाते की जेव्हा आपण काहीतरी लिहितो तेव्हा आपण ते अधिक चांगल्या प्रकारे समजू शकतो आणि ते जास्त काळ लक्षात ठेवू शकतो. म्हणून, खर्चाच्या जर्नलिंगची सवय आपल्याला आपले आर्थिक वर्तन समजून घेण्यास आणि सुधारण्यास मदत करते. दररोज तुमचे खर्च नोंदवण्याची सवय लावा. हे काम सुरुवातीला कठीण वाटू शकते. काही दिवस असे येतील जेव्हा तुम्हाला दिवसभराचे सर्व खर्च आठवणार नाहीत. तथापि, काही दिवसांतच ते सवय होईल आणि खूप सोपे वाटेल. काही महिन्यांतच तुम्हाला त्याचे फायदे समजायला लागतील. आजच एक डायरी खरेदी करा आणि खर्चाची नोंद करायला सुरुवात करा.
बद्धकोष्ठतेपासून मुक्ततेसाठी घरगुती उपाय
बद्धकोष्ठतेपासून मुक्ततेसाठी घरगुती उपाय
प्रत्येक ऋतूमध्ये शरीराच्या स्वतःच्या गरजा असतात. उन्हाळ्यात हेच आवश्यक असते: थंडपणा आणि ताजेपणा. कडक उन्ह, सतत येणारा घाम आणि थकवा यादरम्यान दुपारी आराम देणारी एखादी गोष्ट असेल, तर ती म्हणजे ताजे, थंड, आरोग्यदायी भारतीय पेय. उन्हाळ्यात सर्वांनाच तहान लागते, पण कोल्ड्रिंक्स, पॅक केलेला ज्यूस पिणे किंवा आईस्क्रीम खाणे हे आरोग्यदायी पर्याय नाहीत. त्याऐवजी, जर तुम्ही सत्तू, बेल शरबत, ताक किंवा लिंबूपाणी यासारखे नैसर्गिक आणि देशी पर्याय स्वीकारले तर शरीर थंड तर राहीलच, पण तुमची रोगप्रतिकारक शक्ती आणि पचनसंस्था देखील निरोगी राहील. म्हणूनच, आज 'कामाच्या बातमी' मध्ये आपण अशा १० देशी पेयांबद्दल बोलू, जे उन्हाळ्यात शरीराला आतून थंड ठेवतील आणि उष्माघातासारख्या समस्यांपासून वाचवतील. तुम्हाला हे देखील कळेल की- उन्हाळ्यात देशी हायड्रेटिंग पेये आवश्यक आहेत उन्हाळ्यात, थंड आणि हायड्रेटिंग पेये शरीरासाठी आरामदायी असतात. अनु अग्रवाल यांच्या मते, उन्हाळ्याच्या काळात घामाद्वारे शरीरातून भरपूर पाणी आणि खनिजे बाहेर पडतात. यामुळे डिहायड्रेशन आणि उष्माघातासारख्या समस्या उद्भवू शकतात. म्हणूनच अशा पेयांची गरज आहे, जी केवळ तहान भागवत नाही तर शरीराला थंडावाही देतात, पचन सुधारतात आणि आवश्यक इलेक्ट्रोलाइट्स पुन्हा भरतात. हे आहेत १० देशी पेये- १. सत्तू शरबतमध्ये देशी प्रथिने आढळतात. फायदे: सत्तूमध्ये थंडावा असतो. हे शरीराला त्वरित ऊर्जा देते, पचन सुधारते आणि पोट बराच काळ भरलेले ठेवते. हे उष्माघातापासून बचाव करते आणि वजन देखील नियंत्रित करते. कसे तयार करावे: एका ग्लास थंड पाण्यात २ चमचे सत्तू, थोडासा लिंबाचा रस, काळे मीठ आणि भाजलेले जिरे मिसळा आणि ते प्या. कधी प्यावे: सकाळी रिकाम्या पोटी किंवा जेवणापूर्वी. फायदेशीर: फिल्ड वर्कर, वजन कमी करणारे, मुलांसाठी देखील सुरक्षित. टाळणे: मूत्रपिंडाच्या रुग्णांनी किंवा गॅसच्या समस्या असलेल्यांनी ते मर्यादित प्रमाणात प्यावे. २. बेलाचा रस पोटाला आराम देतो. फायदे: बेल हे बद्धकोष्ठता, गॅस आणि आम्लपित्त यावर रामबाण उपाय आहे. याचा थंडावा देणारा प्रभाव असतो आणि पचनसंस्थेला शांत करतो. कसे तयार करावे: पिकलेले बेलाचे तुकडे करा, त्याचा गर काढा आणि पाण्यात भिजवा. ते गाळल्यानंतर त्यात गूळ किंवा साखर घाला, थंड करा आणि प्या. कधी प्यावे: सकाळी रिकाम्या पोटी किंवा दुपारी ४ च्या सुमारास. हे कोणासाठी फायदेशीर आहे: ज्यांना वारंवार गॅस, आम्लता किंवा बद्धकोष्ठतेचा त्रास होतो. टाळणे: मधुमेही रुग्णांनी मिश्री/गुळाऐवजी गोड न केलेले पदार्थ घ्यावेत किंवा डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा. सर्व पेयांबद्दल जाणून घेण्यापूर्वी, या देशी पेयांचे फायदे जाणून घ्या- ३. ताक आणि लस्सी पचनक्रियेत मदत करतात. फायदे: ताकात प्रोबायोटिक्स असतात, जे पोटासाठी चांगले असतात. हे पचन सुधारते आणि उष्णतेचा थकवा दूर करते. कसे तयार करावे: दही पाण्यात फेटून त्यात भाजलेले जिरे, मीठ आणि पुदिना घाला. कधी प्यावे: जेवणासोबत किंवा नंतर. फायदेशीर: ज्यांची पचनशक्ती कमकुवत आहे, ज्यांना लवकर थकवा येतो किंवा ज्यांचा स्वभाव उष्ण आहे. टाळा: दुग्धशर्करा असहिष्णु व्यक्तीने ते पिऊ नये. ४. नारळाच्या पाण्यात इलेक्ट्रोलाइट्स भरपूर असतात. फायदे: ते शरीराला त्वरित हायड्रेट करते, खनिजे भरून काढते आणि थकवा दूर करते. कसे तयार करावे: फक्त एक नारळ फोडा आणि त्याचे पाणी प्या - कोणतीही भेसळ न करता. कधी प्यावे: सकाळी किंवा उन्हातून परतल्यानंतर. फायदेशीर: मुलांसाठी, खेळात सक्रिय लोकांसाठी, डिहायड्रेशन असलेल्या रुग्णांसाठी. टाळा: ज्यांची साखरेची पातळी खूप जास्त आहे, त्यांनी ते मर्यादित प्रमाणात प्यावे. ५. खसखस सिरपमध्ये थंडपणा आणि सुगंध दोन्ही असतात. फायदे: शरीराला थंडावा देण्यासोबतच, खस घामाची दुर्गंधी देखील कमी करते. त्यात शांत करणारे गुणधर्म आहेत. कसे तयार करावे: बाजारातून खसखस सिरप घ्या आणि ते एका ग्लास थंड पाण्यात किंवा दुधात मिसळा आणि प्या. कधी प्यावे: दुपारच्या उन्हापासून आराम मिळवण्यासाठी. कोणासाठी फायदेशीर आहे: ज्यांना खूप घाम येतो किंवा ज्यांचे शरीर लवकर गरम होते. टाळा: मधुमेही रुग्णांनी खसखस सिरपचे प्रमाण पहावे किंवा साखर मुक्त आवृत्ती निवडावी. ६. ऊसाचा रस हा ऊर्जा वाढवणारा आणि यकृताचा मित्र आहे. फायदे: हे शरीरातील ग्लुकोजची पातळी संतुलित करते आणि यकृताला विषमुक्त करते. कसे तयार करावे: ताजा उसाचा रस घ्या, त्यात लिंबू आणि पुदिना घालून तुम्ही ते अधिक फायदेशीर बनवू शकता. कधी प्यावे: दुपारी जेव्हा ऊर्जा कमी असते. कोणासाठी फायदेशीर आहे: अशक्तपणा, थकवा किंवा यकृताच्या समस्या असलेले लोक. टाळणे: मधुमेही रुग्णांनी ते पूर्णपणे टाळावे. ७. आंब्याचे पन्ह हे उन्हाळ्याचे सुपरड्रिंक आहे. फायदे: कच्च्या आंब्याचे पेय शरीराला थंड करते, उष्माघातापासून संरक्षण करते आणि इलेक्ट्रोलाइट संतुलित करते. कसे तयार करावे: कच्चे आंबे उकळा, सोलून घ्या, त्यात पुदिना, काळे मीठ, भाजलेले जिरे आणि गूळ घाला. ते थंड करून प्या. कधी प्यावे: दुपारच्या वेळेला किंवा नंतर. फायदेशीर: उष्माघाताचा धोका असलेले लोक, मुले आणि सूर्यप्रकाशात काम करणारे. टाळा: मधुमेही रुग्णांनी किंवा ज्यांना आम्लपित्तचा त्रास आहे त्यांनी सावधगिरीने प्यावे. ८. लिंबू पाणी हे एक डिटॉक्स आणि थंड पेय आहे. फायदे: लिंबू पाणी शरीराला थंड करते आणि पचन सुधारते. लिंबापासून व्हिटॅमिन सी मिळते. कसे तयार करावे: १ लिंबू कापून त्याचा रस पाण्यात घाला आणि तुम्ही त्यात थोडे काळे मीठ आणि मध देखील घालू शकता. कधी प्यावे: सकाळी उठल्यानंतर किंवा संध्याकाळी. कोणासाठी फायदेशीर: त्वचेच्या आरोग्यासाठी, पोटातील उष्णता आणि विषमुक्तीसाठी. टाळा: ज्यांना आम्लपित्त आणि पोटाच्या समस्या आहेत त्यांनी ते टाळावे. ९. जलजीराचे पाणी पोटाला थंडावा देते. फायदे: जलाजीरा भूक वाढवते, पचनास मदत करते आणि उन्हाळ्यात गॅस-अ‍ॅसिडिटी दूर करते. कसे तयार करावे: भाजलेले जिरे, पुदिना, काळे मीठ, हिंग आणि लिंबू मिसळा. ते थंड पाण्यात मिसळा आणि प्या. कधी प्यावे: दुपारी किंवा जेवणापूर्वी. कोणासाठी फायदेशीर आहे: ज्यांना अन्न पचत नाही किंवा भूक कमी लागते. खबरदारी: उच्च रक्तदाब असलेल्या लोकांनी जास्त मीठ घालू नये. १०. टरबूजाचा रस परिपूर्ण थंडावा देतो. फायदे: ९०% पाणी असलेले टरबूज शरीराला हायड्रेट करते. त्यात व्हिटॅमिन ए, सी आणि अँटीऑक्सिडंट्स असतात. कसे तयार करावे: टरबूज कापून ते मिसळा, तुम्हाला हवे असल्यास तुम्ही त्यात पुदिना आणि काळे मीठ घालू शकता. कधी प्यावे: नाश्त्यासोबत किंवा संध्याकाळी. कोणासाठी फायदेशीर: त्वचेचे आरोग्य, मुलांसाठी आणि वृद्धांसाठी सर्वात सोपा थंड पेय. टाळा: ज्यांना वारंवार लघवी करावी लागते किंवा लघवीचा संसर्ग आहे त्यांनी मर्यादित प्रमाणात प्यावे.
आयसीएमआर म्हणजेच इंडियन कौन्सिल ऑफ मेडिकल रिसर्चच्या आकडेवारीनुसार, भारतात १०.१ कोटी लोकांना उच्च रक्तदाब आहे आणि ३१.५ कोटी लोकांना मधुमेह आहे. चिंताजनक बाब म्हणजे यातील बहुतेक लोकांना हे माहित नाही की त्यांना मधुमेह किंवा उच्च रक्तदाब आहे. या आकडेवारीवरून असे दिसून येते की कधीकधी जीवन सामान्यपणे चालते. ऑफिसचे काम, घरातील जबाबदाऱ्या, मित्रांना भेटणे आणि इतर अनेक गोष्टी सामान्य आहेत. दरम्यान, शरीरात असे काही बदल होत आहेत, जे आपल्या नजरेपासून लपलेले राहतात. हे असंसर्गजन्य आजार आहेत, जे कोणत्याही लक्षणांशिवाय शरीरात पसरतात. या आजारांना सायलेंट किलर म्हणतात, कारण ते फक्त तेव्हाच आढळतात जेव्हा शरीराला मोठे नुकसान झाले असते. यामुळे हृदयविकाराचा झटका, मेंदूचा झटका आणि मूत्रपिंड निकामी होणे यासारख्या धोकादायक परिस्थिती उद्भवू शकतात. म्हणून, आज 'शारीरिक आरोग्य' मध्ये आपण उच्च रक्तदाब आणि मधुमेह याबद्दल बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- सौम्य लक्षणांकडे दुर्लक्ष करू नका. डॉ. एम.के. सिंग म्हणतात की एके दिवशी अचानक त्यांना जाणवते की सर्व काही ठीक चालले नाही. अचानक तुम्हाला चक्कर येते, डोकेदुखी होते, श्वास घेण्यास त्रास होतो किंवा खूप थकवा जाणवतो. हे असे संकेत आहेत ज्याद्वारे आपले शरीर आपल्याला काहीतरी चुकीचे आहे हे सांगण्याचा प्रयत्न करत असते. बहुतेक लोक या लक्षणांकडे दुर्लक्ष करतात, जे धोकादायक ठरू शकते. मधुमेह आणि उच्च रक्तदाबाच्या सुरुवातीला ही लक्षणे दिसू शकतात. सहसा मधुमेहाची लक्षणे सुरुवातीला कोणत्याही विशिष्ट स्वरूपात दिसून येत नाहीत. यामध्ये, एखाद्याला जास्त तहान लागू शकते, वारंवार लघवी करण्याची गरज भासू शकते, परंतु लोक दिवसभराच्या उष्णतेशी किंवा थकव्याशी त्याचा संबंध जोडून त्याकडे दुर्लक्ष करतात. त्याचप्रमाणे, उच्च रक्तदाबामुळे डोकेदुखी, चिडचिड आणि थकवा येऊ शकतो, परंतु बहुतेकदा ही लक्षणे इतकी सौम्य असतात की लोक त्यांना तणाव, झोप किंवा अशक्तपणामुळे आहेत असे समजून दुर्लक्ष करतात. त्याची सुरुवातीची लक्षणे ग्राफिकमध्ये पाहा- जर तुमच्या कुटुंबात असा आजार असेल तर अधिक काळजी घ्या. जर कुटुंबातील एखाद्याला मधुमेह किंवा उच्च रक्तदाब असेल तर त्याला जास्त धोका असू शकतो. हे आजार अनुवांशिकदृष्ट्या देखील धोका निर्माण करू शकतात. जर कौटुंबिक इतिहास नसेल, तर जीवनशैली हे देखील एक प्रमुख कारण असू शकते. जर सवयी चांगल्या नसतील, तर माणूस या आजारांना बळी पडू शकतो. कोणत्याही समस्येशिवाय तपासणी न करणे ही एक मोठी चूक आहे. मोठी समस्या असल्याशिवाय बहुतेक लोक कोणत्याही चाचण्या करत नाहीत. ही सर्वात मोठी चूक असल्याचे दिसून येते. असे समजून घ्या, बाईकचे इंजिन अचानक बिघडत नाही. बऱ्याचदा लोक इंजिनमधून येणाऱ्या किरकोळ आवाजांकडे दुर्लक्ष करतात जोपर्यंत ते मोठ्या समस्येत रूपांतरित होत नाही. त्याचप्रमाणे, मधुमेह आणि उच्च रक्तदाबाची लक्षणे वाढत राहतात. यावर एकमेव उपाय म्हणजे नियमित तपासणी वारंवार करून घेणे, जेणेकरून हा आजार गंभीर स्वरूप धारण करण्यापूर्वीच त्याचे निदान करता येईल. औषधे घेण्यापेक्षा तुमची जीवनशैली सुधारणे जास्त महत्त्वाचे आहे. एकदा एखाद्या आजारावर उपचार सुरू झाले की, आयुष्यभर औषधे घ्यावी लागतात, अशी एक सामान्य धारणा आहे. पण प्रत्यक्षात, औषधे रोग नियंत्रित करतात, परंतु जीवनशैलीतील बदल औषधांची गरज कमी करू शकतात. या आजारांना रोखण्यासाठी व्यायाम, योग्य आहार, पुरेशी झोप आणि चांगले मानसिक आरोग्य राखणे हे महत्त्वाचे पाऊल आहे. मधुमेह आणि उच्च रक्तदाब टाळण्यासाठी काय करावे? मीठ आणि साखरेचे सेवन कमी करा: तुमच्या दैनंदिन आहारात मीठ आणि साखरेचे प्रमाण नियंत्रित करा. दररोज मीठाचे सेवन जास्तीत जास्त ५ ग्रॅम पर्यंत मर्यादित ठेवा आणि साखरेचे सेवन मर्यादित करा. व्यायाम: दररोज किमान ३० मिनिटे व्यायाम करा. हे रक्तातील साखर आणि रक्तदाब नियंत्रित करण्यास मदत करते. आगाऊ तपासणी करा: तुमच्या रक्तातील साखर आणि रक्तदाब नियमितपणे तपासायला विसरू नका. ७ तासांची चांगली झोप घ्या: पुरेशी झोप हार्मोनल संतुलन राखण्यास मदत करते, ज्यामुळे मधुमेह आणि उच्च रक्तदाब नियंत्रित राहण्यास मदत होते. ताणतणाव व्यवस्थापित करा: ध्यान, योग किंवा तुमच्या आवडत्या कामांमध्ये वेळ घालवणे हे मानसिक आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे. रक्तदाब आणि मधुमेहाशी संबंधित काही सामान्य प्रश्न आणि उत्तरे प्रश्न: मधुमेह आणि उच्च रक्तदाब नेहमीच औषधांनी नियंत्रित केला जातो का? उत्तर: नाही, जर सुरुवातीच्या टप्प्यात जीवनशैलीत बदल केले गेले - जसे की वजन कमी करणे, निरोगी आहार, नियमित व्यायाम आणि ताण कमी करणे, तर औषधांची गरज कमी होऊ शकते, परंतु डॉक्टरांचा सल्ला घेणे महत्वाचे आहे. प्रश्न: हे आजार पूर्णपणे बरे होऊ शकतात का? उत्तर: हे आजार जुनाट असतात, म्हणजेच ते बराच काळ टिकतात. ते पूर्णपणे काढून टाकता येत नाहीत, परंतु योग्य उपचार आणि जीवनशैलीने ते पूर्णपणे नियंत्रित केले जाऊ शकतात. प्रश्न: जर लक्षणे नसतील, तर तपासणी करणे आवश्यक आहे का? उत्तर: हो, मधुमेह आणि उच्च रक्तदाब बहुतेकदा लक्षणे नसतात. वयाच्या ३० व्या वर्षानंतर, प्रत्येक व्यक्तीने वर्षातून किमान एकदा रक्तातील साखर आणि रक्तदाब तपासला पाहिजे. प्रश्न: फक्त लठ्ठ लोकांनाच मधुमेह किंवा रक्तदाबाचा त्रास होतो का? उत्तर: नाही, पातळ लोक देखील या आजारांना बळी पडू शकतात, विशेषतः जर त्यांचा आहार खराब असेल आणि ते सक्रिय नसतील किंवा त्यांच्या कुटुंबात या आजाराचा इतिहास असेल. प्रश्न: गोड खाल्ल्याने मधुमेह होतो का? उत्तर: गोड खाणे हे मधुमेहाचे थेट कारण नाही, परंतु जास्त साखर खाल्ल्याने लठ्ठपणा वाढतो, जो टाइप २ मधुमेहाचे एक प्रमुख कारण आहे. म्हणून, गोड पदार्थ संतुलित प्रमाणातच खा. प्रश्न: एकदा तुम्ही उच्च रक्तदाबाचे औषध घ्यायला सुरुवात केली की, तुम्हाला ते आयुष्यभर घ्यावे लागते का? उत्तर: आवश्यक नाही, अनेक प्रकरणांमध्ये वजन कमी करून, व्यायाम करून आणि आहारावर नियंत्रण ठेवून आणि औषधे कमी करून किंवा बंद करून रक्तदाब सामान्य होऊ शकतो, परंतु हा निर्णय फक्त डॉक्टरच घेऊ शकतात. प्रश्न: ताणामुळे रक्तदाब आणि साखर वाढते का? उत्तर: हो, दीर्घकालीन ताण शरीरात हार्मोनल बदल घडवून आणतो, ज्यामुळे रक्तदाब आणि साखर दोन्ही वाढू शकतात.
जर तुम्हाला सतत थकवा जाणवत असेल, जास्त न खाता वजन वाढत असेल किंवा तुमचा मूड वारंवार बदलत असेल, तर ही सर्व लक्षणे थायरॉईडशी संबंधित असू शकतात. विशेषतः हायपोथायरॉईडीझम, ज्यामध्ये थायरॉईड ग्रंथी कमी हार्मोन्स तयार करते. चला त्याची चार मूक लक्षणे आणि त्या दूर करण्याचे सोपे उपाय जाणून घेऊया. १. सतत थकवा येणे जर तुम्हाला चांगली झोप घेतल्यानंतरही थकवा जाणवत असेल तर तुम्हाला थायरॉईडची समस्या असू शकते. काय करावे?- तुमच्या आहारात आयोडीन आणि सेलेनियमचा समावेश करा. जसे की: अंडी, आयोडीनयुक्त मीठ, सूर्यफूल आणि भोपळ्याच्या बिया. २. अस्पष्ट वजन वाढणे जर वजन कोणत्याही कारणाशिवाय वाढत असेल तर ते थायरॉईडच्या कमतरतेमुळे असू शकते. यामुळे चयापचय मंदावतो. काय करावे?- प्रथिने आणि निरोगी चरबी जसे की एवोकॅडो किंवा ऑलिव्ह ऑइल खा. साखरेचे आणि प्रक्रिया केलेले पदार्थ टाळा. ३. कोरडी त्वचा, केस गळणे जर तुमची त्वचा कोरडी होत असेल किंवा तुमचे केस सहज तुटत असतील, तर हे देखील थायरॉईडच्या कार्याचे लक्षण आहे. काय करावे?- जवसाच्या बिया, चियाच्या बिया यांसारखे ओमेगा-३ फॅटी अॅसिड खा. भरपूर पाणी प्या. ४. सर्दी जात नाही. जर तुम्हाला इतरांपेक्षा सामान्यपेक्षा जास्त थंडी वाटत असेल तर ते हायपोथायरॉईडीझमचे लक्षण आहे. काय करावे?- दररोज चालावे, हलके व्यायाम करावे. तुम्ही या ३ प्रकारे थायरॉईड नियंत्रित करू शकता गॉइट्रोजेनिक पदार्थांचे सेवन कमी करा: कोबी, फुलकोबी, ब्रोकोली आणि सोया यांचे जास्त सेवन टाळा. ते शिजवल्यानंतरच खा. ताण व्यवस्थापित करा: ताणामुळे कोर्टिसोल वाढते, जे थायरॉईडला नुकसान पोहोचवते. हे कमी करणे आवश्यक आहे. कमतरता तपासा: आयोडीन, सेलेनियम, जस्त आणि लोहाची वेळोवेळी तपासणी करा. रेणू रखेजा या एक प्रसिद्ध पोषणतज्ञ आणि आरोग्य प्रशिक्षक आहे. @consciouslivingtips
योनीतून बाहेर पडणाऱ्या पांढऱ्या चिकट स्त्राव
योनीतून बाहेर पडणाऱ्या पांढऱ्या चिकट स्त्राव
प्रश्न- मी ३३ वर्षांचा आहे आणि मी रांचीमध्ये राहतो. मला वाटतं गेल्या दीड वर्षांपासून मी भावनिक खाण्याने (इमोशनल इटिंग) त्रस्त आहे. जेव्हा मी तणावग्रस्त किंवा काळजीत असतो तेव्हा मी चिप्सचा एक संपूर्ण पॅक, एक केक, कुकीज किंवा आईस्क्रीमचा एक संपूर्ण बॉक्स खातो. संध्याकाळी ऑफिसमधून परत आल्यानंतर, मी तासन्तास फूड डिलिव्हरी अॅप्सवर जेवणाचे पर्याय तपासत राहतो. मी इंस्टाग्रामवर फूड रील्स पाहतो. खाल्ल्यानंतर मला वाईट वाटत असले तरी, इच्छा असूनही मी या सवयीवर नियंत्रण ठेवू शकत नाही. यामुळे माझे वजनही वाढत आहे. अलिकडेच माझी रक्त तपासणी झाली आणि त्यात फॅटी लिव्हर दिसून आले. डॉक्टरांनी मला वजन कमी करायला सांगितले आहे. मी दररोज विचार करतो की उद्यापासून मी डाएट करेन. मी दिवसभर स्वतःवर नियंत्रण ठेवतो, पण रात्री मी स्नॅक्सचे पॅकेट उघडतो. ही मानसिक आरोग्याची समस्या आहे का? मी समुपदेशकाकडे जावे का? मी या समस्येपासून मुक्त कसे होऊ? तज्ञ - डॉ. द्रोण शर्मा, सल्लागार मानसोपचारतज्ज्ञ, आयर्लंड, यूके. यूके, आयर्लंड आणि जिब्राल्टर मेडिकल कौन्सिलचे सदस्य. उत्तर- तुमच्या बोलण्यावरून असे दिसते की तुम्ही केवळ भावनिक खाण्याचे बळी नाही आहात, तर तुम्हाला याची जाणीव देखील आहे. माझ्यावर विश्वास ठेवा, तुम्ही एकटे नाही आहात. या वर्षी जानेवारीमध्ये ब्रिटिश जर्नल ऑफ सायकॉलॉजीमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, जगभरातील अंदाजे ४४.९% लोक भावनिक खाण्याने ग्रस्त आहेत. स्टॅनफोर्ड विद्यापीठाच्या एका अभ्यासात असेही म्हटले आहे की जगभरातील लठ्ठपणा वाढण्यामागे भावनिक खाणे हे एक प्रमुख कारण आहे. तर माझ्यावर विश्वास ठेवा, तुमची चिंता अगदी रास्त आहे, कारण भावनिक खाणे ही एक समस्या आहे. पण ही समस्या सोडवण्यासाठी, आपल्याला त्याच्या कारणांच्या तळाशी जाऊन ते समजून घ्यावे लागतील. जीवनाची सुरुवात अन्नापासून होते. सर्व मानवांचा किंवा सर्व सजीवांचा प्राथमिक संबंध अन्नाशी आहे. आपल्या सर्वात जुन्या आठवणी अन्नाच्या आहेत. जन्मापासूनच अन्नाशी एक संबंध निर्माण होऊ लागतो. जेव्हा बाळाला पहिल्यांदाच अन्न दिले जाते, तेव्हा तो आनंद साजरा करण्याचा एक प्रसंग असतो. जन्म, मृत्यू, लग्न - प्रत्येक प्रसंगात अन्न हा एक आवश्यक भाग आहे. सोप्या शब्दांत सांगायचे तर, अन्नाशी एक प्रकारचा आराम, सहजता, आनंद, सुख आणि सुरक्षितता निगडित आहे हे समजून घ्या. जीवनदायी अन्न कधी धोकादायक बनते? आरोग्य आणि आनंद या दोन्हीसाठी केंद्रस्थानी असलेले अन्न आपल्यासाठी केव्हा आणि का धोकादायक बनते? जेव्हा शरीराच्या पौष्टिक गरजा पूर्ण करण्याऐवजी ते त्याचे नुकसान करू लागते, तेव्हा असे घडते. हे दोन कारणांमुळे घडते- भावनिक खाण्याची चिन्हे पोषणाशिवाय जास्त अन्न खाणे हे भावनिक खाण्याचे लक्षण असू शकते. आपणही भावनिक खाण्याला बळी पडलो आहोत की नाही हे शोधण्यासाठी, आपल्याला ग्राफिकमध्ये दिलेल्या काही लक्षणांकडे लक्ष देणे आवश्यक आहे. त्यानंतर, स्वतःला काही महत्त्वाचे प्रश्न विचारा. तुम्हीही भावनिक खाण्याचे बळी आहात का? वरील ग्राफिकमधील मुद्दे भावनिक खाण्यापिण्याचे मुख्यतः सूचक आहेत. परंतु त्याची चिन्हे आणि नमुने प्रत्येक व्यक्तीमध्ये वेगवेगळे असतात. कोणत्या परिस्थिती आपल्या भावनिक खाण्याच्या पद्धतींना सर्वात जास्त चालना देतात हे समजून घेण्यासाठी, स्वतःला काही विशिष्ट प्रश्न विचारणे महत्त्वाचे आहे. भावनिक खाण्याच्या पद्धती समजून घेण्यासाठी मानसशास्त्रज्ञांनी काही मानक डेटा पॉइंट्स तयार केले आहेत. एक पेन आणि कागद घ्या आणि यापैकी किती गोष्टी तुम्हाला लागू होतात ते लिहून ठेवा. भावनिक खाणे हे सामान्य भूकेपेक्षा कसे वेगळे आहे भावनिक खाण्याची चिन्हे, लक्षणे आणि पद्धती काय असू शकतात हे आपण वर समजून घेतले. परंतु जेव्हा आपण सामान्य भूक आणि भावनिक खाण्याची तुलना करू आणि त्या दोघांमधील फरक समजून घेऊ तेव्हा याबद्दलची आपली समज अधिक स्पष्ट होईल. भावनिक खाणे टाळण्यासाठी काय करावे आता आपण या संपूर्ण चर्चेतील सर्वात महत्वाच्या भागाकडे येऊया, हे टाळण्यासाठी काय करावे. हे एक आव्हानात्मक काम आहे. पण प्रथम आपण हे स्वीकारले पाहिजे की खाण्याचे विकार तेव्हाच होतात जेव्हा तुमच्या भावना अस्थिर असतात. जेव्हा मन दुःखी आणि अस्वस्थ असते. बदल होण्यास वेळ लागेल, पण आपल्याला प्रयत्न करत राहावे लागेल. पहिले पाऊल: सर्वप्रथम, तुमच्या मनात एक संकल्प करा की भावनिकरित्या खाण्याची सवय तुम्हाला हानी पोहोचवत आहे आणि तुम्हाला त्यापासून मुक्त व्हायला हवे. त्या ध्येयाकडे जाणारे तुमचे पहिले पाऊल म्हणजे दररोज जागे होणे आणि निरोगी राहण्यासाठी तुम्हाला काय करावे लागेल याची आठवण करून देणे. दररोज झोपण्यापूर्वी तुमच्या संपूर्ण दिवसाचे मूल्यांकन करा. तुम्ही काय चांगले केले आणि कुठे चूक झाली? दुसऱ्या दिवशी चांगले करण्यासाठी तुम्ही काय कराल? दुसरी पायरी - ही आत्मपरीक्षण आहे. प्रथम, तुमचे ट्रिगर्स ओळखा आणि ते कागदाच्या तुकड्यावर लिहा. जसे- तुमचे ट्रिगर्स ओळखा आणि त्या परिस्थिती टाळा. पायरी ३: जॅम जार सोल्यूशन - एक काचेची बाटली घ्या आणि तुम्हाला कोणत्या गोष्टी करायला आवडतात किंवा ज्या तुम्हाला आराम देतात त्या वेगवेगळ्या स्लिपवर लिहा. जसे- या सर्व गोष्टी कागदाच्या तुकड्यावर लिहा आणि त्या बरणीत ठेवा. मग जेव्हा जेव्हा तुम्हाला खाण्याची इच्छा होईल तेव्हा त्या भांड्यातून एक चिठ्ठी काढा. स्लिपवर जे लिहिले आहे ते करा. तुमच्या मनाला फसवण्याचा आणि आरामदायी वाटण्याचा हा एक मार्ग आहे. याशिवाय, या गोष्टी देखील उपयुक्त ठरू शकतात- हे सर्व प्रयत्न सतत स्वतःचे निरीक्षण करण्यासाठी आहेत. आयुष्यातील सर्वात कठीण गोष्ट म्हणजे तुमच्या मनाला प्रशिक्षित करणे. पण जर आपण जागरूक असलो आणि स्वतःला बदलण्याची इच्छा बाळगली तर काहीही अशक्य नाही. तुम्हाला अल्पकालीन समाधान हवे आहे की दीर्घकालीन निरोगी, आनंदी जीवन हवे आहे हे ठरवायचे आहे. प्रत्येक वेळी जेव्हा तुम्ही भूक न लागता जेवता किंवा काही अस्वस्थ खाता तेव्हा स्वतःला हा प्रश्न विचारा: हे माझ्यासाठी सर्वोत्तम आहे का? याचा मला दीर्घकाळ फायदा होईल की नुकसान?
मानेवरील चामखीळ काढण्याचे घरगुती उपाय
मानेवरील चामखीळ काढण्याचे घरगुती उपाय
कांदा किंवा लसूणचा वापर (Use Of Onion Or Garlic)
कांदा किंवा लसूणचा वापर (Use Of Onion Or Garlic)
सुरकुत्या कमी करण्यासाठी घरगुती उपाय
सुरकुत्या कमी करण्यासाठी घरगुती उपाय
अलिकडेच , ग्रेटर नोएडा पश्चिमेकडील अजनारा सोसायटीमध्ये दूषित पाणी पिऊन सुमारे २०० लोक आजारी पडले. सोसायटीतील काही लोकांनी एकाच वेळी पोटदुखी, उलट्या आणि जुलाबाची तक्रार केली. यानंतर, सोसायटीतील लोकांनी देखभाल विभागावर निष्काळजीपणाचा आरोप केला आणि सांगितले की, गेल्या अनेक दिवसांपासून टाक्यांमधून पाणी दूषित येत आहे. कारण ते वेळोवेळी व्यवस्थित साफ केले जात नाही. तथापि, हा कोणत्याही एका समाजाचा प्रश्न नाही. अनेक सोसायट्या आणि घरांमध्ये असेच घडते, जिथे पाण्याच्या टाक्या अनेक महिने स्वच्छ केल्या जात नाहीत. यामुळे अनेक गंभीर आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात. जागतिक आरोग्य संघटनेच्या (WHO) मते, भारतात दरवर्षी सुमारे ३७ दशलक्ष लोक दूषित पाण्यामुळे होणाऱ्या आजारांना बळी पडतात. तर आजच्या कामाच्या बातमीमध्ये आपण पाण्याच्या टाकीच्या स्वच्छतेबद्दल बोलूया. तुम्हाला हे देखील कळेल की- तज्ज्ञ: डॉ. बॉबी दिवाण, वरिष्ठ वैद्य, दिल्ली अजय यादव, संस्थापक, हॅलो एसपीएस इंडिया, वॉटर टँक क्लीनिंग सर्व्हिस, भोपाळ प्रश्न: तुमच्या सोसायटीतील पाण्याची टाकी घाण आहे की नाही हे कसे शोधायचे? उत्तर- तुमच्या सोसायटीच्या पाण्याच्या टाकीच्या स्वच्छतेबद्दल माहिती मिळवणे हा तुमचा अधिकार आहे. यासाठी काही पद्धती अवलंबता येतील. जसे की- पाण्यात काही असामान्यता आढळल्यास, ताबडतोब तुमच्या सोसायटी व्यवस्थापकाशी बोला. त्यांना टाकी स्वच्छ करायला सांगा आणि पाण्याची शुद्धता तपासायला सांगा. निरोगी जीवनासाठी शुद्ध आणि स्वच्छ पिण्याचे पाणी ही मूलभूत गरज आहे हे लक्षात ठेवा. म्हणून, त्याकडे अजिबात दुर्लक्ष करू नका. प्रश्न: दूषित पाणी पिण्यामुळे कोणत्या प्रकारच्या आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात? उत्तर: आजकाल, शहरांमध्ये लाखो लोक दररोज टाक्यांमधून पाणी वापरतात. कालांतराने या टाक्यांमध्ये गाळ, एकपेशीय वनस्पती, गंज आणि अगदी धोकादायक जीवाणू देखील जमा होऊ शकतात. यामुळे पोटात संसर्ग, त्वचेच्या समस्या आणि टायफॉइड आणि कॉलरा सारखे आजार देखील होऊ शकतात. यामुळे आपली रोगप्रतिकारक शक्ती देखील कमकुवत होते. दूषित पाणी पिल्याने अनेक गंभीर आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- प्रश्न- पाण्याची टाकी स्वच्छ करण्याचा योग्य मार्ग कोणता आहे? उत्तर: 'हॅलो एसपीएस इंडिया' या पाण्याच्या टाकी स्वच्छता सेवेचे संस्थापक अजय यादव म्हणतात की, पाण्याच्या टाकीची स्वच्छता करणे हे एक महत्त्वाचे आणि काळजीपूर्वक केलेले काम आहे. यामध्ये थोडासाही निष्काळजीपणा महागात पडू शकतो. खाली दिलेल्या सूचनांद्वारे त्याची योग्य प्रक्रिया समजून घ्या- घरी पाण्याची टाकी स्वच्छ करण्याचे आणखी काही सोपे मार्ग आहेत. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- प्रश्न: पाण्याची टाकी किती दिवसांनी स्वच्छ करावी? उत्तर: डॉ. बॉबी दिवाण म्हणतात की साधारणपणे पाण्याची टाकी ३-४ महिन्यांनी एकदा स्वच्छ करावी. जर टाकी पूर्णपणे झाकलेली असेल आणि पाण्याची गुणवत्ता चांगली असेल तर ते ५-६ महिन्यांत देखील करता येते. प्रश्न: पाण्याची टाकी स्वच्छ करण्यासाठी कोणत्या गोष्टींची आवश्यकता असते? उत्तर: टाकी स्वच्छ करण्यासाठी सहसा मजबूत ब्रश, बादली, साफसफाईचे उत्पादन आणि टाकी पुसण्यासाठी जाड सुती कापडाची आवश्यकता असते. याशिवाय, सुरक्षिततेसाठी हातमोजे घालणे देखील महत्त्वाचे आहे. तर व्यावसायिक यासाठी उच्च दाब मशीन आणि ड्रायर मशीन वापरतात. प्रश्न- पाण्याची टाकी स्वच्छ करताना कोणती खबरदारी घ्यावी? उत्तर: टाकी साफ करताना काही गोष्टींची विशेष काळजी घेतली पाहिजे. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- प्रश्न: पाण्याची टाकी स्वच्छ करण्यासाठी रसायनांचा वापर करणे योग्य आहे का? उत्तर: डॉ. बॉबी दिवाण म्हणतात की, पाण्याची टाकी स्वच्छ करण्यासाठी रसायनांचा वापर केला जाऊ शकतो, परंतु सावधगिरी बाळगणे खूप महत्वाचे आहे. ते बरोबर आहे की चूक हे तुम्ही कोणते रसायन वापरत आहात, कसे आणि किती प्रमाणात वापरत आहात यावर अवलंबून आहे. म्हणून, रसायनावर दिलेल्या सूचनांचे नेहमी पालन करणे महत्वाचे आहे. प्रश्न: पाण्याची टाकी लवकर घाण होऊ नये, म्हणून कोणती खबरदारी घ्यावी? उत्तर- यासाठी दर ३-४ महिन्यांनी पाण्याची टाकी स्वच्छ करा. धूळ आणि सूर्यप्रकाशापासून संरक्षण करण्यासाठी ते नेहमी झाकून ठेवा. वेळोवेळी पाण्यात मीठ किंवा तुरटी घाला, यामुळे बॅक्टेरिया वाढण्यास प्रतिबंध होतो. दररोज वापरता येईल तितके पाणी टाकीमध्ये भरा, जेणेकरून पाणी साचणार नाही.
उन्हाळ्यात तोंड अनेकदा कोरडे पडते. जर तुम्ही थोडे चाललात किंवा पायऱ्या चढलात तर तुम्हाला थकवा आणि अशक्तपणा जाणवेल. उन्हाळ्यात वाढत्या तापमानामुळे अशी लक्षणे स्वाभाविक आहेत. जर तुम्ही निरोगी असाल तर या समस्या सामान्य वाटतात, पण तुम्हाला माहिती आहे का की जर एखाद्याला उच्च रक्तदाब, मधुमेह, संधिवात किंवा दमा असेल तर उन्हाळ्यात त्यांच्या समस्या आणखी वाढू शकतात. उन्हाळ्यात तापमान वाढल्याने रक्तदाबात चढ-उतार होऊ लागतात. रक्तातील साखरेचे प्रमाण झपाट्याने वाढते. सांधे सुजतात आणि श्वास घेणे कठीण होते. यावर उपाय म्हणून, डॉक्टर कधीकधी औषधांचा डोस बदलतात. म्हणूनच, आज ' सेहतनामा ' मध्ये आपण वाढत्या उष्णतेचा दीर्घकालीन आजारांवर काय परिणाम होतो हे जाणून घेऊ. वाढत्या उष्णतेमुळे बीपी रुग्णांना कोणत्या समस्यांना तोंड द्यावे लागते? वाढत्या उष्णतेमुळे बीपी रुग्णांना अनेक समस्यांना तोंड द्यावे लागू शकते. जेव्हा सभोवतालचे तापमान वाढते तेव्हा शरीर रक्तवाहिन्यांच्या निर्मितीद्वारे स्वतःला थंड करण्याचा प्रयत्न करते. यामुळे रक्तदाब कमी होऊ शकतो. बीपी रुग्णांसाठी समस्या: कमी रक्तदाब (हायपोटेन्शन) : उन्हाळ्यात घाम येणे, शरीरात पाणी आणि खनिजांच्या कमतरतेमुळे रक्तदाब कमी होऊ शकतो. यामुळे चक्कर येणे, डोकेदुखी आणि थकवा यासारख्या समस्या उद्भवू शकतात. उच्च रक्तदाब (उच्च रक्तदाब ): जास्त उष्णतेमुळे, शरीराला सर्व अवयवांना रक्तपुरवठा करण्यासाठी जास्त काम करावे लागते, ज्यामुळे रक्तदाब वाढू शकतो. घामामुळे शरीरातील खनिज संतुलन बिघडू शकते, ज्यामुळे रक्तदाब वाढू शकतो. वाढत्या उष्णतेमुळे मधुमेहींना कोणत्या समस्यांना तोंड द्यावे लागते? उष्णतेमुळे केवळ हवामानात बदल होत नाही तर मधुमेही रुग्णांवरही त्याचा परिणाम होतो. विशेषतः जेव्हा तापमान ३५ अंश सेल्सिअसपेक्षा जास्त जाते तेव्हा शरीरातील चयापचय देखील बदलू लागतो. उष्णतेमुळे शरीरात डिहायड्रेशन वाढते, ज्यामुळे साखरेच्या पातळीवर परिणाम होतो. मधुमेहींसाठी समस्या: हायपोग्लायसेमिया (रक्तातील साखर कमी): घामामुळे शरीरातील पाणी कमी झाल्यास, इन्सुलिनमुळे रक्तातील साखर अचानक कमी होऊ शकते, ज्यामुळे अशक्तपणा, चक्कर येणे आणि डोकेदुखी होऊ शकते. हायपरग्लायसेमिया (रक्तातील साखरेचे प्रमाण वाढणे): घामामुळे इलेक्ट्रोलाइट्सचे नुकसान झाल्यामुळे आणि ऋतूनुसार औषधांचा योग्य डोस न घेतल्यामुळे रक्तातील साखरेची पातळी वाढू शकते. उष्णता वाढली की दम्याच्या रुग्णांना कोणत्या समस्यांना तोंड द्यावे लागते? उष्णता वाढत असताना, हवेची गुणवत्ता, आर्द्रता आणि ऍलर्जीन पातळी या सर्वांवर परिणाम होऊ शकतो. दम्याच्या रुग्णांसाठी हे एक ट्रिगर पॉइंट असू शकते. जेव्हा तापमान ३५ अंश सेल्सिअसपेक्षा जास्त पोहोचते तेव्हा हवेतील प्रदूषक आणि ऍलर्जीन अधिक सक्रिय होतात, ज्यामुळे श्वसनमार्गात जळजळ आणि आकुंचन वाढू शकते. दम्याच्या रुग्णांसाठी समस्या: १. ब्रोन्कोकॉन्स्ट्रक्शन जेव्हा उष्णतेसह आर्द्रता वाढते तेव्हा हवेतील ऑक्सिजनचे प्रमाण कमी होते आणि आर्द्रता वाढते. यामुळे, दम्याच्या रुग्णांचा वायुमार्ग आकुंचन पावू लागतो, ज्यामुळे श्वास घेण्यास त्रास होणे, खोकला आणि छातीत घट्टपणा यासारख्या समस्या उद्भवू शकतात. २. अ‍ॅलर्जी आणि प्रदूषकांचा परिणाम उन्हाळ्यात हवेत धूळ, परागकण, ओझोन आणि इतर अ‍ॅलर्जन्सचे प्रमाण वाढते. हे दम्याचे कारण आहेत आणि त्यांच्या संपर्कात वाढ झाल्याने, अटॅक येण्याची शक्यता अनेक पटींनी वाढते. ३. उष्णतेमुळे होणारा श्वसनाचा त्रास अति उष्णतेमध्ये, शरीर जास्त तापते आणि श्वासोच्छवास जलद होतो. दम्याच्या रुग्णांमध्ये, ते श्वसनमार्गावर ताण आणते, ज्यामुळे गुदमरल्यासारखे वाटू शकते. ४. इनहेलर किंवा औषधाचा कमी होणारा परिणाम काही इनहेलर्स थंड जागी ठेवावे लागतात. उष्णतेमध्ये अयोग्य साठवणूक केल्याने इनहेलरची क्षमता कमी होऊ शकते. वाढत्या उष्णतेमुळे संधिवाताच्या रुग्णांना कोणत्या समस्यांना तोंड द्यावे लागते? उन्हाळ्यात शरीराच्या सांध्यांवर थेट परिणाम होतो. विशेषतः जे लोक ऑस्टियोआर्थरायटिस, संधिवात किंवा इतर दाहक सांधे रोगांनी ग्रस्त आहेत. जसजसे हवामान गरम होते तसतसे शरीरातील हायड्रेशन पातळी, रक्ताभिसरण आणि इलेक्ट्रोलाइट संतुलन बदलू लागते. यामुळे सांधेदुखी, कडकपणा आणि सूज यावर परिणाम होऊ शकतो. उन्हाळ्यात संधिवाताच्या रुग्णांना येणाऱ्या समस्या: लक्षणे आणखी वाढू शकतात उष्णतेमुळे शरीरात जळजळ होऊ शकते, ज्यामुळे अचानक सांध्यामध्ये सूज आणि वेदना वाढू शकतात. हा बदल विशेषतः संधिवात (Rheumatoid Arthritis) मध्ये जास्त दिसून येतो. २. डिहायड्रेशन आणि इलेक्ट्रोलाइट्सची कमतरता उन्हाळ्यात, सोडियम आणि पोटॅशियम सारखे आवश्यक इलेक्ट्रोलाइट्स घामाद्वारे शरीरातून बाहेर काढले जातात. यामुळे स्नायूंमध्ये पेटके, सांधे कडक होणे आणि अशक्तपणा येऊ शकतो. प्रतिबंध आणि खबरदारीसाठी ७ महत्त्वाच्या टिप्स १. भरपूर पाणी प्या आणि डिहायड्रेशन टाळा २. औषधे आणि इन्सुलिन योग्य तापमानात ठेवा ३. शरीर थंड ठेवा ४. तुमच्या आहाराकडे लक्ष द्या ५. शारीरिक हालचाल महत्त्वाची ६. आर्द्रता आणि ऍलर्जी नियंत्रित करा ७. तुमच्या आरोग्यावर लक्ष ठेवा
आज जागतिक हिमोफिलिया दिन आहे. वर्ल्ड फेडरेशन ऑफ हिमोफिलियाचा अंदाज आहे की, जगात सुमारे १.१ दशलक्ष लोक हिमोफिलियाने ग्रस्त आहेत आणि यापैकी बहुतेक लोकांचे निदान झालेले नाही, म्हणजेच त्यांना हे माहित नाही की त्यांना हिमोफिलिया आहे. नॅशनल ब्लीडिंग डिसऑर्डर्स एजन्सीचा अंदाज आहे की, जगभरात सुमारे ४,१८,००० लोक असे आहेत ज्यांना गंभीर हिमोफिलिया आहे आणि त्यांना याची जाणीवही नाही. हिमोफिलिया हा एक दुर्मिळ, अनुवांशिक रक्त विकार आहे. यामध्ये, शरीरात रक्त गोठण्यासाठी आवश्यक असलेल्या विशेष प्रथिनांचे प्रमाण लक्षणीयरीत्या कमी होते किंवा ते अजिबात नसते. या प्रथिनाला क्लॉटिंग फॅक्टर असेही म्हणतात. जेव्हा रक्त गोठण्याचे घटक कमी असतात किंवा अनुपस्थित असतात, तेव्हा दुखापत किंवा कट झाल्यावर रक्तस्त्राव थांबत नाही आणि तो वाहत राहतो. हे थांबवणे खूप कठीण आहे. बऱ्याच वेळा, लोक मरतातही. म्हणून आज 'सेहतनामा' मध्ये आपण हिमोफिलियाबद्दल बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- हिमोफिलिया म्हणजे काय? सर्वोदय कर्करोग संस्थेचे संचालक डॉ. दिनेश पेंढारकर म्हणतात, दुखापत झाल्यावर रक्तस्त्राव आपोआप थांबतो हे तुम्ही कधी लक्षात घेतले आहे का? हे घडते कारण शरीरात विशिष्ट प्रकारचे प्रथिने असतात, ज्यांना क्लॉटिंग फॅक्टर म्हणतात. हिमोफिलियाची लक्षणे कोणती? हिमोफिलियाची लक्षणे व्यक्तीच्या वयानुसार आणि आजाराच्या तीव्रतेनुसार बदलू शकतात. त्याची काही सामान्य लक्षणे ओळखता येतात. त्याचे सर्वात सामान्य लक्षण म्हणजे किरकोळ दुखापतीमुळेही बराच काळ रक्तस्त्राव होत राहतो. शरीरावर अनेकदा निळे किंवा काळे डाग दिसतात, जे कोणत्याही विशिष्ट कारणाशिवाय तयार होऊ शकतात. त्याची सर्व लक्षणे ग्राफिकमध्ये पाहा: हिमोफिलिया का होतो? डॉ. दिनेश पेंढारकर म्हणतात की, हिमोफिलिया हा जन्मजात आजार आहे. जर कुटुंबातील एखाद्याला हा आजार असेल तर येणाऱ्या पिढ्यांनाही याचा त्रास होऊ शकतो. याला वैद्यकशास्त्रात अनुवांशिक विकार म्हणतात. तथापि, काही दुर्मिळ प्रकरणांमध्ये हा आजार नंतर देखील विकसित होऊ शकतो. जर शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती रक्त गोठण्याचे घटक ओळखण्यास नकार देत असेल आणि त्यांच्यावर हल्ला करू लागली तर या स्थितीला अधिग्रहित हिमोफिलिया म्हणतात. त्यावर उपचार करणे खूप कठीण आहे. हिमोफिलियाचे किती प्रकार आहेत? हिमोफिलियाचे तीन प्रकार आहेत. रक्तात अनेक गोठण्याचे घटक असतात, जसे की VIII, IX घटक. हे आठवे आणि नववे घटक विशेष प्रकारचे प्रथिने आहेत, जे रक्त गोठण्यासाठी आवश्यक असतात. या कमतरतांच्या आधारे हिमोफिलियाचे प्रकार विभागले जातात. ग्राफिक पाहा- हिमोफिलियामुळे कोणत्या गुंतागुंत होऊ शकतात? हिमोफिलियामुळे अनेक गंभीर गुंतागुंत होऊ शकतात. सर्वात सामान्य आणि धोकादायक समस्या म्हणजे अंतर्गत रक्तस्त्राव, जो सांधे, स्नायू किंवा मेंदूमध्ये होऊ शकतो. १. अंतर्गत रक्तस्त्राव हिमोफिलियामध्ये सर्वात मोठा धोका म्हणजे अंतर्गत रक्तस्त्राव. सांध्यामध्ये वारंवार रक्तस्त्राव झाल्यामुळे सूज येते, वेदना होतात आणि हालचाल करण्यात अडचण येते. वेळेवर उपचार न केल्यास सांधे कायमचे खराब होऊ शकतात. २. मेंदूतील रक्तस्त्राव ही एक जीवघेणी स्थिती आहे. हे खूप दुर्मिळ आहे, पण जर ते घडले तर ते खूप गंभीर आहे. यामध्ये सतत डोकेदुखी, उलट्या, दुहेरी दृष्टी, बेशुद्धी अशी लक्षणे दिसून येतात. त्यासाठी त्वरित आपत्कालीन उपचारांची आवश्यकता आहे. ३. जास्त रक्तस्त्राव दुखापत, शस्त्रक्रिया किंवा दात काढणे यासारख्या सामान्य क्रियाकलापांनंतरही जास्त रक्तस्त्राव होतो. यामुळे अशक्तपणा येऊ शकतो. कधीकधी रक्त संक्रमणाची आवश्यकता असू शकते. ४. अवरोधक बनणे बऱ्याचदा अँटीबॉडीज शरीरात असलेल्या रक्त गोठण्याचे घटक नष्ट करतात. यामध्ये उपचार कुचकामी ठरतात आणि रक्तस्त्राव नियंत्रित करणे खूप कठीण होते. ५. दंत आणि शस्त्रक्रिया गुंतागुंत दंत उपचार किंवा शस्त्रक्रिया करणे देखील कठीण असू शकते, कारण अगदी लहान प्रक्रियांमुळे देखील खूप रक्तस्त्राव होऊ शकतो. ६. स्नायू आणि ऊतींचे नुकसान जर स्नायू किंवा ऊतींमध्ये रक्तस्त्राव होत राहिला आणि वारंवार असे होत राहिले, तर तेथे एक कठीण गाठ तयार होऊ शकते. यामुळे नसा दाबल्या जाऊ शकतात आणि शरीराचे अवयव सुन्न होऊ शकतात. त्याचे निदान कसे करावे? जर एखाद्या व्यक्तीमध्ये वर उल्लेख केलेली लक्षणे दिसून आली, तर डॉक्टर प्रथम त्याचा वैद्यकीय इतिहास जाणून घेण्याचा प्रयत्न करतात. विशेषतः कौटुंबिक इतिहासाबद्दल विचारतात. यानंतर काही महत्त्वाच्या रक्त चाचण्या केल्या जातात: हिमोफिलियावर उपचार काय आहेत? डॉ. दिनेश पेंढारकर म्हणतात की, हिमोफिलियावर आतापर्यंत कायमस्वरूपी उपचार उपलब्ध नाही, परंतु चांगली गोष्ट म्हणजे ते व्यवस्थापित केले जाऊ शकते. उपचारांची सर्वात प्रभावी पद्धत म्हणजे रिप्लेसमेंट थेरपी. यामध्ये, शरीरात कमी असलेला क्लॉटिंग फॅक्टर इंजेक्शनद्वारे शरीराला दिला जातो. याशिवाय, अँटीफायब्रिनोलिटिक औषधे देखील दिली जातात, जी शरीरात तयार झालेल्या रक्ताच्या गुठळ्या फुटण्यापासून रोखतात. गंभीर आजारी रुग्णांना हे घटक नियमितपणे दिले जातात, जेणेकरून रक्तस्त्राव होण्यापूर्वीच तो थांबवता येईल. कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवणे महत्वाचे आहे? हिमोफिलियाच्या रुग्णांनी स्वतःची विशेष काळजी घ्यावी:
इंद्रधनुष्याप्रमाणे रंगीबेरंगी साडीत
इंद्रधनुष्याप्रमाणे रंगीबेरंगी साडीत
उन्हाळ्याच्या हंगामात टरबूज हे सर्वात जास्त आवडणारे फळ आहे. त्यात ९०% पाणी असते, जे शरीराला हायड्रेट ठेवण्यास मदत करते. याशिवाय, त्यात व्हिटॅमिन सी, व्हिटॅमिन ए आणि अँटीऑक्सिडंट्स असतात, जे त्वचा निरोगी आणि रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करतात. तथापि, उन्हाळ्याच्या हंगामात मागणी वाढत असताना, टरबूजामध्ये भेसळीचा धोका देखील वाढतो. अलिकडेच, तामिळनाडूतील तिरुपूर येथे अन्न सुरक्षा विभागाने भेसळयुक्त रंग आणि निकृष्ट दर्जाचे टरबूज जप्त केले. या छाप्यादरम्यान, २००० किलोपेक्षा जास्त कुजलेले टरबूज जप्त करून नष्ट करण्यात आले. ग्राहकांना बाजारातून कलिंगड खरेदी करताना त्याची गुणवत्ता स्वतः तपासण्याचा सल्ला विभागाने दिला आहे. तर, आज कामाच्या बातमीमध्ये, आपण भेसळयुक्त टरबूज कसे ओळखायचे याबद्दल बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- तज्ञ: डॉ. पूनम तिवारी, वरिष्ठ आहारतज्ज्ञ, डॉ. राम मनोहर लोहिया इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस, लखनऊ प्रश्न: टरबूजमध्ये कोणत्या प्रकारची भेसळ केली जाते? उत्तर: कलिंगडात अशी रसायने टाकली जातात, ज्यामुळे कलिंगडाचा लगदा अधिक लाल दिसण्यासोबतच त्याची टिकण्याची क्षमता आणि गोडवा वाढतो. जसे- एरिथ्रोसिन (Erythrosine) हा एक कृत्रिम गुलाबी रंग आहे, जो सामान्यतः फूड कलरिंगमध्ये वापरला जातो. टरबूजात मिसळलेला हा सर्वात धोकादायक रंग मानला जातो. ते एकतर टरबूजाच्या लगद्यामध्ये जबरदस्तीने टोचले जाते किंवा ते पाण्यात विरघळवून नंतर टरबूजात ओतले जाते. यामुळे कलिंगडाचा गर अधिक लाल आणि आकर्षक दिसतो. कार्बाइडने पिकवलेले फळ काही व्यापारी शेतकऱ्यांकडून कच्चे टरबूज खरेदी करतात आणि कार्बाइड वापरून जबरदस्तीने ते पिकवतात. कार्बाइड हे एक रसायन आहे, जे नैसर्गिकरित्या फळांच्या पिकण्याच्या प्रक्रियेला गती देते. कार्बाइड वापरून पिकवलेले टरबूज आरोग्यासाठी हानिकारक ठरू शकते. प्रश्न: भेसळयुक्त टरबूज खाल्ल्याने कोणत्या प्रकारच्या आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात? उत्तर: वरिष्ठ आहारतज्ज्ञ डॉ. पूनम तिवारी म्हणतात की, टरबूजामध्ये मिसळलेल्या धोकादायक रसायनांमुळे काही लोकांना त्वचेवर पुरळ उठणे, खाज सुटणे किंवा श्वास घेण्यास त्रास होणे यासारख्या ऍलर्जीक प्रतिक्रिया येऊ शकतात. त्याचबरोबर, भेसळयुक्त टरबूज जास्त काळ खाल्ल्याने यकृत आणि मूत्रपिंडांवर वाईट परिणाम होतो. यामुळे शरीरात विषारी पदार्थ जमा होऊ लागतात आणि पचनसंस्था देखील कमकुवत होऊ शकते. प्रश्न: भेसळयुक्त टरबूज कसे ओळखावे? उत्तर: भारतीय अन्न सुरक्षा आणि मानक प्राधिकरणाने (FSSAI) भेसळयुक्त टरबूज ओळखण्यासाठी एक व्हिडिओ जारी केला आहे. या व्हिडिओमध्ये, FSSAI ने काही पद्धती स्पष्ट केल्या आहेत, ज्यांच्या मदतीने तुम्ही घरी कलिंगडातील भेसळ सहज ओळखू शकता. प्रश्न: टरबूज खरेदी करताना कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात? उत्तर: उन्हाळ्यात टरबूज आरोग्य आणि ताजेपणा दोन्ही प्रदान करते, परंतु जर ते भेसळयुक्त किंवा शिळे असेल तर ते फायद्याऐवजी नुकसान करू शकते. म्हणून, टरबूज खरेदी करताना काही गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत. जसे की- प्रश्न: फक्त बाजारात विकले जाणारे कलिंगडच भेसळयुक्त असू शकते का? उत्तर- भेसळ केवळ मोठ्या बाजारपेठांपुरती मर्यादित नाही. भेसळयुक्त फळे लहान फळ विक्रेत्यांकडून आणि बाजारात देखील विकली जाऊ शकतात. म्हणून, आपण जिथे टरबूज खरेदी करतो तिथे तपासणी करणे महत्वाचे आहे. प्रश्न: भेसळयुक्त टरबूज खाल्ल्याने लगेच परिणाम दिसून येतात का? उत्तर: ज्येष्ठ आहारतज्ज्ञ डॉ. पूनम तिवारी म्हणतात की भेसळयुक्त टरबूज खाल्ल्याने होणारा परिणाम लगेच दिसून येणार नाही. काही लोकांना ते घेतल्यानंतर लगेच पोटदुखी, उलट्या किंवा खाज सुटू शकते, परंतु बहुतेक लोकांसाठी त्याचे दीर्घकालीन परिणाम होतात. प्रश्न: भेसळयुक्त टरबूजाचा शरीरावर किती काळ परिणाम होतो? उत्तर: भेसळयुक्त टरबूजाचा परिणाम शरीरात बराच काळ टिकू शकतो, विशेषतः जेव्हा ते वारंवार खाल्ले जाते. त्यात मिसळलेले रसायने हळूहळू शरीरात विषारी पदार्थांच्या स्वरूपात जमा होतात. हे विषारी पदार्थ मूत्रपिंड, यकृत आणि पचनसंस्थेवर परिणाम करू शकतात. काही प्रकरणांमध्ये, त्याचे परिणाम आठवडे किंवा महिन्यांनंतर दिसून येतात, जेव्हा शरीरात या हानिकारक पदार्थांची मोठी मात्रा जमा होते. प्रश्न: फळांमध्ये भेसळ करणाऱ्यांवर कोणती कारवाई करता येईल? उत्तर: भेसळयुक्त अन्नपदार्थ विकणे हा कायदेशीर गुन्हा आहे. अशा प्रकरणांमध्ये अन्न सुरक्षा आणि मानके कायदा, २००६ अंतर्गत कठोर कारवाई केली जाते. जर एखाद्या फळ विक्रेत्याने कलिंगडात रंग किंवा रसायने मिसळून विक्री केली तर त्याच्यावर दंड, व्यवसाय परवाना रद्द करणे आणि कायदेशीर शिक्षा अशी कारवाई केली जाऊ शकते. बीएनएसच्या कलम १४९ नुसार, जर एखाद्या व्यक्तीने अन्नपदार्थांमध्ये भेसळ केली, तर त्याला ६ महिन्यांपर्यंत तुरुंगवास, दंड किंवा दोन्ही शिक्षा होऊ शकतात. हा कायदा ग्राहकांच्या आरोग्याचे रक्षण करण्यासाठी बनवण्यात आला आहे. त्याच वेळी, भेसळयुक्त टरबूज खाल्ल्यानंतर एखाद्या व्यक्तीचे आरोग्य बिघडल्यास, विक्रेत्याला नुकसान भरपाई द्यावी लागू शकते आणि त्याच्यावर स्वतंत्र कायदेशीर कारवाई देखील केली जाऊ शकते. म्हणून, फळ विक्रेत्यांनी स्वच्छ आणि सुरक्षित पद्धतीने फळे विकणे आणि ग्राहकांनी काळजीपूर्वक खरेदी करणे महत्वाचे आहे.
भांड्यातील पाणी स्वच्छ ठेवण्यासाठी
भांड्यातील पाणी स्वच्छ ठेवण्यासाठी
उन्हाळ्यात अपचनाचा त्रास अनेकदा होतो. जर तुम्ही जास्त तेल, मसाले किंवा मैदा असलेले अन्न खाल्ले तर तुमचे पोट खराब होऊ शकते. कधीकधी काही पदार्थ खाल्ल्यानंतरही आपल्याला असे वाटत राहते की अन्न पचलेच नाही. कधीकधी मळमळ आणि उलट्यांची समस्या देखील उद्भवू शकते. उन्हाळ्यात तापमान वाढत असताना त्याचा थेट परिणाम शरीराच्या कार्यावर होतो. शरीराची स्वतःची थर्मोडायनामिक्स प्रणाली असते. त्याचे काम शरीराचे तापमान सुमारे ३७ अंश सेल्सिअस राखणे आहे. उन्हाळ्यात जेव्हा वातावरणाचे तापमान ३७ अंश सेल्सिअस ओलांडते, तेव्हा शरीर त्याचे तापमान राखण्यासाठी काम करू लागते. अशा परिस्थितीत त्याचे लक्ष पचनक्रियेवरून विचलित होते आणि या समस्या उद्भवू लागतात. सायन्स डायरेक्टमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, इतर कोणत्याही ऋतूपेक्षा उन्हाळ्यात अपचनाचे जास्त रुग्ण आढळतात. यामुळे गॅस, अपचन, बद्धकोष्ठता आणि पोटफुगी यासारख्या समस्या दिसून येतात. उष्णता वाढत आहे आणि पोटाशी संबंधित समस्या देखील सुरू झाल्या आहेत. म्हणूनच, आज 'सेहतनामा' मध्ये आपण उन्हाळ्यात होणाऱ्या पचनाच्या समस्यांबद्दल बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- आतड्यांमध्ये पुरेसे रक्त नसते. उन्हाळ्यात, शरीराचे तापमान नियंत्रित करण्यासाठी शरीराचे बहुतेक रक्त त्वचेकडे जाते. रक्ताच्या मदतीने, त्वचा घाम सोडते आणि शरीर स्वतःला थंड करते. यामुळे आतड्यांपर्यंत पुरेसे रक्त पोहोचत नाही. त्यामुळे पचनक्रियेत अडचण येते. उन्हाळ्यात अन्न पचायला जास्त वेळ का लागतो? १. शरीर स्वतःला थंड ठेवण्यावर लक्ष केंद्रित करते जेव्हा सभोवतालचे तापमान ३७ अंश किंवा त्याहून अधिक पोहोचते, तेव्हा शरीर थंड राहण्यासाठी घाम येतो. यासाठी त्वचेतील रक्तप्रवाह वाढवावा लागतो. यामुळे पोटात रक्तप्रवाह कमी होतो आणि अन्न हळूहळू पचते. २. पचनसंस्थेची क्रिया मंदावते उष्णतेमध्ये, शरीरातील एंजाइम, विशेषतः पाचक एंजाइम, सक्रियपणे काम करू शकत नाहीत. यामुळे अन्न जास्त काळ पोटात राहते. ३. शरीरात पाणी आणि इलेक्ट्रोलाइट्सची कमतरता उन्हाळ्यात आपल्याला खूप घाम येतो. यामुळे शरीरात सोडियम आणि पोटॅशियम सारख्या इलेक्ट्रोलाइट्सची कमतरता निर्माण होते. यामुळे, पोटाचे स्नायू आळशी होतात आणि अन्न योग्यरित्या आणि योग्य वेगाने पुढे जात नाही. उन्हाळ्यात पोट वारंवार का बिघडते? १. शिळे किंवा संक्रमित अन्न उन्हाळ्यात अन्न लवकर खराब होते. जर ते रेफ्रिजरेटरमध्ये व्यवस्थित साठवले नाही किंवा पुन्हा गरम केले नाही तर त्यात बॅक्टेरिया वाढू शकतात. यामुळे पोट बिघडू शकते. २. बाहेरचे आणि रस्त्यावरचे अन्न खाणे उन्हाळ्यात कापलेली फळे, उघडे पाणी, पाणीपुरी, कुल्फी यासारख्या गोष्टी लवकर संक्रमित होतात. यामुळे, बॅक्टेरिया आणि विषाणू शरीरावर हल्ला करू शकतात. यामुळे पोट बिघडू शकते. ३. घाणेरडे किंवा दूषित पाणी उन्हाळ्यात जास्त तहान लागते, पण बऱ्याचदा लोक घाईघाईत बाहेरून घाणेरडे किंवा थंड पाणी पितात. यामुळे अतिसार, पोटदुखी आणि उलट्या होऊ शकतात. ४. स्वच्छतेमध्ये निष्काळजीपणा उन्हाळ्यात आपल्याला जास्त घाम येतो. या घामामध्ये अनेकदा बॅक्टेरिया असतात. हे देखील आपल्या हातात आहे. जर खाण्यापूर्वी हात धुतले नाहीत किंवा खाण्याची भांडी व्यवस्थित स्वच्छ केली नाहीत, तर संसर्ग होऊ शकतो. अपचन किंवा जुलाब झाल्यास काय करावे? डॉ. सावन बोपण्णा म्हणतात की अपचन आणि अतिसार या दोन्ही समस्यांसाठी वेगवेगळे उपचार किंवा मदत आवश्यक आहे. उन्हाळ्यात आपण कोणत्या प्रकारचे अन्न खावे? उन्हाळ्यात, हलके आणि ताजे आणि लवकर पचणारे अन्न खावे. या ऋतूमध्ये चयापचय क्रिया मंदावते. म्हणून, तळलेले, मसालेदार आणि जड अन्न खाऊ नका. तुमच्या आहारात दही, ताक, काकडी, टरबूज, दुधी भोपळा, उडीद, ओट्स आणि फळे यांचा समावेश करा. जास्त मीठ आणि साखर टाळा आणि पाण्याचे सेवन वाढवा. एकाच वेळी जास्त खाण्याऐवजी, पोटावर पचनाचा ताण येऊ नये, म्हणून थोड्या थोड्या प्रमाणात अनेक वेळा खा. काय खावे आणि काय टाळावे, ग्राफिकमध्ये पाहा- उष्णता आणि अपचनाशी संबंधित काही सामान्य प्रश्न आणि उत्तरे प्रश्न: अतिसार झाल्यावर प्रत्येक वेळी ओआरएस आवश्यक आहे का? उत्तर : हो, जेव्हा अतिसार होतो तेव्हा शरीरातून पाणी आणि खनिजे कमी होतात. ओआरएस शरीरात इलेक्ट्रोलाइट संतुलन राखण्यास मदत करते. हे विशेषतः मुलांसाठी आणि वृद्धांसाठी महत्वाचे आहे. प्रश्न: अपचन झाल्यास ताबडतोब काय करावे? उत्तर : शक्य असल्यास, प्रथम कोमट पाणी प्या. तुम्ही पाण्यात थोडी बडीशेप किंवा सेलेरी घालू शकता. यानंतर, थोडा वेळ फिरायला जा. याशिवाय दही किंवा ताक देखील पचनास मदत करू शकते. जर तीव्र वेदना किंवा उलट्या होत असतील तर डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. प्रश्न: उन्हाळ्यात उपवास करणे पचनासाठी चांगले असते का? उत्तर : उपवासाच्या वेळी हलके आणि सहज पचणारे अन्न खाल्ले तर पचनसंस्थेला आराम मिळतो. तथापि, डिहायड्रेशन टाळणे महत्वाचे आहे; विशेषतः जर तुम्ही उष्ण किंवा अति उष्णतेमध्ये उपवास करत असाल तर पाणी पित राहा.
तुम्ही अनेकदा पाहिले असेल किंवा ऐकले असेल की अनेकांना वारंवार लघवी होण्याची समस्या असते. सहसा हे जास्त द्रवपदार्थ पिण्यामुळे होते. परंतु कधीकधी ते काही गंभीर आरोग्य समस्यांचे लक्षण देखील असू शकते. इंटरनॅशनल जर्नल ऑफ कम्युनिटी मेडिसिन अँड पब्लिक हेल्थ (IJCMPH) मध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, युरिनरी इनकॉन्टीनन्स (UI), म्हणजेच लघवी नियंत्रित करण्यास असमर्थता, ही भारतात एक सामान्य समस्या आहे. याचा परिणाम पुरुष आणि महिला दोघांवरही होतो. तथापि, महिलांच्या तुलनेत पुरुषांमध्ये ही समस्या जवळजवळ निम्मी आहे. प्रसूतीनंतर, रजोनिवृत्ती दरम्यान आणि वाढत्या वयानुसार महिलांना जास्त धोका असतो. देशातील १०-४५% महिला या समस्येने ग्रस्त आहेत. सुमारे ५-१५% तरुणांना या समस्येचा सामना करावा लागतो. वाढत्या वयानुसार पुरुषांमध्येही ही समस्या वाढते. नॅशनल लायब्ररी ऑफ मेडिसिनमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, जगभरात २० वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या अंदाजे ४२३ दशलक्ष लोकांना कोणत्या ना कोणत्या प्रकारच्या मूत्रमार्गाच्या असंयमतेचा त्रास होतो. ही एक गंभीर समस्या आहे, पण लोक लाजेमुळे त्याबद्दल बोलत नाहीत. ग्रामीण भागात वैद्यकीय सुविधा कमी असल्याने ही समस्या आणखी गंभीर आहे. म्हणून, आज सेहतनामा स्तंभात आपण मूत्रमार्गात असंयम असण्याबद्दल बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- मूत्रमार्गात असंयम म्हणजे काय? मूत्राशय मूत्र नियंत्रित करू शकत नसण्याच्या समस्येला मूत्रमार्गात असंयम म्हणतात. हा आजार नाही तर एक लक्षण आहे, जे इतर कोणत्याही आरोग्य समस्येमुळे असू शकते. सहसा लोक त्याबद्दल बोलण्यास कचरतात. ही समस्या कोणालाही होऊ शकते. तथापि, वृद्ध आणि गर्भवती महिलांना जास्त धोका असतो. मूत्रमार्गात असंयम असण्याचे चार प्रकार आहेत. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- वारंवार लघवी होण्याची कारणे याची अनेक कारणे असू शकतात, जीवनशैलीपासून ते अनेक गंभीर आरोग्य समस्यांपर्यंत. कमी वेळात जास्त पाणी किंवा इतर पेये पिल्याने वारंवार लघवी होऊ शकते. याची इतर अनेक कारणे आहेत, ज्यात कॅफिन आणि अल्कोहोलचे सेवन, काही औषधांचे दुष्परिणाम, गर्भधारणा, वाढते वय इत्यादींचा समावेश आहे. याशिवाय, मूत्रमार्गाचा संसर्ग (UTI), अतिक्रियाशील मूत्राशय (OAB), मूत्रपिंडाचा आजार आणि मधुमेह यासारख्या परिस्थितीत देखील वारंवार लघवी होते. मूत्रमार्गात असंयम असण्याची इतर काही कारणे असू शकतात. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- मूत्रमार्गात असंयम होण्याची लक्षणे मूत्रमार्गात असंयम होण्याचे मुख्य लक्षण म्हणजे अनावधानाने मूत्र गळती होणे. हे अचानक किंवा हळूहळू गळती म्हणून होऊ शकते. मूत्राशय अद्याप पूर्णपणे रिकामे झालेले नाही असे वाटू शकते. तुम्हाला रात्री वारंवार लघवी करावी लागू शकते. मूत्रमार्गात असंयम असण्याची काही इतर लक्षणे आहेत. खाली दिलेल्या ग्राफिकद्वारे हे समजून घ्या- मूत्रमार्गातील असंयमतेवर उपचार मूत्रमार्गातील असंयमावर अनेक प्रकारे उपचार करता येतो. यामध्ये जीवनशैलीतील बदल, व्यायाम, औषधे आणि शस्त्रक्रिया यांचा समावेश आहे. डॉक्टर असंयमतेच्या कारणावर आधारित उपचार निवडतात. मूत्रमार्गातील असंयम रोखण्याचे मार्ग वारंवार लघवी होण्याची समस्या टाळण्यासाठी जीवनशैलीत काही बदल करणे आवश्यक आहे. जसे की- मूत्रमार्गातील असंयम संबंधित सामान्य प्रश्न आणि उत्तरे प्रश्न- दिवसातून किती वेळा लघवी करावी? उत्तर: मूत्ररोगतज्ज्ञ डॉ. कमल चेलानी स्पष्ट करतात की, बहुतेक लोक दिवसातून सरासरी ७-१० वेळा लघवी करतात. जर तुम्हाला दर ३० मिनिटांनी ते एक तासाने लघवी करण्यासाठी उठावे लागत असेल, तर हे एखाद्या आजाराचे लक्षण असू शकते. तथापि, जर तुम्ही भरपूर पाणी पीत असाल किंवा काही औषधे घेत असाल तर हे सामान्य आहे. प्रश्न- मूत्रमार्गात असंयम राहिल्याने एखाद्या व्यक्तीवर कसा परिणाम होतो? उत्तर: मूत्रमार्गात असंयम असणे केवळ मूत्राशयावरच परिणाम करत नाही, तर ते शरीराच्या अनेक भागांवर आणि भावनांवर देखील परिणाम करू शकते. सतत ओले राहिल्याने त्वचेवर पुरळ किंवा संसर्ग होऊ शकतो. मूत्राशय पूर्णपणे रिकामे न केल्याने मूत्रमार्गाच्या संसर्गाचा धोका वाढतो. गंभीर प्रकरणांमध्ये ते मूत्रपिंडाचे नुकसान करू शकते. याशिवाय, लघवी कधी बाहेर पडेल याची भीती नेहमीच असते. अशा व्यक्तींना बाहेर जाण्यास किंवा सामाजिक कार्यक्रमांमध्ये सहभागी होण्यास लाज वाटू लागते, कारण त्यांना लाज वाटण्याची भीती असते. यामुळे ते एकाकी पडू शकतात आणि त्यांच्या जीवनमानावर परिणाम होऊ शकतो. म्हणून, जर एखाद्याला ही समस्या असेल, तर डॉक्टरांचा सल्ला घेणे खूप महत्वाचे आहे. प्रश्न- मूत्रमार्गातील असंयम बरा होऊ शकतो का? उत्तर: डॉ. कमल चेलानी म्हणतात की हो, मूत्रमार्गाच्या असंयमावर उपचार शक्य आहेत. त्याची लक्षणे बऱ्याच प्रमाणात कमी करता येतात. म्हणून, घाबरू नका आणि डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
सायबर सुरक्षा:काय आहे स्किमर फ्रॉड? ज्यामुळे तुमचे क्रेडिट कार्ड असुरक्षित आहे; जाणून घ्या
डिजिटल व्यवहारांच्या या जगात, QR कोड वापरून पेमेंट करणे क्रेडिट किंवा डेबिट कार्ड वापरून पेमेंट करण्याइतकेच सोपे आहे. लोकांना वाटते की कार्डद्वारे पेमेंट करणे हे QR पेमेंटपेक्षा कमी धोकादायक आहे. त्यामुळे, आता फसवणूक करणाऱ्यांनाही याची माहिती मिळाली आहे. यामुळेच आता या कार्डांवरही फसवणूक होऊ लागली आहे, या फसवणुकीला स्किमर फ्रॉड म्हणतात. ही फसवणूक काय आहे आणि फसवणूक टाळण्याचे मार्ग जाणून घ्या. स्किमर फ्रॉड म्हणजे काय? स्किमर फ्रॉड ही एक अशी पद्धत आहे ज्यामध्ये गुन्हेगार एटीएम, पेट्रोल पंप किंवा दुकानांमधील मशीनवर चुंबकीय पट्ट्या, छोटे कॅमेरे किंवा बनावट कीपॅड बसवून तुमच्या कार्डची माहिती चोरतात. मग त्याच्या मदतीने तुमचा डेटा आणि पिन इत्यादी माहिती चोरीला जाते. हे उपकरण इतके लहान आणि हुशारीने लपवलेले आहे की ते सहसा कोणाच्याही लक्षात येत नाही. थोडीशी काळजी आणि जागरूकता बाळगली तर हे टाळता येऊ शकते. ते टाळण्यासाठी हे आहेत मार्ग ही फसवणूक टाळण्यासाठी, या गोष्टी लक्षात ठेवा, जसे की- तुमचे कार्ड कोणालाही देऊ नका... काही लोक रेस्टॉरंटमध्ये जातात आणि पैसे देण्यासाठी त्यांचे कार्ड वेटरला देतात. त्यावेळी ते छान वाटेल. पण ही चूक तुमचे बँक खाते देखील रिकामे करते. उदाहरणार्थ, समजा तुम्ही एका अज्ञात रेस्टॉरंटमध्ये गेलात आणि पैसे भरण्यासाठी तुमचे कार्ड दिले. ते कार्ड काउंटरवर नेले जाते आणि तुमच्या नजरेआड एका छोट्या स्किमर डिव्हाइसने तुमचा डेटा चोरला जातो. काही दिवसांनी तुम्हाला कळते की तुमच्या खात्यातून हजारो रुपये गायब झाले आहेत. म्हणून, नेहमी तुमचे कार्ड स्वतः वापरा किंवा तुमच्या डोळ्यांसमोर पेमेंट करा. कार्ड सर्वत्र वापरू नका... बहुतेक स्किमर फसवणूक एकाकी किंवा कमी देखरेखीखाली असलेल्या भागात होतात. उदाहरणार्थ, एकदा एका माणसाने महामार्गावरील एका छोट्या पेट्रोल पंपावर कार्डद्वारे पैसे भरले. तिथल्या मशीनमध्ये स्किमर होता आणि काही तासांतच त्याच्या खात्यातून ५०,००० रुपये काढण्यात आले. म्हणून, जर ठिकाण विश्वसनीय वाटत नसेल, तर रोखीने किंवा QR द्वारे पेमेंट करा. तंत्रज्ञानाचा योग्य वापर करा... तुमच्या बँकेत एसएमएस अलर्ट सक्रिय करा जेणेकरून जेव्हाही व्यवहार होईल तेव्हा तुम्हाला लगेच संदेश मिळेल. अशा परिस्थितीत, जर कोणताही संशयास्पद व्यवहार झाला तर त्याची माहिती देखील सहज उपलब्ध होईल. याशिवाय, मोबाईल बँकिंग अॅपद्वारे दैनंदिन व्यवहार तपासत रहा. पासवर्ड संरक्षण सेट करा... स्किमर फसवणुकीचे आणखी एक प्रमुख कारण म्हणजे पासवर्ड चोरी. समजा, तुम्ही एटीएममध्ये पिन टाकत आहात आणि वरील एक छोटा कॅमेरा तुमची प्रत्येक हालचाल रेकॉर्ड करत आहे. गुन्हेगार नंतर त्या व्हिडिओमधील तुमचा पिन पाहतात. हे टाळण्यासाठी, पिन टाकताना कीपॅड हाताने झाकून ठेवा. तसेच तुमचा पासवर्ड मजबूत बनवा जेणेकरून चोरीचा धोका कमी होईल. अशा प्रकारे तुम्ही स्किमरच्या लपाछपीची तपासणी करू शकता एटीएममधील कार्ड स्लॉट हळूवारपणे ओढा. जर ते सैल किंवा थोडे वेगळे वाटत असेल तर हे स्किमरचे लक्षण असू शकते. त्याचप्रमाणे, जर कीपॅडवर टाइप करताना आवाज मोठा किंवा बारीक वाटत असेल, तर तो तुमचा पिन रेकॉर्ड करणारा एक थर असू शकतो. अशा परिस्थितीत मशीन वापरू नका. जर स्किमर फसवणूक झाली तर...? जर तुमच्या कार्डचा डेटा चोरीला गेला किंवा तुम्हाला एखादा अज्ञात व्यवहार दिसला, तर हे पाऊल उचला...
कल्पना करा की, तुम्ही बस किंवा ट्रेनमधून प्रवास करत आहात आणि अचानक तुमचा स्मार्टफोन हरवला. अशा परिस्थितीत घाबरणे स्वाभाविक आहे, कारण आजच्या काळात स्मार्टफोन हे केवळ संवादाचे साधन नाही, तर ते आपली डिजिटल ओळख आहे. बँकिंग अॅप्स, आधारची प्रत, फोटो आणि अगदी सोशल मीडिया हे सर्व त्यात कैद केलेले आहे. भारतात दरवर्षी लाखो स्मार्टफोन चोरीला जातात, परंतु अनेक लोकांना त्यांचा स्मार्टफोन चोरीला गेल्यानंतर काय करावे हे माहित नसते. बऱ्याचदा लोकांना वाटते की ते नवीन फोन घेतील किंवा नवीन सिम घेतील, परंतु असे करणे महागात पडू शकते. सायबर गुन्हेगार तुमच्या फोनचा गैरवापर करून फसवणूक, ऑनलाइन फसवणूक आणि ओळख चोरी करू शकतात. तर, आजच्या या कामाच्या बातमीत, आपण स्मार्टफोन चोरीला गेल्यास ताबडतोब काय करावे याबद्दल बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- तज्ज्ञ: राहुल मिश्रा, सायबर सुरक्षा सल्लागार, उत्तर प्रदेश पोलिस प्रश्न: चोर तुमच्या स्मार्टफोनचा गैरवापर कसा करू शकतात? उत्तर: स्मार्टफोनमध्ये बरीच वैयक्तिक आणि आर्थिक माहिती असते. स्मार्टफोन चोरल्यानंतर चोर अनेकदा बँकिंग अॅप्स, सोशल मीडिया अॅप्स, ईमेल आयडी आणि वैयक्तिक माहिती थेट अॅक्सेस करण्याचा प्रयत्न करतात. लक्षात ठेवा की जर चोरांनी सोशल मीडिया अकाउंटमध्ये प्रवेश केला किंवा पासवर्ड बदलला, तर ते त्याचा गैरवापर करू शकतात. गुन्हेगार स्मार्टफोनचा गैरवापर कसा करू शकतात हे समजून घेण्यासाठी खालील ग्राफिक वाचा. प्रश्न- स्मार्टफोन चोरीला गेला किंवा हरवला तर काय करावे? उत्तर- स्मार्टफोनची चोरी किंवा हरवणे हे कोणासाठीही चिंतेचे कारण असू शकते, परंतु अशा परिस्थितीत घाबरून न जाता, वेळीच काही आवश्यक पावले उचलणे आवश्यक आहे. जेणेकरून फोनमध्ये असलेला वैयक्तिक आणि आर्थिक डेटा सुरक्षित ठेवता येईल. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- प्रश्न: चोरीला गेल्यानंतर किंवा हरवल्यानंतर स्मार्टफोन पुन्हा सापडू शकतो का? उत्तर: सायबर तज्ञ राहुल मिश्रा म्हणतात की, स्मार्टफोन चोरीला गेला किंवा हरवला तर घाबरून जाण्याऐवजी काही आवश्यक पावले उचलली पाहिजेत. यामुळे स्मार्टफोन परत मिळण्याची शक्यता वाढते. म्हणून, सर्वप्रथम जवळच्या पोलिस स्टेशनमध्ये तक्रार दाखल करा. यानंतर भारत सरकारच्या CEIR पोर्टलवर जा. तुमचा मोबाईल नंबर आणि IMEI नंबर देऊन डिव्हाइस ब्लॉक करा. असे केल्याने, जर कोणी तो फोन वापरण्याचा प्रयत्न केला, तर त्याची माहिती थेट पोलिसांपर्यंत पोहोचते. या प्रक्रियेमुळे पोलिसांना गुन्हेगारापर्यंत पोहोचणे सोपे होते आणि तुमचा फोन परत मिळण्याची शक्यता वाढते. प्रश्न: स्मार्टफोन हरवल्याची तक्रार करण्यासाठी कोणत्या प्रकारची माहिती आवश्यक आहे? उत्तर- यासाठी तुमच्याकडे काही महत्त्वाची माहिती असायला हवी. जसे की- प्रश्न- हे CEIR पोर्टल काय आहे आणि ते कसे काम करते? उत्तर- भारत सरकारने सेंट्रल इक्विपमेंट आयडेंटिटी रजिस्टर (CEIR) पोर्टल सुरू केले आहे. त्याच्या मदतीने, पोलिसांना चोरीला गेलेला किंवा हरवलेला मोबाईल सहज सापडतो. CEIR कडे देशातील प्रत्येक फोनबद्दल महत्त्वाची माहिती आहे. जसे की- याशिवाय, या पोर्टलच्या मदतीने चोरीला गेलेला मोबाईल ब्लॉक करता येतो. यासाठी तुम्हाला पोर्टलवर जावे लागेल आणि चोरी/हरवलेला मोबाईल या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल. यानंतर तुम्हाला तुमच्या मोबाईलशी संबंधित तपशील प्रविष्ट करावे लागतील. एकदा तक्रार नोंदवली की, ती ट्रॅकही करता येते. प्रश्न: फोन बंद असल्यास तो ट्रॅक करता येतो का? उत्तर- एकदा फोन बंद केल्यानंतर तो रिअल टाइममध्ये ट्रॅक करणे शक्य नाही, परंतु तो चालू झाल्यावर आणि इंटरनेट किंवा नेटवर्कशी कनेक्ट होताच ट्रॅक केले जाऊ शकते. यासाठी तुम्हाला तुमच्या स्मार्टफोनमध्ये गुगल फाइंड माय डिव्हाइस किंवा अॅपल फाइंड माय आयफोन हे पर्याय आधीच चालू करावे लागतील. प्रश्न- IMEI नंबर म्हणजे काय? उत्तर- IMEI नंबर हा मोबाईलचा १५ अंकी युनिक नंबर असतो. मोबाईल नेटवर्कवरील डिव्हाइस ओळखण्यासाठी याचा वापर केला जातो. याशिवाय, IMEI नंबरवरून डिव्हाइसचा निर्माता कोण आहे आणि मॉडेल नंबर काय आहे हे देखील कळते. प्रत्येक मोबाईलच्या बॉक्सवर IMEI नंबर लिहिलेला असतो, तुम्ही तुमच्या मोबाईलवर *#06# डायल करून देखील IMEI नंबर तपासू शकता. मोबाईल हरवला किंवा चोरीला गेला, तर हे खूप उपयुक्त ठरते. प्रश्न – CEIR पोर्टलवर मोबाईल ब्लॉक केल्यानंतर काय होईल? उत्तर: एकदा फोन ब्लॉक झाला की, तो देशभरातील मोबाइल नेटवर्कवर काम करणार नाही. जर कोणी त्याचा वापर करण्याचा प्रयत्न केला, तर पोलिसांना त्याची माहिती मिळू शकते. प्रश्न: फोन सापडल्यानंतर तो CEIR द्वारे अनब्लॉक करता येतो का? उत्तर – हो, जर तुमचा फोन सापडला असेल तर CEIR पोर्टलला भेट देऊन आणि 'अनब्लॉक फाउंड मोबाईल' पर्याय निवडून प्रक्रिया पूर्ण करता येते. प्रश्न: स्मार्टफोन चोरीची तक्रार इतर कोणत्याही प्रकारे करता येते का? उत्तर: भारत सरकारने मोबाईल चोरीला गेल्यास किंवा हरवल्यास तक्रारी नोंदवण्यासाठी एक हेल्पलाइन क्रमांक जारी केला आहे. देशाच्या कोणत्याही भागात बसलेले लोक १४४२२ वर डायल करून किंवा संदेश पाठवून आपली तक्रार नोंदवू शकतात. या क्रमांकाच्या मदतीने लोकांना कुठेही भटकावे लागणार नाही. याशिवाय, तुम्ही CEIR पोर्टलवर देखील तक्रार नोंदवू शकता.
कलिंगडाच्या बिया फेकून देण्याची चूक करू नका
कलिंगडाच्या बिया फेकून देण्याची चूक करू नका
'खरे शिक्षण म्हणजे इतरांना सक्षम बनवणे आणि तुम्हाला जे जग मिळाले त्यापेक्षा थोडे चांगले जग सोडून जाणे...' ज्योतिबा फुले यांनी केवळ हेच सांगितले नाही तर आयुष्यभर हे तत्व पाळले. त्यांनी मुली आणि दलितांची वाईट स्थिती पाहिली. त्या काळात दलित लोक रस्त्यावरून जाताना मागे झाडू बांधून चालत असत जेणेकरून ते चालत असलेला रस्ता स्वच्छ होईल. विधवा महिलांना जीवनातील कोणत्याही सुखाचा आनंद घेण्याची परवानगी नव्हती. जेव्हा ज्योतिरावांनी हे सर्व पाहिले तेव्हा त्यांनी त्या सर्वांचे जीवन चांगले बनवण्याचा निर्णय घेतला. यासाठी त्यांनी शिक्षणाचा वापर शस्त्र म्हणून केला. ज्योतिराव ऊर्फ ज्योतिबा फुले यांचा जन्म ११ एप्रिल १८२७ रोजी महाराष्ट्रात झाला. १८८८ पासून त्यांना महात्मा असेही म्हटले जाऊ लागले. ते एक सामाजिक कार्यकर्ते, व्यापारी आणि समाजसुधारक होते. ज्योतिबा आणि त्यांच्या पत्नी सावित्रीबाई फुले हे देशातील महिला आणि दलितांच्या शिक्षणासाठी काम करणाऱ्या पहिल्या लोकांपैकी होते. पत्नीला शिकवून सुरुवात केली ज्योतिरावांचा विवाह सावित्रीबाई फुले यांच्याशी झाला होता. ज्योतिरावांनी स्वतःच्या घरातून मुलींसाठी शिक्षण सुरू केले. त्यांनी प्रथम त्यांच्या पत्नीला शिकवायला सुरुवात केली. ज्योतिबा जेव्हा शेतात काम करायचे तेव्हा सावित्री दुपारी त्यांच्यासाठी जेवण आणायच्या. या काळात ज्योतिबांनी त्यांना शिकवायला सुरुवात केली. यानंतर, दोघांनी मिळून पुण्यात मुलींसाठी पहिली शाळा उघडली. सावित्रीबाईंव्यतिरिक्त, ज्योतिबांनी त्यांची बहीण सगुणाबाई सिरसागर यांनाही मराठी लिहिण्यास शिकवले. ज्योतिबांनी पाहिले की पतीच्या मृत्यूनंतर, विधवा महिलांचे केस कापले जात होते आणि त्या पूर्णपणे इतरांवर अवलंबून असायच्या. याशिवाय समाजात दलित महिलांचेही शोषण होत होते. हे पाहून ज्योतिबांना वाटले की महिलांना शिक्षित करूनच त्यांचे जीवन सुधारता येईल. पुण्यात मुलींसाठी पहिली शाळा उघडली ज्योतिबांनी त्यांच्या पत्नी सावित्रीबाई यांच्यासोबत पुण्यात मुलींसाठी पहिली शाळा उघडली. पण पुण्यातील लोकांनी त्यांना विरोध करायला सुरुवात केली. शाळा उघडल्याबद्दल दोघांनाही त्यांच्या कुटुंबाने आणि समुदायाने बहिष्कृत केले. या काळात ज्योतिबांचे मित्र उस्मान शेख यांनी त्यांना आपल्या घरी ठेवले आणि शाळा चालवण्यासही मदत केली. यानंतर दोघांनी मिळून आणखी दोन शाळा उघडल्या. १८५२ पर्यंत, दोघांनीही तीन शाळा उघडल्या होत्या ज्यामध्ये २७३ मुली शिक्षण घेत होत्या. फुले चित्रपटावरून वाद, प्रदर्शन पुढे ढकलले ज्योतिबा फुले आणि सावित्रीबाई फुले यांच्या जीवनावर बॉलिवूडमध्ये 'फुले' नावाचा चित्रपट बनवण्यात आला आहे. यामध्ये प्रतीक गांधी ज्योतिबा फुले यांची भूमिका साकारत असून पत्रलेखा सावित्रीबाई फुले यांची भूमिका साकारत आहे. हा चित्रपट ११ एप्रिल रोजी प्रदर्शित होणार होता. पण वाढत्या वादामुळे त्याची रिलीज तारीख सध्या पुढे ढकलण्यात आली आहे. आक्षेपार्ह संवाद काढून टाकल्यानंतरच चित्रपट प्रदर्शित करावा, असे केंद्रीय चित्रपट प्रमाणन मंडळाने (सीबीएफसी) म्हटले आहे. शौचालयांअभावी मुली शाळा सोडत आहेत गेल्या काही वर्षांच्या तुलनेत भारतात महिला शिक्षणाची स्थिती सुधारली आहे. २०२१ मध्ये, भारतात महिला साक्षरता ७१.५% होती. ग्रामीण भागात महिला साक्षरतेचे प्रमाण ६६% असल्याचे आढळून आले. याशिवाय, उच्च शिक्षणात महिलांची नोंदणी वाढली आहे. २०२१-२२ मध्ये उच्च शिक्षणात २.०७ कोटी महिला उमेदवार होत्या. हा आकडा २०१४-१५ च्या तुलनेत ३२% जास्त होता. तथापि, अजूनही काही आव्हाने आहेत जी महिला शिक्षणात अडथळे म्हणून काम करतात. शाळांमध्ये स्वच्छ शौचालयांचा अभाव हे मुली किशोरावस्थेत शाळेत येण्याचे थांबवण्याचे एक प्रमुख कारण आहे. याशिवाय, घरकाम, लग्न आणि छेडछाड यासारख्या कारणांमुळे मुली शाळेत जाऊ शकत नाहीत. महाविद्यालयात मुलींसाठी आरक्षण आणि शिष्यवृत्ती महिला शिक्षणाला चालना देण्यासाठी, भारतात त्यांना अनेक प्रकारचे फायदे दिले जातात. अनेक केंद्रीय आणि राज्य विद्यापीठे त्यांच्या महाविद्यालयांमध्ये काही टक्के जागा मुलींसाठी राखीव ठेवतात. २०१८ मध्ये, आयआयटीमध्ये २०% जागा महिला उमेदवारांसाठी राखीव ठेवण्यात आल्या होत्या. या अतिसंख्यात्मक जागा आहेत, म्हणजेच या आरक्षणाचा सर्वसाधारण जागांवर परिणाम होणार नाही. याशिवाय, अनेक एनआयटीमध्येही अशी तरतूद आहे. अनेक एनआयटी महिला उमेदवारांना शिष्यवृत्ती देतात. विद्यापीठांमध्ये पीएचडी प्रवेशादरम्यान मुलींना कट-ऑफ गुणांमध्ये सूट मिळते. याशिवाय, सरकार मुलींच्या शिक्षणासाठी अनेक आर्थिक मदत योजना चालवते...
जर तुम्हाला दिवसभर थकवा, सुस्ती किंवा अशक्तपणा जाणवत असेल, तेही कोणतेही जड काम न करता, तर त्याकडे दुर्लक्ष करू नका. याचे कारण शरीरात पोषक तत्वांचा अभाव असू शकतो. येथे खाण्यापिण्याकडे लक्ष देणे महत्त्वाचे आहे. आज आपण अशा आवश्यक पोषक तत्वांबद्दल जाणून घेऊया, ज्यांची कमतरता थकव्याचे सर्वात मोठे कारण बनते. तसेच, ते कसे पूर्ण करायचे ते जाणून घ्या. १. लोहाच्या कमतरतेमुळे होणारा अशक्तपणा लोहाच्या कमतरतेमुळे अशक्तपणा होऊ शकतो, ज्यामुळे थकवा, श्वास घेण्यास त्रास होणे आणि चेहऱ्यावर फिकटपणा यासारखी लक्षणे दिसतात. हे खा: हरभरा, मसूर, पालक, तीळ, मनुका, खजूर खा. २. लक्ष केंद्रित करण्यासाठी व्हिटॅमिन बी१२ शरीरातील उर्जेसाठी व्हिटॅमिन बी १२ आवश्यक आहे. त्याच्या कमतरतेमुळे अशक्तपणा, चक्कर येणे, एकाग्रतेचा अभाव आणि मूड स्विंग होतो. हे खा - अंडी, दूध, दही, चीज आणि फोर्टिफाइड पदार्थ खा. ३. व्हिटॅमिन डीची कमतरता व्हिटॅमिन डी हाडे, स्नायू आणि उर्जेसाठी आवश्यक आहे. हे खा: अंड्याचा पिवळा भाग, मासे, उन्हात वाळवलेले मशरूम आणि फोर्टिफाइड दूध खा. दररोज १५ मिनिटे सकाळी उन्हात बसणे फायदेशीर ठरेल. ४. मॅग्नेशियम तुम्हाला चांगली झोप घेण्यास मदत करते मॅग्नेशियमच्या कमतरतेमुळे स्नायूंचा ताण, अस्वस्थता आणि झोपेच्या समस्या उद्भवतात. हे खा: बदाम, भोपळ्याच्या बिया, केळी, पालक आणि बार्ली आणि क्विनोआ सारखी संपूर्ण धान्ये. ५. ओमेगा-३ कमी असल्यास नैराश्य येण्याची शक्यता असते. ओमेगा-३ फॅटी अॅसिडच्या कमतरतेमुळे थकवा, स्मरणशक्ती कमी होणे आणि नैराश्य यांसारखी लक्षणे दिसू शकतात. हे खा: अक्रोड, चिया बिया, जवस बिया आणि मासे (जसे की सॅल्मन आणि सार्डिन). रेणू रखेजा या एक प्रसिद्ध पोषणतज्ञ आणि आरोग्य प्रशिक्षक आहे. @consciouslivingtips
अलिकडच्या काळात, देशभरात चालत्या गाड्यांमध्ये अचानक आग लागण्याच्या घटनांमध्ये झपाट्याने वाढ होत आहे. मध्य प्रदेशातील शाजापूरपासून ते राजस्थानातील भिलवाडा, हरिद्वारमधील रुरकी, दिल्ली आणि हिमाचल प्रदेशातील धर्मशाला, देशाच्या वेगवेगळ्या कानाकोपऱ्यातून अशा बातम्या येत आहेत. जिथे काही सेकंदातच गाडीचे आगीच्या ज्वाळांमध्ये रुपांतर झाले. या घटना केवळ लोकांच्या सुरक्षेवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित करत नाहीत, तर वाहनांच्या तांत्रिक त्रुटी आणि देखभालीतील निष्काळजीपणाकडेही लक्ष वेधतात. या घटनांच्या मुळाशी जाणे, कारणे समजून घेणे आणि वेळीच उपाय शोधणे अत्यंत महत्त्वाचे झाले आहे. अन्यथा भविष्यात असे अपघात अधिक जीवघेणे होऊ शकतात. तर, आजच्या कामाच्या बातमीमध्ये आपण जाणून घेणार आहोत की, चालत्या गाड्यांमध्ये आग लागण्याच्या घटना का वाढत आहेत. तुम्हाला हे देखील कळेल की- तज्ज्ञ: टुटू धवन, ऑटो तज्ज्ञ, नवी दिल्ली पुढे जाण्यापूर्वी, चालत्या कारमध्ये आग लागण्याच्या घटना अलिकडे कुठे घडल्या आहेत हे पाहण्यासाठी या ग्राफिकवर एक नजर टाका. प्रश्न: चालत्या गाडीत आग लागण्याचे कारण काय आहे?उत्तर: वाहन तज्ज्ञ टुटू धवन म्हणतात की, कारमध्ये आग लागण्याचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे इलेक्ट्रिकल वायरिंगमधील बिघाड आणि इंधन गळती. जर गाडीची वेळेवर सर्व्हिसिंग केली नाही किंवा स्थानिक गॅरेजमधून आफ्टरमार्केट फिटिंग केले, तर आग लागण्याचा धोका अनेक पटींनी वाढतो. याशिवाय, अनेक वेळा लोक स्वस्त इलेक्ट्रॉनिक अॅक्सेसरीज किंवा अप्रशिक्षित तंत्रज्ञांकडून सीएनजी किट किंवा साउंड सिस्टमसारखे फिटिंग्ज बनवतात. यामुळे वायरिंगमध्ये शॉर्ट सर्किट होऊ शकते. त्याच वेळी, इंधन टाकी किंवा पाईपमध्ये थोडीशी गळती देखील इंजिनच्या उष्णतेच्या संपर्कात आल्यास आग लागू शकते. इतरही काही कारणे आहेत. तुम्ही हे ग्राफिकमध्ये पाहू शकता. प्रश्न: गाडीत ठेवलेल्या पॉवर बँक, लॅपटॉप, परफ्यूम, सॅनिटायझर यासारख्या गोष्टींमुळे धोका वाढू शकतो का?उत्तर: उष्णतेमध्ये बंद असलेली गाडी चालत्या ओव्हनमध्ये बदलते. अशा परिस्थितीत, उन्हाळ्यात कारमध्ये पॉवर बँक, लॅपटॉप, परफ्यूम आणि सॅनिटायझर ठेवल्याने धोका वाढू शकतो. या मुद्द्यांवरून याचे कारण समजून घ्या- पॉवर बँक आणि लॅपटॉप (बॅटरीवर चालणारी उपकरणे) ही उपकरणे लिथियम-आयन बॅटरीवर चालतात, ज्या जास्त तापमानात जास्त गरम होऊ शकतात आणि स्फोट होऊ शकतात किंवा आग पकडू शकतात. जर गाडी बंद करून पार्क केली, तर आतील तापमान लवकर ५०-६०C किंवा त्याहून अधिक वाढू शकते, जे बॅटरीसाठी खूप धोकादायक आहे. परफ्यूम परफ्यूममध्ये अल्कोहोल असते, जे ज्वलनशील असते. उष्णतेमुळे परफ्यूमच्या बाटलीतील दाब वाढू शकतो आणि तिचा स्फोट होऊ शकतो किंवा ठिणगी पडल्यास त्यातील वायू बाहेर पडू शकतो आणि आग पकडू शकतो. सॅनिटायझर यामध्ये ७०% किंवा त्याहून अधिक अल्कोहोल असते, जे खूप ज्वलनशील असते. थेट सूर्यप्रकाश किंवा उष्णतेमध्ये सोडल्यास आग लागू शकते. प्रश्न: गाडी चालवताना आग लागू नये म्हणून कोणती खबरदारी घेणे आवश्यक आहे? उत्तर: चालत्या गाडीत आग लागणे खूप धोकादायक असू शकते, परंतु काही खबरदारी घेतल्यास हा धोका बऱ्याच प्रमाणात टाळता येतो. खालील मुद्दे लक्षात ठेवा. प्रश्न: वाहन खूप जुने असल्याने आग लागू शकते का? उत्तर: कालांतराने, वाहनांचे वायरिंग, इंधन लाइन, इंजिन आणि इलेक्ट्रिकल सिस्टीम कमकुवत होतात. जर त्यांची योग्य देखभाल आणि बदल केली नाही तर शॉर्ट सर्किट किंवा इंधन गळतीमुळे आग लागू शकते. प्रश्न: जुन्या वाहनांबाबत भारत सरकारने कोणते नियम निश्चित केले आहेत? उत्तर: दिल्ली-एनसीआर सारख्या भागात १५ वर्षे जुन्या पेट्रोल आणि १० वर्षे जुन्या डिझेल कारवर बंदी आहे. राष्ट्रीय पातळीवर, २० वर्षे जुनी खाजगी वाहने आणि १५ वर्षे जुनी व्यावसायिक वाहने फिटनेस चाचणी उत्तीर्ण होणे आवश्यक आहे. जर वाहन या चाचणीत अपयशी ठरले, तर ते भंगारासाठी जप्त केले जाऊ शकते. म्हणून, जर वाहन खूप जुने असेल आणि त्याची नियमित देखभाल केली गेली नसेल, तर ते केवळ कायदेशीर दृष्टिकोनातूनच नव्हे, तर सुरक्षिततेच्या दृष्टिकोनातून देखील धोकादायक असू शकते. प्रश्न: सीएनजी किंवा इलेक्ट्रिक कारमध्ये आगीचा धोका जास्त असतो का? उत्तर- जर सीएनजी किट योग्यरित्या बसवले नसेल किंवा वाहनाची देखभाल योग्यरित्या केली जात नसेल तर आग लागण्याचा धोका वाढतो. उदाहरणार्थ, डिसेंबर २०२२ मध्ये, मध्य प्रदेशातील रेवा येथे झालेल्या अपघातानंतर, एका सीएनजी टाकीला आग लागली आणि त्यात दोन लोकांचा मृत्यू झाला. तथापि, जर सीएनजी किंवा इलेक्ट्रिक कारची वेळेवर सर्व्हिसिंग केली आणि विश्वसनीय (अधिकृत) सेवा केंद्रातून देखभाल केली तर आगीचा धोका खूप कमी होतो.
केंद्रीय आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालयाच्या मते, २०२४ मध्ये भारतात उष्माघातामुळे ३६० लोकांचा मृत्यू झाला. त्याच वेळी, हीट वॉचच्या अहवालानुसार, २०२४ मध्ये उष्माघाताचे ४० हजारांहून अधिक रुग्ण आढळले आणि ७३३ लोकांचा मृत्यू झाला. उष्णतेच्या निरीक्षणाचे आकडे अधिकृत आकड्यांच्या दुप्पट आहेत. भारतीय हवामान विभागाच्या (IMD) मते, पुढील १० दिवस देशात तीव्र उष्णता जाणवू शकते. अनेक शहरांमध्ये तापमान आधीच ४० अंशांवर पोहोचले आहे. २० हून अधिक शहरांमध्ये ते ४२ अंशांच्या पुढे गेले आहे. देशातील अनेक भागात उष्णतेची लाट येण्याची शक्यता आधीच वर्तवण्यात आली आहे. तापमान वाढत असताना, उष्माघाताचा धोका देखील वाढतो. उष्माघात ही एक वैद्यकीय आणीबाणी आहे. ही एक जीवघेणी स्थिती बनू शकते. म्हणून आज 'सेहतनामा' मध्ये आपण उष्माघाताबद्दल बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- उष्माघात म्हणजे काय? जेव्हा आपल्या सभोवतालच्या वातावरणाचे तापमान इतके वाढते की आपले शरीर स्वतःला त्या प्रमाणात थंड करू शकत नाही, तेव्हा शरीराचे तापमान देखील वाढते. यामुळे शरीराचे तापमानही वाढते. उष्माघाताची लक्षणे कोणती? उष्माघातानंतर शरीर खूप गरम वाटते. शरीर जळत असल्यासारखे वाटते. यासोबतच मळमळ आणि उलट्यांची समस्या देखील उद्भवू शकते. चक्कर येणे आणि अशक्तपणा इतका तीव्र असू शकतो की तुम्हाला उभे राहणे देखील कठीण होऊ शकते. मानसिक स्थितीतही बदल होऊ शकतो, जसे की गोंधळलेले आणि अस्वस्थ वाटणे. त्याची सर्व लक्षणे ग्राफिकमध्ये पाहा. उष्माघातामुळे कोणत्या गुंतागुंत होऊ शकतात? जर उष्माघातावर वेळेवर उपचार केले नाहीत, तर अनेक धोकादायक गुंतागुंत होऊ शकतात. उष्माघातावर उपचार काय आहेत? उष्माघात ही एक आपत्कालीन स्थिती आहे, ज्यामध्ये ताबडतोब डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. तथापि, त्यापूर्वी, त्वरित प्रथमोपचार देणे खूप महत्वाचे आहे. यामुळे त्या व्यक्तीचे आयुष्य वाचू शकते. जर एखाद्या व्यक्तीमध्ये उष्माघाताची लक्षणे दिसून येत असतील, तर त्यांना डॉक्टरकडे नेण्यापूर्वी हे उपाय करा: यामध्ये, स्वतःहून कोणताही उपचार करण्याऐवजी, डॉक्टर आणि रुग्णालयाची मदत घ्या. उष्माघात टाळण्यासाठी काय करावे उष्माघात टाळण्यासाठी काही महत्त्वाचे उपाय आहेत, ज्यांचा अवलंब करून ही धोकादायक स्थिती टाळता येते. येथे काही सोपे आणि प्रभावी मार्ग आहेत: १. घर थंड ठेवा उन्हाळ्यात तुमचे घर थंड ठेवणे खूप महत्वाचे आहे. पंखे आणि एअर कंडिशनिंग वापरा. जर बाहेरचे तापमान ३७.२C पेक्षा जास्त असेल म्हणजेच ९९F, तर फक्त पंखा वापरणे पुरेसे नाही. अशा परिस्थितीत एसी किंवा कूलरची आवश्यकता असू शकते. खोलीत थंड वातावरण निर्माण करणे महत्वाचे आहे. २. खूप उष्ण दिवसांसाठी नियोजन करा जर तुमचे घर थंड नसेल, तर कम्युनिटी सेंटर्स, शॉपिंग मॉल्स, सिनेमा थिएटर किंवा नातेवाईकांच्या घरांसारख्या थंड ठिकाणी जाण्याची योजना करा. या ठिकाणी तुम्हाला आराम मिळू शकतो. ३. हायड्रेटेड राहा उष्णतेमध्ये शारीरिक हालचाली करण्यापूर्वी, दरम्यान आणि नंतर भरपूर पाणी प्या. तसेच, इलेक्ट्रोलाइट्सचे द्रावण म्हणजेच ओआरएस इत्यादी प्या. यामुळे शरीरातील आवश्यक खनिजे आणि पाणी संतुलित राहते. विश्रांती घेताना हायड्रेटेड राहणे देखील तितकेच महत्वाचे आहे. ४. उष्णता टाळण्यासाठी वेळेचा मागोवा ठेवा उन्हात जास्त शारीरिक हालचाल करणे टाळा किंवा सकाळच्या थंड वेळेत करा. जर तुम्हाला कामासाठी उन्हात बाहेर जावे लागत असेल तर ब्रेक घ्या आणि मध्येच काही थंड ठिकाणी जा. ५. शरीराला उष्णतेशी जुळवून घ्या जर तुम्हाला नियमितपणे उष्णतेमध्ये काम करावे लागत असेल, तर हळूहळू तुमच्या शरीराला उष्णतेशी जुळवून घ्या. याचा अर्थ असा की प्रथम हलक्या हालचालींनी सुरुवात करा आणि हळूहळू वेळ आणि तीव्रता वाढवा जेणेकरून तुमचे शरीर उष्णतेशी जुळवून घेऊ शकेल.
उन्हाळ्यात घरच्या घरी दही कसे बनवावे
उन्हाळ्यात घरच्या घरी दही कसे बनवावे
त्वचा चांगली करण्यासाठी काय करावे
त्वचा चांगली करण्यासाठी काय करावे
फॅटी लिव्हर ओळखण्यासाठी 5 पद्धती
फॅटी लिव्हर ओळखण्यासाठी 5 पद्धती
भारतीय बाजारपेठेत आंब्याचा हंगाम सुरू झाला आहे. आंबा हा उन्हाळ्यातील सर्वात आवडत्या फळांपैकी एक आहे. ते केवळ चवीलाच अद्भुत नाही, तर आरोग्यासाठीही फायदेशीर मानले जाते. तथापि, आंब्याच्या वाढत्या मागणीत, काही लोक आंब्याला लवकर पिकवण्यासाठी रसायनांचा वापर करतात. विशेषतः यासाठी कॅल्शियम कार्बाइड सारख्या धोकादायक रसायनांचा वापर केला जातो, जो आरोग्यासाठी खूप हानिकारक आहे. हे लक्षात घेऊन, भारतीय अन्न सुरक्षा आणि मानक प्राधिकरणाने (FSSAI) राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांना सतर्क राहण्याचे निर्देश दिले आहेत. अशा बेकायदेशीर कामांमध्ये सहभागी असलेल्यांवर एफएसएस कायदा, २००६ आणि त्याच्याशी संबंधित नियमांनुसार कठोर कारवाई करावी, असेही त्यात म्हटले आहे. तर, आजच्या कामाच्या बातमीमध्ये, आपण कॅल्शियम कार्बाइडने पिकवलेले आंबे खाणे आरोग्यासाठी धोकादायक का आहे याबद्दल बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- तज्ज्ञ: डॉ. पूनम तिवारी, वरिष्ठ आहारतज्ज्ञ, डॉ. राम मनोहर लोहिया इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस, लखनौ चतुर्भुज मीना, राज्य अन्न विश्लेषक, झारखंड प्रश्न- कॅल्शियम कार्बाइड म्हणजे काय? उत्तर- कॅल्शियम कार्बाइड हे एक रसायन आहे, जे सामान्यतः कारखान्यांमध्ये वापरले जाते. काही लोक फळे लवकर पिकवण्यासाठी बेकायदेशीरपणे याचा वापर करतात. अशी फळे बाहेरून पिकलेली दिसतात, पण आतून कच्ची राहू शकतात, जी आरोग्यासाठी हानिकारक आहे. म्हणूनच भारत सरकारने फळे पिकवण्यासाठी कॅल्शियम कार्बाइडच्या वापरावर बंदी घातली आहे. प्रश्न: कॅल्शियम कार्बाइडने पिकवलेले आंबे खाल्ल्याने कोणत्या प्रकारच्या आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात? उत्तर: ज्येष्ठ आहारतज्ज्ञ डॉ. पूनम तिवारी म्हणतात की कॅल्शियम कार्बाइड वापरून पिकवलेल्या आंब्यांमध्ये नैसर्गिक गोडवा आणि पोषण कमी असते. त्याचा पचनसंस्थेवरही परिणाम होतो. जास्त वेळ ते खाल्ल्याने गॅस, अ‍ॅसिडिटी आणि यकृताचे विकार यासारख्या समस्या उद्भवू शकतात. हे आंबे विशेषतः मुले, वृद्ध आणि गर्भवती महिलांसाठी धोकादायक ठरू शकतात. प्रश्न: कॅल्शियम कार्बाइड वापरून आंबे पिकवल्याची प्रकरणे यापूर्वी नोंदवली गेली आहेत का? उत्तर: हो, अशी प्रकरणे उघडकीस आली आहेत. २१ जून २०२४ रोजी, तामिळनाडूमधील अन्न सुरक्षा विभागाने एक मोठी कारवाई केली आणि एका गोदामातून सुमारे ७.५ टन आंबा जप्त केला. तपासात असे आढळून आले की हे आंबे कॅल्शियम कार्बाइड वापरून कृत्रिमरित्या पिकवले गेले होते. प्रश्न- रासायनिक पद्धतीने पिकवलेले आंबे कसे ओळखायचे? उत्तर- उन्हाळ्यात बाजार रंगीबेरंगी आंब्यांनी भरलेला असतो. आंबा नैसर्गिकरित्या पिकवला आहे की रासायनिक पद्धतीने पिकवला आहे हे तुम्ही त्याच्या चव, रंग, सुगंध आणि पोत यावरून बऱ्याच प्रमाणात ओळखू शकता. यासाठी, हे मुद्दे पाहा- रंगाने ओळखाजर आंबा बाहेरून चमकदार पिवळा आणि आतून कडक असेल तर तो रसायनांचा वापर करून पिकवला जात असावा. नैसर्गिक आंब्याचा रंग थोडा असमान असतो. सुगंधाकडे लक्ष द्यानैसर्गिक आंब्यांना गोड आणि ताजा वास येतो, तर रासायनिक पद्धतीने पिकवलेल्या आंब्यांना वास नसतो किंवा थोडासा तीक्ष्ण वास असतो. चवीनुसार फरक समजून घ्यारसायनांचा वापर करून पिकवलेले आंबे चवीला मंद किंवा विचित्र असू शकतात. त्यात कमी आहे. स्पर्शाने पोत जाणणेजर आंबा स्पर्श केल्यावर खूप मऊ किंवा कडक वाटत असेल, तर तो रसायनांचा वापर करून पिकवल्यामुळे असू शकतो. नैसर्गिक आंबे थोडे मऊ असतात. प्रश्न: घरी आंबे नैसर्गिकरित्या कसे पिकवता येतील? उत्तर: घरी आंबे पिकवण्यासाठी, ते कागदात गुंडाळा आणि खोलीच्या तपमानावर ठेवा किंवा पेंढ्यात दाबून ठेवा. आंबा २-३ दिवसांत नैसर्गिकरित्या पिकेल. ही पद्धत सुरक्षित आहे. असे आंबे खाल्ल्याने आरोग्याला हानी पोहोचत नाही. प्रश्न: जर एखादा दुकानदार रसायनांचा वापर करून आंबे पिकवत असेल, तर त्याच्याविरुद्ध आपण कुठे तक्रार करू शकतो? उत्तर- प्रत्येक राज्यात अन्न नागरी पुरवठा आणि ग्राहक संरक्षण विभाग असतो. तुम्ही तुमच्या जिल्ह्याच्या अधिकाऱ्याशी संपर्क साधू शकता. तसेच, ही बाब सार्वजनिक आरोग्याशी संबंधित आहे, त्यामुळे तुम्ही पोलिस किंवा महानगरपालिकेकडेही तक्रार करू शकता. प्रश्न: रसायनांचा वापर करून फळे पिकवल्यास कोणती कायदेशीर कारवाई करता येते? उत्तर: अन्न सुरक्षा अधिकारी चतुर्भुज मीणा म्हणतात की, जर कोणताही दुकानदार किंवा व्यापारी रसायनांचा वापर करून फळे पिकवताना आढळला, तर त्याच्यावर कठोर कारवाई केली जाऊ शकते. यामध्ये मोठा दंड, परवाना रद्द करणे आणि गरज पडल्यास कायदेशीर शिक्षा देखील होऊ शकते. खाली दिलेल्या सूचनांवरून हे समजून घ्या- अन्न सुरक्षा आणि मानके कायदा, २००६ या कायद्यानुसार रसायनांचा वापर करून फळे पिकवणे बेकायदेशीर आहे. यासाठी दंड, परवाना रद्द करणे आणि कायदेशीर शिक्षेची तरतूद आहे. बीएनएसचे कलम १४९ जर एखाद्या व्यक्तीने अशा प्रकारे कोणत्याही अन्न किंवा पेयात भेसळ केली, तर त्याला सहा महिन्यांपर्यंतच्या कारावासाची किंवा दंडाची (विहित केल्याप्रमाणे) किंवा दोन्ही शिक्षा होतील. ग्राहक संरक्षण कायदा जर ग्राहकांच्या आरोग्यावर परिणाम झाला, तर व्यापाऱ्याविरुद्ध भरपाई आणि कायदेशीर कारवाई केली जाऊ शकते. प्रश्न: फक्त आंबेच अशा प्रकारे पिकतात का? उत्तर – नाही, केळी, पपई तसेच इतर फळे देखील कॅल्शियम कार्बाइड वापरून पिकवली जातात, ज्यामुळे सर्वांच्या आरोग्यावर हानिकारक परिणाम होऊ शकतात.
सकाळी उठल्यानंतर काही लोकांच्या चेहऱ्यावर सूज येते, हे तुम्ही अनेकदा लक्षात घेतले असेल. सहसा, झोपताना एखाद्या व्यक्तीच्या चेहऱ्यावर द्रव जमा होतात, ज्यामुळे सकाळी उठल्यावर सूज येते. तुम्ही उठल्यानंतर, हे द्रवपदार्थ विखुरतात, ज्यामुळे सूज नाहीशी होते. तथापि, चेहऱ्यावर सूज येणे कधीकधी गंभीर आजारांचे लक्षण असू शकते. म्हणूनच, आज सेहतनामामध्ये आपण सकाळी चेहऱ्यावर सूज का येते याबद्दल बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- सकाळी चेहऱ्यावर सूज का येते? सकाळी चेहऱ्यावर सूज येण्याची अनेक कारणे असू शकतात. हे रात्रीतून द्रव जमा होण्याचे लक्षण असू शकते. त्याच वेळी, खूप जास्त किंवा खूप कमी झोपल्याने देखील चेहऱ्यावर सूज येऊ शकते. जर चेहऱ्याभोवती कोणतीही शस्त्रक्रिया किंवा दुखापत झाली असेल, तर चेहऱ्यावर सूज येऊ शकते. याशिवाय चेहऱ्यावर सूज येण्याची इतरही अनेक कारणे असू शकतात. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- या आजारांमुळेही चेहऱ्यावर सूज येते: चेहऱ्यावर सूज येणे हे नेहमीच गंभीर आजाराचे लक्षण नसते. पण जर हे असेच राहिले तर ते एखाद्या गंभीर आजाराचे लक्षण असू शकते. जसे की- या परिस्थितीत डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे चेहऱ्यावरील सूज सौम्य ते गंभीर असू शकते. जर तुम्हाला जागे झाल्यावर थोडीशी सूज जाणवत असेल, जी काही तासांत कमी होते, तर काळजी करण्याचे कारण नाही. पण जर चेहऱ्यावर सूज बराच काळ राहिली तर याचा अर्थ असा की काहीतरी वेगळीच समस्या आहे. चेहऱ्यावर अचानक येणारी सूज कधीही दुर्लक्षित करू नये. यासाठी तुम्ही ताबडतोब डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा. चेहऱ्यावरील सूज कशी कमी करावी जनरल फिजिशियन डॉ. अंकित पटेल म्हणतात की, दररोज व्यायाम, पुरेशी झोप आणि संतुलित आहार घेतल्यास चेहऱ्यावरील सूज दूर होऊ शकते. अल्कोहोल बंद करणे आणि हायड्रेटेड राहणे देखील सूज कमी करण्यास मदत करते. याशिवाय, इतर काही गोष्टी लक्षात ठेवणे महत्त्वाचे आहे. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- चेहऱ्यावरील सूज उपचार यासाठी, डॉक्टर प्रथम चेहऱ्यावर सूज का येते हे शोधतात. मग त्यानुसार उपचार करा. जर चेहऱ्यावरील सूज कोणत्याही संसर्गामुळे किंवा ऍलर्जीमुळे असेल तर डॉक्टर त्यासाठी औषधे देऊ शकतात. जर चेहऱ्यावर सूज कोणत्याही औषधामुळे आली असेल तर औषध बदलता येते. सायनुसायटिसमुळे सूज आल्यास नाक स्वच्छ करण्यासाठी नाकात टाकायचे ड्रॉप लिहून दिले जातात. याशिवाय, चेहऱ्यावरील व्यायाम केल्याने चेहऱ्यावरील सूज दूर होऊ शकते. चेहऱ्यावरील सूज संबंधित सामान्य प्रश्न आणि उत्तरे प्रश्न: चेहऱ्यावरील सूज कधी चिंतेचे कारण असते? उत्तर: साधारणपणे, सकाळी चेहऱ्यावर सौम्य सूज येणे ही चिंतेची बाब नसते. हे काही तासांत स्वतःहून बरे होते. तथापि, जर सूज कायम राहिली, वेदना किंवा श्वास घेण्यास त्रास होणे किंवा तीव्र डोकेदुखी यासारख्या इतर लक्षणांसह असेल, तर ते मूत्रपिंडाच्या समस्या, थायरॉईड किंवा ऍलर्जीसारख्या गंभीर स्थितीचे लक्षण असू शकते. प्रश्न: हवामान किंवा वातावरणामुळे देखील चेहऱ्यावर सूज येऊ शकते का? उत्तर: डॉ. अंकित पटेल म्हणतात की हो, सकाळी चेहऱ्यावर सूज येण्याचे कारण हवामान आणि वातावरण देखील असू शकते. उच्च तापमान आणि आर्द्रतेमुळे शरीरात द्रव जमा होऊ शकतो, ज्यामुळे सूज येते. हंगामी ऍलर्जीमुळे चेहरा आणि डोळ्यांभोवती सूज येऊ शकते. याव्यतिरिक्त, खूप उंचावर प्रवास केल्याने शरीरात तात्पुरते द्रवपदार्थ साचू शकतात, ज्यामुळे सूज येऊ शकते. प्रश्न: सकाळी काही पदार्थांमुळे चेहऱ्यावर सूज येऊ शकते का? उत्तर: डॉ. अंकित पटेल स्पष्ट करतात की हो, प्रक्रिया केलेले अन्न, फास्ट फूड आणि सोडियमयुक्त पदार्थ शरीरात द्रव जमा करू शकतात. यामुळे सकाळी चेहऱ्यावर सूज येऊ शकते. रात्री उशिरा गोड पदार्थ किंवा दुग्धजन्य पदार्थ खाल्ल्याने काही लोकांमध्ये पोटफुगी होऊ शकते. प्रश्न: डॉक्टरांचा सल्ला कधी घ्यावा? उत्तर: जर तुमच्या चेहऱ्यावरील सूज कायम राहिली, तीव्र, वेदनादायक असेल किंवा छातीत दुखणे, डोकेदुखी किंवा शरीराच्या इतर भागात सूज येणे यासारख्या इतर लक्षणांसह असेल, तर तुम्ही ताबडतोब डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
जूही चावला फिट राहण्यासाठी काय करते?
जूही चावला फिट राहण्यासाठी काय करते?
व्हिटॅमिन बी 12 च्या कमतरतेचे तोटे
व्हिटॅमिन बी 12 च्या कमतरतेचे तोटे
गेल्या काही महिन्यांत लहान मुलांमध्ये हृदयविकाराच्या अनेक घटना ऐकायला मिळाल्या आहेत. एका मुलीला चालत असताना हृदयविकाराचा झटका आला आणि तिचा जागीच मृत्यू झाला. कोणतीही लक्षणे दिसत नव्हती आणि कारणही कळत नव्हते.मुलांमध्ये हृदयविकाराचे प्रमाण खूपच कमी आहे, परंतु अचानक हृदयविकाराचा झटका येणे किंवा अचानक हृदय थांबणे ही चिंतेची बाब बनत चालली आहे. मुलांमध्ये हृदयरोगाची कारणे प्रौढांपेक्षा थोडी वेगळी असतात. दोन सर्वात मोठी कारणे आजकाल, अन्नात पोषणाचा अभाव, जास्त चरबीयुक्त आणि तळलेले पदार्थ खाणे आणि जास्त जंक फूड खाणे यामुळे मुलांच्या आरोग्यावर वाईट परिणाम होत आहे. याशिवाय, शारीरिक हालचालींचा अभाव हे देखील एक मोठे कारण आहे.मुले त्यांचा बहुतेक वेळ स्क्रीनसमोर घालवतात, ज्यामुळे त्यांची शारीरिक हालचाल कमी होत आहे. लठ्ठपणा वाढत आहे आणि त्याचा थेट परिणाम हृदयावर होत आहे. मुलांमध्ये लठ्ठपणा, उच्च रक्तदाब आणि मधुमेह यासारख्या समस्या हळूहळू वाढत आहेत, ज्यामुळे हृदयरोग होऊ शकतात. कमकुवत हृदयाची ही देखील कारणे आहेत मुलांमध्ये हृदयविकाराच्या झटक्यामागे अनेक कारणे असू शकतात, त्यापैकी काही जन्मजात असतात तर काही जीवनशैलीशी संबंधित असतात- हायपरट्रॉफिक कार्डिओमायोपॅथी... यामध्ये हृदयाचे स्नायू असामान्यपणे जाड होतात, ज्यामुळे हृदयाचे ठोके खूप वेगवान होऊ शकतात आणि हृदयविकाराचा धोका वाढतो. ही अनुवांशिक समस्या असू शकते. चॅनेलोपॅथी... शरीरातील सोडियम आणि पोटॅशियम सारख्या इलेक्ट्रोलाइट्सचे संतुलन राखणाऱ्या वाहिन्यांमधील अडथळे अनियमित हृदयाचे ठोके निर्माण करू शकतात. यामुळे हृदयाचे ठोके खूप जलद किंवा खूप मंद होऊ शकतात, ज्यामुळे जीवघेण्या परिस्थिती उद्भवू शकतात. रक्तवाहिन्यांमध्ये अडथळा... हृदयाच्या धमन्यांमध्ये अडथळा निर्माण झाल्यामुळे हृदयविकाराचा झटका येतो. प्रौढांमध्ये हे सहसा कोलेस्टेरॉलच्या साठ्यामुळे होते, तर मुलांमध्ये ते धमन्यांच्या विकासातील असामान्यतांमुळे होऊ शकते. जन्मजात हृदय दोष... काही मुले जन्मतःच हृदयात छिद्र घेऊन जन्माला येतात किंवा त्यांच्या रक्तवाहिन्या असामान्यपणे विकसित होतात, ज्यामुळे भविष्यात हृदयाच्या गंभीर समस्या उद्भवू शकतात. अल्कापा सिंड्रोम... यामध्ये, हृदयाची मुख्य धमनी महाधमनीऐवजी फुफ्फुसीय धमनीपासून उद्भवते, ज्यामुळे हृदयविकाराचा झटका येतो. संसर्गजन्य रोग आणि इन्फ्लेमेशन... काही संसर्ग आणि स्वयंप्रतिकार रोगांमुळे हृदयाच्या स्नायूंना जळजळ होऊ शकते, ज्याला मायोकार्डिटिस म्हणतात. यामुळे हृदय कमकुवत होऊ शकते आणि त्याचे गंभीर परिणाम होऊ शकतात. धमनीचे इन्फ्लेमेशन... काही मुलांमध्ये, अनुवांशिक कारणांमुळे, हृदयाच्या धमन्या सुजू शकतात, ज्यामुळे रक्ताभिसरणावर परिणाम होतो. ही समस्या तरुण आणि मुलांमध्ये दुर्मिळ आहे परंतु ती पूर्णपणे नाकारता येत नाही. कावासाकी रोग... यामुळे रक्तवाहिन्यांमध्ये जळजळ आणि अडथळे निर्माण होऊ शकतात, ज्यामुळे हृदयविकाराचा झटका येऊ शकतो.मुलांमध्ये आणि प्रौढांमध्ये हृदयविकाराची कारणे वेगवेगळी असतात आणि त्यांच्या उपचार पद्धती देखील वेगवेगळ्या असतात. सामान्य प्रतिबंधात्मक उपाय दोघांसाठीही सारखेच आहेत. चयापचय देखील कारण आहे आजकाल मुले शारीरिकदृष्ट्या कमी सक्रिय आहेत आणि त्यांच्या अन्नातील कॅलरीज वाढत आहेत. याचा थेट परिणाम त्यांच्या चयापचय प्रक्रियेवर होत आहे. जेव्हा जास्त चरबी शरीरात पोहोचते तेव्हा ती हळूहळू धमन्यांमध्ये जमा होऊ लागते आणि रक्ताभिसरणात अडथळा निर्माण करू शकते. यामुळे कोलेस्टेरॉल वाढू शकते, उच्च रक्तदाब वाढू शकतो आणि मधुमेहासारख्या आजारांचा धोका वाढू शकतो. मेटाबॉलिक चाचणी कधी करणे आवश्यक आहे? जर बाळाचे वजन आवश्यकतेपेक्षा जास्त वाढत असेल, ते लवकर थकत असेल, खेळ किंवा धावण्यासारख्या क्रियाकलापांमध्ये रस नसेल, वेगाने चालताना श्वास घेण्यास त्रास होत असेल किंवा वारंवार आजारी पडत असेल, तर डॉक्टरांचा सल्ला घेणे महत्वाचे आहे. लिपिड प्रोफाइल, रक्तदाब, साखरेची पातळी आणि इतर चयापचय चाचण्या करून, मूल कोणत्याही गंभीर आजाराकडे जात नाहीये याची खात्री करता येते. ही समस्या थांबवायला हवी.
आरोग्य:निरोगी राहण्यासाठी चालणे महत्वाचे; पण ते योग्यरित्या कसे करायचे हे तुम्हाला माहिती आहे का?
चालणे हा देखील एक व्यायाम आहे. एक सोपा आणि प्रभावी व्यायाम जो केवळ शरीराला तंदुरुस्त आणि सक्रिय ठेवण्यास मदत करत नाही तर हृदयाला देखील निरोगी ठेवतो. तथापि, चालण्याची पद्धत योग्य असेल तरच ते प्रभावी ठरते. बरेच लोक फक्त तंदुरुस्त राहण्यासाठी दररोज चालतात, परंतु जर पद्धत योग्य नसेल तर त्याचा विपरीत परिणाम होऊ शकतो. म्हणूनच, जर तुम्ही शारीरिक आरोग्यासाठी चालत असाल, तर प्रथम योग्यरित्या कसे चालायचे हे जाणून घेणे महत्वाचे आहे जेणेकरून तुम्हाला त्याचे पूर्ण फायदे मिळू शकतील. चुका शिका आणि त्या दुरुस्त करा... फोनवर बोलणे किंवा स्क्रीनकडे पाहणे बरेच लोक चालताना मोबाईल फोनवर बोलतात किंवा मेसेज टाइप करतात. मान आणि पाठ वाकवून ठेवल्याने वेदना होऊ शकतात आणि हृदय आणि फुफ्फुसांना कमी फायदा होऊ शकतो. योग्य आहे... चालण्यावर लक्ष केंद्रित करा. स्क्रीन वापरू नका. बोलणे किंवा लक्ष विचलित करणे चालताना सतत बोलत राहिल्याने तुमची चालण्याची पद्धत आणि श्वास घेण्याच्या पद्धतींमध्ये व्यत्यय येऊ शकतो. यामुळे फुफ्फुसांमध्ये ऑक्सिजनचे प्रमाण कमी होईल आणि तुम्हाला लवकर थकवा जाणवेल. कॅलरीज बर्न करण्याची क्षमता देखील कमी होईल. योग्य आहे... जर तुम्ही कोणासोबत चालत असाल तर शांत रहा, बोलणे टाळा. खूप हळू किंवा खूप वेगाने चालणे खूप हळू चालल्याने हृदयाचे कार्य फारसे सुधारत नाही. दुसरीकडे, खूप वेगाने चालल्याने श्वास घेण्यास त्रास आणि थकवा येऊ शकतो. यामुळे वजन कमी करण्याची प्रक्रिया मंदावेल आणि स्नायूंवर ताण येईल. योग्य आहे... चालताना स्थिर आणि संतुलित गती राखणे महत्वाचे आहे. खूप हळूही नाही, खूप वेगवानही नाही. पाणी न पिणे चालताना शरीराला घाम येतो, ज्यामुळे पाण्याचे नुकसान होऊ शकते. बरेच लोक या दरम्यान किंवा नंतर पुरेसे पाणी पित नाहीत, जे योग्य नाही. यामुळे शरीराची ऊर्जा कमी होते, चक्कर येणे आणि डोकेदुखी होते आणि स्नायूंमध्ये पेटके येऊ लागतात. योग्य आहे... दर १० मिनिटांनी एक घोट पाणी पीत राहा. लगेच जास्त खाणे चालल्यानंतर लगेच जड जेवण केल्याने पचनक्रियेवर परिणाम होऊ शकतो. पोटात जडपणा आणि अपचन जाणवेल, शरीरात अतिरिक्त चरबी जमा होईल, हृदयाच्या आरोग्यावरही नकारात्मक परिणाम होईल. योग्य आहे... चालल्यानंतर ३० मिनिटांनी हलके जेवण करा. खाली बघत चालणे बरेच लोक सतत खाली पाहत चालतात. यामुळे मान आणि खांद्यावर दबाव येतो, ज्यामुळे कडकपणा आणि वेदना होऊ शकतात. याचा परिणाम मणक्याच्या स्थितीवर देखील होतो, ज्यामुळे कालांतराने शरीराची स्थिती बिघडते. योग्य आहे... चालताना तुमची पाठ सरळ ठेवा, खांदे सैल ठेवा आणि मान वर करा. लांब पावले टाकणे मोठी पावले उचलल्याने गुडघे, कंबर आणि घोट्यांवर जास्त दबाव येतो. यामुळे सांध्यावर जास्त ताण येतो आणि स्नायूंचे असंतुलन आणि दुखापत होण्याचा धोका वाढतो. योग्य आहे... छोटी पावले उचला. तुमच्या पायांवर जास्त दबाव किंवा ताण येऊ देऊ नका. हात पसरून चालणे बरेच लोक हात पसरून चालतात किंवा त्यांना खूप हालवतात. यामुळे शरीराची नैसर्गिक लय बिघडू शकते. यामुळे चरबी कमी वितळेल आणि शिल्लक कमी होईल. योग्य आहे... हात हलके पण नियंत्रित ठेवा. जास्त वेगाने फिरणे टाळा. क्षमतेपेक्षा जास्त चालणे चालणे हे तंदुरुस्तीसाठी चांगले आहे, परंतु जर ते खूप जास्त वेळ आणि खूप वेगाने केले तर ताणामुळे शिन स्प्लिंट्स (शिनच्या हाडाभोवती किंवा त्याच्या बाजूने वेदना) आणि थकवा येऊ शकतो. योग्य आहे... तुमच्या क्षमतेपेक्षा जास्त चालवू नका. हळूहळू वेळ वाढवा. घरात चला तुम्ही घरी वेगवेगळ्या मार्गांनी चालत देखील जाऊ शकता. हे देखील बरेच प्रभावी आहेत.
टिटॅनस हा एक गंभीर आजार आहे, जो थेट मज्जासंस्थेवर हल्ला करतो. या धोकादायक आजारामुळे दरवर्षी हजारो लोक आपला जीव गमावतात. साधारणपणे, गंजलेल्या लोखंड, लाकूड, प्लास्टिक किंवा इतर कोणत्याही वस्तूमुळे दुखापत झाल्यास किंवा जखमी झाल्यास धोका जास्त असतो. जर टिटॅनसवर वेळीच उपचार केले नाहीत, तर ते मृत्यूला कारणीभूत ठरू शकते. युरोपियन सेंटर फॉर डिसीज प्रिव्हेन्शन अँड कंट्रोल (ECDC) नुसार, जगभरात दरवर्षी सुमारे २ ते ३ लाख लोक टिटॅनसमुळे मरतात. इंटरनॅशनल जर्नल ऑफ इन्फेक्शियस डिसीजेसमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, २०१९ मध्ये भारतात टिटॅनसचे १६,५७९ रुग्ण आढळले, ज्यामध्ये ७३३२ मृत्यू झाले. तथापि, चांगली गोष्ट अशी आहे की गेल्या काही दशकांमध्ये टिटॅनसमुळे होणाऱ्या मृत्यूंची संख्या लक्षणीयरीत्या कमी झाली आहे. आज सेहतनामामध्ये आपण धनुर्वाताबद्दल सविस्तरपणे बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- टिटॅनस म्हणजे काय? टिटॅनस हा एक जिवाणू संसर्ग आहे जो माती, धूळ, शेण आणि प्राण्यांच्या विष्ठेमध्ये आढळणाऱ्या क्लोस्ट्रिडियम टेटानी नावाच्या जीवाणूमुळे होतो. हे जीवाणू दुखापत किंवा जखमेतून शरीरात प्रवेश करतात. शरीरात प्रवेश केल्यानंतर, ते लगेच सक्रिय होतात आणि रक्तात 'टेटानोस्पास्मीन' आणि 'टेटानोलिसिन' नावाचे विष सोडतात. हे विष स्नायू आणि मज्जासंस्थेवर परिणाम करतात. यामुळे स्नायू खूप लवकर आकुंचन पावतात, ज्यामुळे वेदनादायक पेटके येतात. हे आकुंचन इतके तीव्र असू शकतात की ते स्नायू फाडू शकतात किंवा पाठीच्या कण्याला फ्रॅक्चर करू शकतात. तथापि, एकदा धनुर्वाताचे विष मेंदूपर्यंत पोहोचले की, जगण्याची कोणतीही आशा नसते. हे जीवाणू इतके धोकादायक आणि बलवान आहेत की बहुतेक औषधे त्यांच्यावर कुचकामी ठरतात. ऑक्सिजनच्या अनुपस्थितीत हे जीवाणू वेगाने वाढतात. टिटॅनसच्या गंभीर प्रकरणांमध्ये, जबडे इतके घट्ट होतात की तोंड उघडणे कठीण होते. म्हणूनच त्याला 'लॉकजॉ' असेही म्हणतात. आयुर्वेदात याला 'धनुष्यस्तंभ' असे म्हणतात कारण यामध्ये स्नायूंना आकुंचन येऊ लागते आणि शरीर धनुष्यासारखे कडक होते. टिटॅनसचे कारण टिटॅनसचे जीवाणू सहसा खोल जखमांमधून शरीरात प्रवेश करतात. कधीकधी लोक त्यांच्या दुखापतींकडे दुर्लक्ष करतात. परंतु जर या जखमा शेण किंवा मातीसारख्या विषारी पदार्थांच्या संपर्कात आल्या, तर धनुर्वाताचा धोका वाढतो. कधीकधी बाळाच्या जन्माच्या वेळी नाळ कापताना निष्काळजीपणामुळे धनुर्वात होऊ शकतो. याशिवाय, टिटॅनस संसर्गाची इतर अनेक कारणे असू शकतात. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- जेव्हा तुम्हाला धनुर्वात होतो, तेव्हा ही लक्षणे दिसतात धनुर्वाताच्या संसर्गानंतर २ आठवड्यांच्या आत त्याची लक्षणे दिसू लागतात. ही लक्षणे काही दिवसांतच तीव्र होऊ लागतात. त्याची सर्वात सामान्य लक्षणे म्हणजे स्नायू कडक होणे आणि पेटके येणे. हे सहसा जबड्यात सुरू होते आणि नंतर मान, पाठ आणि पोटात पसरते. धनुर्वाताने ग्रस्त असलेली व्यक्ती चिडचिडी आणि अस्वस्थ होऊ शकते. यामुळे जास्त ताप आणि जास्त घाम येऊ शकतो. याशिवाय, धनुर्वाताच्या संसर्गामध्ये इतर अनेक लक्षणे दिसू शकतात. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- धनुर्वातावर उपचार धनुर्वाताचा उपचार रुग्णाच्या स्थितीच्या तीव्रतेवर अवलंबून असतो. डॉक्टर धनुर्वातावर अनेक प्रकारे उपचार करतात. जसे की- जखम स्वच्छ करून सर्वप्रथम, डॉक्टर ज्या ठिकाणी दुखापत झाली आहे, ती जखम पूर्णपणे स्वच्छ करतात. यामुळे शरीरात संसर्ग पसरण्यापासून रोखले जाते. काही प्रकरणांमध्ये, शस्त्रक्रिया देखील आवश्यक असू शकते. औषधाद्वारे धनुर्वाताच्या लक्षणांवर अवलंबून, डॉक्टर विविध प्रकारची औषधे लिहून देऊ शकतात. यामध्ये धनुर्वात इम्यून ग्लोब्युलिन (TIG), अँटीबायोटिक्स आणि स्नायू शिथिल करणारे घटक समाविष्ट आहेत. टीआयजी धनुर्वात विष निष्क्रिय करण्यास मदत करते. दुसरीकडे, अँटीबायोटिक्स टिटॅनस निर्माण करणारे जीवाणू मारतात. बेड-रेस्ट आणि श्वासोच्छवासाच्या आधाराद्वारे धनुर्वाताच्या रुग्णाला शांत आणि अंधाऱ्या खोलीत आराम करण्याचा सल्ला दिला जातो, कारण तेजस्वी प्रकाश आणि आवाज स्नायूंच्या आकुंचन वाढवू शकतात. जर रुग्णाला श्वास घेण्यास त्रास होत असेल तर डॉक्टर ऑक्सिजन देतात. गंभीर प्रकरणांमध्ये व्हेंटिलेटरची आवश्यकता असू शकते. लस डॉक्टर रुग्णाला टिटॅनस लस किंवा बूस्टर डोस देतात. टिटॅनस झाल्यानंतर, शरीरात या आजाराशी लढण्याची क्षमता विकसित होत नाही. म्हणून, लसीकरण करणे महत्वाचे आहे. लक्षात ठेवा की टिटॅनसचा उपचार ताबडतोब सुरू झाला पाहिजे. टिटॅनसचा प्रतिबंध करणे आवश्यक आहे टिटॅनस रोखण्यासाठी लसीकरण हा सर्वोत्तम मार्ग आहे. ते रोखण्यासाठी अनेक लसी उपलब्ध आहेत, ज्यात डिप्थीरिया आणि पेर्ट्यूसिस (डांग्या खोकला) लसींचा समावेश आहे. नवजात बालकांना आणि मुलांना धनुर्वातापासून संरक्षण देण्यासाठी डिप्थीरिया, धनुर्वात आणि पेर्ट्यूसिस (डीपीटी) लस दिली जाते. मुलांसाठी टिटॅनस लसीचा एक कोर्स आहे, तो नक्की पूर्ण करा. प्रौढांना दर १० वर्षांनी टिटॅनसचा बूस्टर डोस देखील दिला पाहिजे. याशिवाय, धनुर्वात टाळण्यासाठी इतर काही गोष्टी लक्षात ठेवा. टिटॅनसशी संबंधित सामान्य प्रश्न आणि उत्तरे प्रश्न- धनुर्वाताचा संसर्ग कसा ओळखला जातो? उत्तर: सेंटर फॉर डिसीज कंट्रोल अँड प्रिव्हेन्शन (सीडीसी) नुसार, टिटॅनस संसर्ग शोधण्यासाठी अद्याप कोणतीही प्रयोगशाळा चाचणी उपलब्ध नाही. सहसा डॉक्टर लक्षणे आणि वैद्यकीय इतिहासाच्या आधारे उपचार करतात. प्रश्न- धनुर्वातातून बरे होण्यासाठी किती वेळ लागतो? उत्तर: एकदा धनुर्वाताची लक्षणे दिसू लागली की, ती बरी होण्यासाठी दोन ते तीन आठवडे लागू शकतात. योग्य उपचारांनी, बहुतेक लोक बरे होतात. पण पूर्णपणे बरे होण्यासाठी काही महिने लागू शकतात. प्रश्न: धनुर्वाताचा धोका सर्वात जास्त कोणाला असतो? उत्तर- ज्यांनी कधीही टिटॅनसचे लसीकरण केलेले नाही किंवा बूस्टर डोस घेतलेला नाही अशा लोकांमध्ये टिटॅनसचा धोका जास्त असतो. याशिवाय, कमकुवत रोगप्रतिकारक शक्ती असलेले लोक, नवजात बालके, गर्भवती महिला आणि मधुमेहींनाही जास्त धोका असतो. मुलांमध्ये होणाऱ्या टिटॅनसला 'नवजात टिटॅनस' म्हणतात, जे विशेषतः जेव्हा नाडी व्यवस्थित स्वच्छ केली जात नाही तेव्हा होतो. गर्भवती महिलांमध्ये होणाऱ्या टिटॅनसला 'मातृत्वाचा टिटॅनस' म्हणतात, जो गर्भधारणेदरम्यान किंवा प्रसूतीनंतर ६ आठवड्यांच्या आत होतो. प्रश्न- टिटॅनसची लागण झालेल्या व्यक्तीला पुन्हा संसर्ग होऊ शकतो का? उत्तर: दिल्लीतील अपोलो स्पेक्ट्रा हॉस्पिटलमधील वरिष्ठ सल्लागार अंतर्गत औषध डॉ. संचयन रॉय म्हणतात की, टिटॅनसची लागण झालेल्या व्यक्तीला भविष्यात पुन्हा हा संसर्ग होऊ शकतो. प्रश्न- नवजात आणि गर्भवती महिलांसाठी टिटॅनस लसीचा विशेष कोर्स आहे का? उत्तर: बाळाच्या जन्मापासून ते १६ वर्षे वयापर्यंत टिटॅनस लसीचे सुमारे ५-७ डोस दिले जातात. तर गर्भवती महिलांना गर्भधारणेदरम्यान १-२ डोस दिले जातात. या लसी त्यांना टिटॅनस संसर्गाच्या जोखमीपासून संरक्षण करण्यास मदत करतात. प्रश्न: दुखापत झाल्यानंतर किती काळ टिटॅनसची लस दिली जाऊ शकते? उत्तर: डॉ. संचयन रॉय म्हणतात की दुखापत झाल्यानंतर २४ तासांच्या आत टिटॅनसची लस घ्यावी. जरी कोणत्याही कारणास्तव हा कालावधी संपला तरी, तुम्ही २-३ दिवसांत लसीकरण करू शकता.
डिजिटल युगात, जिथे तंत्रज्ञान आपले जीवन सोपे करत आहे, तिथे सायबर गुन्हेगार नवीन मार्गांनी लोकांना लक्ष्य करत आहेत. आता फक्त बनावट कॉल किंवा ईमेलच नाही, तर एक साधा फोटो देखील तुमचा मोबाईल आणि बँक खाते हॅक करू शकतो. अलिकडेच, मध्य प्रदेशातील जबलपूरमधील एका व्यक्तीला एका अनोळखी नंबरवरून व्हॉट्सॲपवर एक फोटो आला. पीडितेने त्या फोटोवर क्लिक करताच त्याचा मोबाईल हॅक झाला आणि काही मिनिटांतच त्याच्या बँक खात्यातून २.०१ लाख रुपये काढण्यात आले. या सायबर फसवणुकीला 'व्हॉट्सॲप इमेज स्कॅम' किंवा 'मॅलिशियस लिंक स्कॅम' असे म्हणतात, जे खूप धोकादायक आहे. एका चुकीच्या क्लिकमुळे तुमची वैयक्तिक माहिती आणि बँक खाते धोक्यात येऊ शकते. तर, आजच्या कामाच्या बातमीमध्ये, आपण 'व्हॉट्सॲप इमेज स्कॅम' कसे टाळू शकतो याबद्दल बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- तज्ज्ञ: ईशान सिन्हा, सायबर तज्ज्ञ, नवी दिल्ली प्रश्न- व्हॉट्सॲप इमेज स्कॅम म्हणजे काय?उत्तर- ही ऑनलाइन फसवणुकीची एक नवीन पद्धत आहे. यामध्ये, फसवणूक करणारा व्यक्ती एका अनोळखी नंबरवरून फोटो पाठवतो. या फोटोमध्ये एक धोकादायक दुर्भावनापूर्ण लिंक लपलेली आहे. एखाद्याने त्या फोटोवर किंवा लिंकवर क्लिक करताच, त्याच्या फोनमध्ये व्हायरस किंवा हॅकिंग ॲप इन्स्टॉल होते. तंत्रज्ञानाच्या भाषेत, याला 'ट्रोजन हॉर्स अटॅक' किंवा 'रिमोट ॲक्सेस ट्रोजन' (RAT) घोटाळा असेही म्हणता येईल, कारण यामध्ये फसवणूक करणारे वापरकर्त्याच्या फोनवर ताबा मिळवतात. प्रश्न- कोणताही फोटो डाउनलोड करून फोन हॅक होऊ शकतो का? उत्तर: सायबर तज्ञ ईशान सिन्हा म्हणतात की जर एखाद्या प्रतिमेला व्हायरस (मालवेअर) ची लागण झाली असेल, तर ती फक्त डाउनलोड केल्याने किंवा उघडल्याने तुमचा फोन धोक्यात येऊ शकतो. बऱ्याचदा या इमेज फाइल्समध्ये धोकादायक कोड किंवा स्क्रिप्ट लपलेले असतात, जे फोनमध्ये आपोआप इन्स्टॉल होतात आणि तो हॅक होऊ शकतो. हे विशेषतः JPEG, PNG, GIF सारख्या प्रतिमा स्वरूपात देखील होऊ शकते. प्रश्न: व्हॉट्सॲप इमेज स्कॅम टाळण्यासाठी कोणती खबरदारी घ्यावी? उत्तर: व्हॉट्सॲप इमेज स्कॅम टाळण्यासाठी सर्वात महत्वाची गोष्ट म्हणजे तुमची सतर्कता. जर तुम्हाला एखाद्या अनोळखी व्यक्तीकडून कोणताही फोटो, कागदपत्रे किंवा लिंक मिळाली, तर ती तपासल्याशिवाय उघडू नका. कधीकधी या फाइली सामान्य दिसतात, परंतु त्यामध्ये लपलेला व्हायरस तुमच्या फोनमध्ये प्रवेश करू शकतो आणि तुमची वैयक्तिक माहिती चोरू शकतो. प्रश्न: तुम्ही WhatsApp सेटिंग्जमधील 'ऑटो-डाउनलोड' पर्याय कसा बंद करू शकता? उत्तर: WhatsApp ची 'ऑटो-डाउनलोड' सेटिंग्ज बंद करण्यासाठी तुम्ही या पायऱ्या फॉलो करू शकता. प्रश्न- हा घोटाळा फक्त व्हॉट्सॲपवरच होऊ शकतो का? उत्तर- हे टेलिग्राम, फेसबुक मेसेंजर, ईमेल सारख्या कोणत्याही मेसेजिंग प्लॅटफॉर्मवर देखील होऊ शकते. म्हणून, कोणतीही अनोळखी लिंक किंवा फोटो उघडण्यापूर्वी काळजी घ्या. प्रश्न- फोनमध्ये कोणताही मालवेअर इन्स्टॉल झाला आहे की नाही हे कसे ओळखायचे? उत्तर- सायबर तज्ञ ईशान सिन्हा म्हणतात की जर तुमच्या फोनमध्ये कोणताही मालवेअर (व्हायरस) इन्स्टॉल झाला असेल, तर काही चिन्हे दिसू लागतात. यामध्ये फोन अचानक विचित्रपणे काम करू लागतो. खालील ग्राफिकमध्ये फोन मालवेअरने संक्रमित झाल्याची काही प्रमुख चिन्हे दर्शविली आहेत. प्रश्न: जर एखाद्या वापरकर्त्याच्या फोनमध्ये धोकादायक मालवेअर इन्स्टॉल झाले तर त्याने काय करावे? उत्तर- जर तुमच्या फोनमध्ये कोणताही धोकादायक मालवेअर (व्हायरस) आला असेल, तर तुम्ही ताबडतोब काही आवश्यक पावले उचलली पाहिजेत. जसे की-
व्हिटॅमिन डी ला सनशाइन व्हिटॅमिन असेही म्हणतात. हे आपल्या शरीरासाठी खूप महत्वाचे जीवनसत्व आहे. हे हाडे आणि स्नायूंना बळकटी देते. हे पेशींच्या वाढीस आणि रक्तदाब नियंत्रित करण्यास देखील मदत करते. जेव्हा व्हिटॅमिन डीची कमतरता असते, तेव्हा शरीर कॅल्शियम शोषू शकत नाही, ज्यामुळे हाडे कमकुवत होण्यासह अनेक समस्या उद्भवतात. पण तुम्हाला माहित आहे का की व्हिटॅमिन डीच्या कमतरतेमुळे काही प्रकारचे कर्करोग होऊ शकतात? नॅशनल लायब्ररी ऑफ मेडिसिनमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, भारतातील ७०% पेक्षा जास्त लोक व्हिटॅमिन डीच्या कमतरतेने ग्रस्त आहेत. याचा अर्थ असा की प्रत्येक ४ पैकी ३ जणांच्या शरीरात व्हिटॅमिन डीची कमतरता असते. त्यामुळे कर्करोगाचा धोकाही जास्त असू शकतो. म्हणूनच, आज ' सेहतनामा ' मध्ये आपण व्हिटॅमिनच्या कमतरतेमुळे होणाऱ्या कर्करोगाच्या धोक्याबद्दल बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- व्हिटॅमिन डीची कमतरता आणि कर्करोग व्हिटॅमिन डी केवळ हाडांसाठीच नाही, तर संपूर्ण शरीरासाठी महत्वाचे आहे. हे पेशींच्या वाढीचे नियमन करते, रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करते आणि जळजळ कमी करते. जर शरीरात त्याची कमतरता असेल, तर रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत होऊ शकते. यामुळे कर्करोगासारख्या गंभीर आजारांचा धोका वाढू शकतो. व्हिटॅमिन डीच्या कमतरतेमुळे कोणते कर्करोग होण्याचा धोका असतो? डॉ. समित पुरोहित म्हणतात की, व्हिटॅमिन डीची कमतरता आणि कर्करोग यांच्यातील संबंध शोधण्यासाठी गेल्या काही वर्षांपासून सतत संशोधन सुरू आहे. त्याच्या कमतरतेमुळे कोणत्या कर्करोगाचा धोका निर्माण होऊ शकतो? खालील ग्राफिक पाहा: काही अभ्यासांमध्ये व्हिटॅमिन डीची कमतरता आणि कर्करोग यांच्यातील संबंध आढळून आले आहेत. कोलोरेक्टल कर्करोग - नॅशनल लायब्ररी ऑफ मेडिसिनमध्ये सप्टेंबर २०२२ मध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, व्हिटॅमिन डी पेशींच्या असामान्य वाढीस प्रतिबंध करते. त्याच्या कमतरतेमुळे कोलोरेक्टल किंवा आतड्यांसंबंधी कर्करोगाचा धोका वाढू शकतो. स्तनाचा कर्करोग: महिलांमध्ये व्हिटॅमिन डीचे प्रमाण कमी असल्यास स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका वाढू शकतो, असे नॅशनल लायब्ररी ऑफ मेडिसिनमध्ये जानेवारी २०१२ मध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासात म्हटले आहे. फुफ्फुसांचा कर्करोग - नोव्हेंबर २०१७ मध्ये हेल्थ जर्नल मेडिसिनमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, व्हिटॅमिन डीची कमतरता रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत करते आणि पेशींमध्ये जळजळ वाढवते. यामुळे फुफ्फुसांच्या कर्करोगाचा धोका वाढू शकतो. प्रोस्टेट कर्करोग - नॅशनल लायब्ररी ऑफ मेडिसिनमध्ये ऑक्टोबर २०१८ मध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, ज्या पुरुषांमध्ये व्हिटॅमिन डीचे प्रमाण खूप जास्त किंवा खूप कमी असते, त्यांना प्रोस्टेट कर्करोग होऊ शकतो. स्वादुपिंडाचा कर्करोग - जर्नल ऑफ न्यूट्रिशन अँड मेटाबॉलिझममध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, जर व्हिटॅमिन डीची पातळी लक्षणीयरीत्या कमी असेल, तर स्वादुपिंडाच्या कर्करोगाचा धोका जास्त असू शकतो. लोकांना व्हिटॅमिन डीची कमतरता का जाणवते? डॉ. समित पुरोहित म्हणतात की, आजकाल लोकांमध्ये व्हिटॅमिन डीची कमतरता झपाट्याने वाढण्याचे मुख्य कारण म्हणजे लोक सूर्यप्रकाशात खूप कमी वेळ घालवतात. लोक बहुतेक वेळ घरात किंवा ऑफिसमध्येच राहतात, ज्यामुळे शरीराला नैसर्गिकरित्या व्हिटॅमिन डी तयार करण्यासाठी आवश्यक असलेले UVB किरण मिळत नाहीत. याशिवाय इतरही अनेक कारणे आहेत, ग्राफिक पाहा- ग्राफिकमध्ये दिलेले सर्व मुद्दे सविस्तरपणे समजून घ्या- सूर्यप्रकाशाच्या कमतरतेमुळे व्हिटॅमिन डी कमी होत आहे. जर कोणी बहुतेक वेळ घरी किंवा ऑफिसमध्ये राहतो आणि उन्हात बाहेर जाऊ शकत नाही, तर शरीराला व्हिटॅमिन डी तयार करण्याची संधी मिळत नाही. अशा बहुतेक लोकांच्या शरीरात व्हिटॅमिन डीची कमतरता असू शकते. कारण आपल्या शरीराला व्हिटॅमिन डी बनवण्यासाठी सूर्यापासून येणाऱ्या UVB किरणांची आवश्यकता असते. वायू प्रदूषणामुळे पुरेसा सूर्यप्रकाश मिळत नाही. जर कोणी खूप प्रदूषित शहरात किंवा परिसरात राहत असेल, तर हे देखील व्हिटॅमिन डीच्या कमतरतेचे कारण असू शकते. वाहने आणि कारखान्यांमधून निघणाऱ्या धुरामुळे हवेतील कार्बन कणांचे प्रमाण वाढते. हे कण सूर्याच्या UVB किरणांना शोषून घेतात, ज्यामुळे शरीरात व्हिटॅमिन डीच्या उत्पादनावर परिणाम होतो. सनस्क्रीनचा जास्त वापर केल्याने व्हिटॅमिन डी कमी होतो. सनस्क्रीन लावल्याने हानिकारक सूर्यकिरणांपासून संरक्षण होते, परंतु ते UVB किरणांना देखील रोखते. शरीरात व्हिटॅमिन डीच्या निर्मितीसाठी यूव्हीबी किरण जबाबदार असतात, म्हणून जास्त सनस्क्रीन लावल्याने व्हिटॅमिन डीची कमतरता होऊ शकते. काळ्या त्वचेला व्हिटॅमिन डी तयार होण्यास जास्त वेळ लागतो गडद त्वचेमध्ये जास्त मेलेनिन असते, जे सूर्याच्या हानिकारक किरणांपासून संरक्षण करते. तथापि, काळ्या त्वचेच्या लोकांना, कारण त्यांच्यात जास्त मेलेनिन असते, त्यांना व्हिटॅमिन डी तयार करण्यासाठी जास्त वेळ उन्हात राहावे लागते. म्हणून, काळ्या किंवा सावळ्या त्वचेच्या लोकांना व्हिटॅमिन डीच्या कमतरतेचा धोका जास्त असतो. लठ्ठपणा किंवा चरबी व्हिटॅमिन डी शोषून घेते. शरीरात साठलेली अतिरिक्त चरबी व्हिटॅमिन डी शोषून घेते आणि पेशींपर्यंत पोहोचण्यापासून रोखते. लठ्ठ लोकांमध्ये व्हिटॅमिन डीची कमतरता अधिक सामान्य आहे, कारण शरीरातील अतिरिक्त चरबी ती साठवते आणि शरीराला ते वापरण्यास त्रास होतो. वय वाढत असताना, व्हिटॅमिन डी तयार करण्याची आपली क्षमता कमकुवत होते. वय वाढत असताना, त्वचेची व्हिटॅमिन डी तयार करण्याची क्षमता कमी होते. ही समस्या वृद्धांमध्ये अधिक आढळते. म्हणूनच डॉक्टर अनेकदा त्यांना व्हिटॅमिन डी सप्लिमेंट्स घेण्याची शिफारस करतात. आतड्यांचे आरोग्य बिघडल्याने व्हिटॅमिन डीचे शोषण होण्यास अडथळा येतो. आपण अन्न किंवा पूरक पदार्थांमधून जे व्हिटॅमिन डी घेतो, ते आपल्या पोटात शोषले जाते. जर पोटाशी संबंधित कोणताही आजार असेल, जसे की IBS म्हणजेच इरिटेबल बोवेल सिंड्रोम, सेलिआक डिसीज किंवा क्रोहन डिसीज, तर व्हिटॅमिन डी शरीरात योग्यरित्या पोहोचू शकत नाही आणि त्याची कमतरता उद्भवू शकते. यकृत आणि मूत्रपिंडांचे आरोग्य देखील चांगले असले पाहिजे. यकृत आणि मूत्रपिंड शरीरात व्हिटॅमिन डी सक्रिय करतात. जर यकृत खराब झाले असेल तर ते योग्य प्रमाणात पित्त रस तयार करू शकत नाही, जो व्हिटॅमिन डी शोषण्यास मदत करतो. जर मूत्रपिंड कमकुवत असतील, तर ते शरीरासाठी उपयुक्त असलेल्या व्हिटॅमिन डीचे रूपांतर करू शकत नाहीत. यामुळे, मूत्रपिंडाच्या आजारांनी ग्रस्त असलेल्या लोकांना व्हिटॅमिन डीची कमतरता जाणवते. व्हिटॅमिन डीची कमतरता कशी भरून काढता येईल? डॉ. समित पुरोहित म्हणतात की, सामान्य व्हिटॅमिन डी पातळी राखण्यासाठी भारतीयांना दररोज १ तास सूर्यप्रकाशाची आवश्यकता असते. जर कोणी दररोज सुमारे १ तास उन्हात राहिला, तर व्हिटॅमिन डीची पातळी राखता येते. आपल्या त्वचेचा जो भाग सूर्यप्रकाशाच्या थेट संपर्कात येतो, तो बराचसा भाग व्हिटॅमिन डी तयार करतो. त्यामुळे कपडे घालून उन्हात बसून काही फायदा नाही. तथापि, उन्हाळ्यात दुपारी उन्हात बाहेर जाणे टाळावे. यासाठी या टिप्स फॉलो करा-
पीएम मोदींनी प्रेरित केलेले हे पदार्थ खा
पीएम मोदींनी प्रेरित केलेले हे पदार्थ खा
जागतिक आरोग्य संघटनेच्या (WHO) मते, अशक्तपणा ही जगभरातील एक गंभीर आरोग्य समस्या आहे. ६ महिने ते ५ वर्षे वयोगटातील सुमारे ४०% मुले, ३७% गर्भवती महिला आणि १५ ते ४९ वर्षे वयोगटातील ३०% महिला अशक्तपणाने ग्रस्त आहेत. इन्स्टिट्यूट फॉर हेल्थ मेट्रिक्स अँड इव्हॅल्युएशननुसार, जगभरात अंदाजे २ अब्ज लोक अशक्तपणाने ग्रस्त आहेत. याचा अर्थ असा की जगातील जवळजवळ एक चतुर्थांश लोकसंख्या अशक्तपणाने ग्रस्त आहे. मधुमेहाच्या रुग्णांपेक्षा हे प्रमाण खूपच जास्त आहे. अशक्तपणामुळे, शरीरात असलेल्या रक्तात ऑक्सिजनची कमतरता असू शकते. ज्यामुळे शरीराला पुरेशी ऊर्जा मिळत नाही. यामुळे शरीराची वाढ आणि विकास थांबू शकतो. गर्भधारणेदरम्यान केस गळू शकतात आणि त्याचा आई आणि बाळाच्या आरोग्यावर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतो. जर अशक्तपणा तीव्र झाला, तर शरीरातील अवयव निकामी देखील होऊ शकतात. म्हणून आज ' सेहतनामा ' मध्ये आपण अशक्तपणाबद्दल बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- अशक्तपणा म्हणजे काय? अशक्तपणा ही अशी स्थिती आहे, ज्यामध्ये शरीरात लाल रक्तपेशी किंवा हिमोग्लोबिनची कमतरता असते. रक्तामध्ये हिमोग्लोबिन नावाचे एक विशेष प्रथिन असते, जे रक्तप्रवाहाद्वारे संपूर्ण शरीरात ऑक्सिजन वाहून नेते. हिमोग्लोबिन कसे काम करते? डॉ. मृगांका बोहरा म्हणतात की, हिमोग्लोबिन ऑक्सिजन वाहनासारखे काम करते, जे शरीराच्या प्रत्येक पेशीला ऑक्सिजन पोहोचवते आणि कार्बन डायऑक्साइड बाहेर काढते. ग्राफिकवरून त्याचे संपूर्ण विज्ञान समजून घ्या- अशक्तपणाची लक्षणे काय आहेत? अशक्तपणा म्हणजे शरीरात रक्त, लाल रक्तपेशी किंवा हिमोग्लोबिनची कमतरता. यामुळे अनेक लक्षणे दिसून येतात. शरीराला पुरेसा ऑक्सिजन मिळत नसल्याने, थकवा आणि अशक्तपणा जाणवतो. कमी शारीरिक हालचाली करूनही तुम्हाला श्वास घेण्यास त्रास होऊ शकतो किंवा थकवा जाणवू शकतो. त्याची सर्व लक्षणे ग्राफिकमध्ये पाहा- अशक्तपणा का येतो? अशक्तपणाचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे शरीरात हिमोग्लोबिनची कमतरता, जी शरीरात ऑक्सिजन पोहोचवण्याचे काम करते. डॉ. मृगांका बोहरा याची सर्व कारणे स्पष्ट करतात- लोहाची कमतरता - हिमोग्लोबिन लोहापासून बनते. जर आहारात सतत लोहाची कमतरता असेल तर अशक्तपणा येऊ शकतो. कारण : वाईट आहार, जास्त चहा-कॉफी पिणे, पौष्टिक अन्न न खाणे. अशक्तपणा- कोणत्याही आजारामुळे किंवा दुखापतीमुळे शरीरातून जास्त रक्त वाया गेले तर अशक्तपणा येऊ शकतो. कारण: दुखापतीमुळे रक्तस्त्राव, जास्त मासिक पाळी येणे, पोटात किंवा आतड्यांमध्ये अल्सरमुळे रक्तस्त्राव होणे. व्हिटॅमिन बी १२ आणि फॉलिक ॲसिडची कमतरता - हे पोषक तत्व लाल रक्तपेशी तयार करण्यास मदत करतात. त्यांच्या कमतरतेमुळे हिमोग्लोबिनची कमतरता होऊ शकते. कारण: हिरव्या भाज्या न खाणे. फळे, दूध आणि अंडी कमी खाणे. कोणताही आजार किंवा संसर्ग - काही आजारांमुळे शरीरात रक्त निर्मिती कमी होते. यामुळे हिमोग्लोबिन कमी होऊ शकते. कारणे: मूत्रपिंडाचे आजार, थायरॉईड, कर्करोग, थॅलेसेमिया, सिकलसेल ॲनिमिया. गर्भधारणेदरम्यान पोषणाचा अभाव - गर्भधारणेदरम्यान रक्ताची गरज वाढते, कारण गर्भाशयात वाढणाऱ्या बाळाला देखील रक्ताची आवश्यकता असते. कारण: या काळात योग्य आहार घेतला नाही किंवा पौष्टिक आहार मिळाला नाही तर अशक्तपणा होऊ शकतो. अशक्तपणाचा धोका कोणाला जास्त असतो? सामान्यतः पुरुषांपेक्षा महिलांना अशक्तपणाचा धोका जास्त असतो. याशिवाय, लहान मुले आणि किशोरवयीन मुलांनाही समस्या येऊ शकतात, ग्राफिक्स पाहा- अशक्तपणावर उपचार काय आहे? डॉ. मृगांका बोहरा म्हणतात की, अशक्तपणाचा उपचार त्याच्या कारणावर अवलंबून असतो. अशक्तपणाचे कारण शोधण्यासाठी रक्त तपासणी केली जाते. त्या आधारावरच उपचार दिले जातात. बहुतेक प्रकरणांमध्ये, लोह, व्हिटॅमिन बी १२ आणि फॉलिक ॲसिडची कमतरता हे याचे मुख्य कारण असते. अशा परिस्थितीत, पूरक आहार दिला जाऊ शकतो आणि पौष्टिक आहार देण्याचा सल्ला दिला जाऊ शकतो. तथापि, काही प्रकरणांमध्ये स्वयंप्रतिकार रोग किंवा जुनाट आजार देखील अशक्तपणाचे कारण बनू शकतो. अशा परिस्थितीत, रुग्णाला रक्त दिले जाते आणि रोगाचा उपचार केला जातो. अशक्तपणा टाळण्यासाठी कोणते उपाय आहेत? डॉ. मृगांका बोहरा म्हणतात की, अशक्तपणा टाळण्यासाठी संतुलित आहार घेणे सर्वात महत्वाचे आहे. त्यात लोह आणि जीवनसत्त्वे समृद्ध असलेल्या गोष्टींचा समावेश करा. शक्य असल्यास, नियमित सीबीसी रक्त चाचण्या करा. याच्या मदतीने हिमोग्लोबिनचे प्रमाण शोधता येते. याशिवाय, निरोगी जीवनशैली देखील खूप महत्वाची आहे. जर सतत अशक्तपणाची लक्षणे दिसत असतील आणि श्वास घेण्यास त्रास होत असेल तर डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. लोहयुक्त पदार्थ खा: पालक, मेथी, ब्रोकोली, बीट, डाळिंब, सफरचंद, गूळ आणि सुकामेवा. व्हिटॅमिन बी १२ आणि फॉलिक ॲसिड समृद्ध आहार घ्या: दूध, अंडी, मासे, डाळी, हिरव्या पालेभाज्या, केळी आणि अंकुरलेले धान्य. तसेच व्हिटॅमिन सी समाविष्ट करा: संत्री, लिंबू, पेरू, टोमॅटो आणि आवळा. अशक्तपणाशी संबंधित सामान्य प्रश्न आणि उत्तरे प्रश्न: निरोगी व्यक्तीच्या रक्तातील हिमोग्लोबिनचे प्रमाण किती असते?उत्तर: शरीरातील हिमोग्लोबिनची सामान्य पातळी वय, लिंग आणि शारीरिक स्थितीवर अवलंबून असते. सर्वसाधारणपणे हे मानक आहेत:पुरुषांसाठी:१३.८ ते १७.२ ग्रॅम/डेसिलिटर (ग्रॅम/डेली) दरम्यान. महिलांसाठी:१२.१ ते १५.१ g/dL दरम्यान. मुलांसाठी:११ ते १६ g/dL दरम्यान. प्रश्न: अशक्तपणामुळे वजन वाढते किंवा कमी होते का? उत्तर: अशक्तपणाचा वजनावर थेट परिणाम होत नाही. तथापि, यामुळे भूक कमी होऊ शकते, ज्यामुळे वजन कमी होऊ शकते. काही प्रकरणांमध्ये, अशक्तपणा आणि आळस लोकांना कमी सक्रिय बनवतात, ज्यामुळे वजन वाढू शकते. प्रश्न: अशक्तपणा मेंदूवर देखील परिणाम करतो का? उत्तर: हो, अशक्तपणामुळे मेंदूला पुरेसा ऑक्सिजन मिळत नाही, ज्यामुळे लक्ष केंद्रित करण्यात अडचण, स्मरणशक्ती कमी होणे आणि चिडचिड होऊ शकते. प्रश्न: अशक्तपणामुळे केस गळू शकतात का? उत्तर: हो, जेव्हा शरीरात लोहाची कमतरता असते, तेव्हा केसांच्या मुळांना पुरेसे पोषण मिळत नाही, ज्यामुळे केस गळू लागतात आणि कमकुवत होतात. प्रश्न: जर सौम्य अशक्तपणा असेल तर एखादी व्यक्ती सामान्य जीवन जगू शकते का? उत्तर: हो, योग्य आहार आणि पूरक आहारांनी सौम्य अशक्तपणा बरा होऊ शकतो. पण त्याकडे दुर्लक्ष करू नये, कारण वेळेवर उपचार न केल्यास ते गंभीर होऊ शकते.
उन्हाळ्यात दाद आणि खाज यासारख्या त्वचेच्या आजारांची समस्या जास्त असते. यापैकी सर्वात सामान्य समस्या म्हणजे बुरशीजन्य संसर्ग. उन्हाळ्यात आर्द्रता, धूळ आणि घामामुळे हा संसर्ग वेगाने पसरतो. यामुळे त्वचेवर खाज सुटणे, लालसरपणा आणि जळजळ यासारख्या समस्या उद्भवतात. जर या समस्यांकडे दुर्लक्ष केले तर काही प्रकरणांमध्ये परिस्थिती गंभीर होऊ शकते. जे लोक उन्हाळ्यात बाहेर बराच वेळ घालवतात किंवा घामाचा त्रास सहन करतात त्यांना बुरशीजन्य संसर्गाचा धोका जास्त असतो. रोग नियंत्रण आणि प्रतिबंध केंद्र (CDC) नुसार, जगभरात दरवर्षी अंदाजे १ अब्ज लोक बुरशीजन्य संसर्गाने ग्रस्त असतात. यापैकी १०-२० कोटी लोकांना गंभीर समस्यांना तोंड द्यावे लागते. तर, लाखो लोक मरण पावतात. आता उन्हाळ्याच्या हंगामात धोका जास्त असतो. म्हणून, आज 'कामाच्या बातमी' मध्ये आपण बुरशीजन्य संसर्ग म्हणजे काय हे जाणून घेऊ. तज्ज्ञ: डॉ. विजय सिंघल, त्वचारोगतज्ज्ञ, श्री बालाजी अॅक्शन मेडिकल इन्स्टिट्यूट, दिल्ली प्रश्न: बुरशीजन्य संसर्ग म्हणजे काय? उत्तर: बुरशीजन्य संसर्ग हा एक प्रकारचा संसर्ग आहे, जो बुरशीमुळे होतो. बुरशी हे सूक्ष्मजीव आहेत जे आपल्या शरीराच्या आत किंवा बाहेर संसर्ग निर्माण करू शकतात. प्रश्न: उन्हाळ्यात बुरशीजन्य संसर्ग का वाढतो? उत्तर: डॉ. विजय सिंघल म्हणतात की उन्हाळ्यात जास्त धूळ आणि घामामुळे बुरशीजन्य संसर्गाचा धोका वाढतो. यामागे इतरही अनेक कारणे असू शकतात: प्रश्न: बुरशीजन्य संसर्गाची लक्षणे कोणती? उत्तर: खाज सुटणे हे सहसा बुरशीजन्य संसर्गामुळे होते. यामुळे प्रभावित भागात सूज आणि लालसरपणा येऊ शकतो. सर्व लक्षणे पाहा: प्रश्न: बुरशीजन्य संसर्ग किती संसर्गजन्य असू शकतो? उत्तर: बुरशीजन्य संसर्ग संसर्गजन्य असू शकतो, परंतु तो किती संसर्गजन्य असेल, हे संसर्गाच्या प्रकारावर आणि प्रभावित क्षेत्रावर अवलंबून असते. काही बुरशीजन्य संसर्ग इतरांमध्ये सहज पसरू शकतात, तर काही कमी संसर्गजन्य असतात. त्वचेचा संसर्ग: हा संसर्ग झालेल्या व्यक्तीपासून इतर व्यक्तींमध्ये सहजपणे पसरू शकतो. संक्रमित व्यक्तीच्या संपर्कात आल्याने किंवा ओल्या पृष्ठभागावर चालल्याने संसर्ग होऊ शकतो. बुरशीजन्य नखांचा संसर्ग: हे एका व्यक्तीकडून दुसऱ्या व्यक्तीमध्ये पसरू शकते, विशेषतः एखाद्याच्या संक्रमित नखांच्या संपर्कातून. बुरशीजन्य केसांचा संसर्ग: हा देखील अत्यंत संसर्गजन्य आहे आणि थेट संपर्काद्वारे किंवा कंगवा, टॉवेलद्वारे पसरू शकतो. कॅन्डिडा संसर्ग: कॅन्डिडा हा एक सामान्य बुरशीजन्य संसर्ग आहे, जो सहसा तोंडात, गुप्तांगात किंवा आतड्यांमध्ये होतो. एका व्यक्तीकडून दुसऱ्या व्यक्तीमध्ये पसरण्याची शक्यता कमी असते, परंतु कमकुवत रोगप्रतिकारक शक्ती असलेल्या लोकांमध्ये ते सहजपणे पसरू शकते. श्वसनमार्गाचे बुरशीजन्य संसर्ग: काही बुरशीजन्य संसर्ग, जसे की एस्परगिलस, जे हवेतून पसरतात, ते श्वसनमार्गाद्वारे पसरू शकतात. हे सहसा निरोगी व्यक्तींवर परिणाम करत नाहीत. प्रश्न: बुरशीजन्य संसर्गावर उपचार काय आहेत? उत्तर: बुरशीजन्य संसर्गाचा उपचार त्याच्या तीव्रतेवर आणि प्रकारावर अवलंबून असतो. सौम्य संसर्गासाठी, काही अँटीफंगल क्रीम किंवा मलम पुरेसे आहेत. गंभीर प्रकरणांमध्ये जेव्हा संसर्ग अंतर्गत अवयवांमध्ये पसरतो, तेव्हा फ्लुकोनाझोल किंवा इट्राकोनाझोल सारखी अँटीफंगल औषधे दिली जातात. तसेच, स्वच्छता राखणे उचित आहे. प्रश्न: आपल्या आहाराचा बुरशीजन्य संसर्गावर काय परिणाम होतो? उत्तर: आपल्या आहाराचा बुरशीजन्य संसर्गावर थेट परिणाम होतो. जास्त साखर आणि रिफाइंड कार्बोहायड्रेट्स खाल्ल्याने बुरशीजन्य संसर्गाचा धोका वाढू शकतो, विशेषतः कॅन्डिडा. फायबर आणि प्रथिनेयुक्त आहार रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करतो. जसे की फळे, भाज्या, संपूर्ण धान्य आणि प्रथिने. दह्यासारखे प्रोबायोटिक्स बुरशीजन्य संसर्ग नियंत्रित करण्यास मदत करतात. व्हिटॅमिन सी आणि डी रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवतात, ज्यामुळे शरीर संक्रमणांशी लढण्यास सक्षम होते. पुरेसे पाणी पिल्याने शरीर हायड्रेट राहते आणि विषारी पदार्थ बाहेर पडतात. या प्रकारचा आहार बुरशीजन्य संसर्ग रोखण्यासाठी आणि उपचार करण्यासाठी मदत करतो. प्रश्न: बुरशीजन्य संसर्ग बरा झाल्यानंतर त्वचेवर चट्टे राहतात का? उत्तर: बुरशीजन्य संसर्ग बरा झाल्यानंतर, त्वचेवर रंगद्रव्य आणि चट्टे यांसारखे डाग असू शकतात. हे संसर्गाची तीव्रता, खाज सुटणे किंवा जखमांमुळे असू शकते. हे डाग कमी करण्यासाठी, त्वचेला मॉइश्चराइझ ठेवा, उन्हापासून दूर राहा आणि लिंबू किंवा व्हिनेगर सारखे घरगुती उपाय वापरा. औषधी क्रीम देखील मदत करू शकतात. जर चट्टे गंभीर असतील तर त्वचारोग तज्ञाचा सल्ला घ्या. प्रश्न: बुरशीजन्य संसर्ग टाळण्यासाठी कोणत्या सवयी बदलल्या पाहिजेत? उत्तर: बुरशीजन्य संसर्ग टाळण्यासाठी काही महत्त्वाच्या सवयी शिकल्या पाहिजेत. या सवयी केवळ संसर्ग रोखण्यास मदत करतीलच, शिवाय तुमची त्वचा आणि आरोग्य देखील चांगल्या स्थितीत ठेवतील: स्वतःला स्वच्छ ठेवा: दररोज आंघोळ करा आणि तुमचे शरीर कोरडे ठेवा, विशेषतः ओल्या आणि घामाच्या भागांमध्ये, जसे की बगल, पाय आणि आतील मांड्या. ओले कपडे घालणे टाळा: पोहल्यानंतर किंवा घाम आल्यानंतर लगेच कपडे बदला, कारण ओली त्वचा बुरशीजन्य संसर्गासाठी आदर्श आहे. दुसऱ्याचे कपडे घालू नका: टॉवेल, बूट, कंगवा किंवा कपडे दुसऱ्या कोणासोबतही शेअर करू नका. कृत्रिम कापड घालणे टाळा: कृत्रिम कापड त्वचेत हवा जाऊ देत नाहीत आणि ओलावा टिकवून ठेवतात, ज्यामुळे बुरशी वाढू शकते. म्हणून सुती कपडे घाला. तुमची रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत ठेवा: निरोगी आहार घ्या, नियमित व्यायाम करा आणि पुरेशी झोप घ्या. यामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत राहील. जळजळ किंवा खाज सुटण्याकडे लक्ष द्या: जर त्वचेवर पुरळ, खाज सुटणे किंवा लालसरपणा असेल तर त्याकडे दुर्लक्ष करू नका आणि ताबडतोब डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
मुरुम आणि पुरळ कमी करण्यासाठी नैसर्गिक चिखल उपचार
मुरुम आणि पुरळ कमी करण्यासाठी नैसर्गिक चिखल उपचार
संत्री खाल्ल्याने ताणतणावही बऱ्याच प्रमाणात कमी होऊ
संत्री खाल्ल्याने ताणतणावही बऱ्याच प्रमाणात कमी होऊ
उन्हाळ्यात तुमच्या आजूबाजूला ऊसाचा रस विकतांना तुम्ही पाहिलेच असेल. कडक उन्हापासून आणि उष्माघातापासून वाचण्यासाठी लोक ते भरपूर पितात. हे फक्त चविष्टच नाही, तर आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर देखील आहे. हे शरीराला हायड्रेटेड ठेवते आणि ऊर्जावान देखील ठेवते. याशिवाय, ऊसाचा रस पचनसंस्था सुधारण्यासाठी, रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यासाठी आणि त्वचा निरोगी ठेवण्यासाठी देखील उपयुक्त आहे. त्यात अनेक आवश्यक पोषक घटक आढळतात. फार्माकोग्नोसी जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, ऊसाच्या रसाचे अनेक आरोग्य फायदे आहेत. आयुर्वेद आणि युनानी पद्धतीमध्ये कावीळ आणि लघवीशी संबंधित समस्यांवर उपचार करण्यासाठी ऊसाचा रस पिण्याचा सल्ला दिला जातो. त्यात जीवनसत्त्वे आणि खनिजांचा खजिना आहे. ऊस संशोधन केंद्राच्या अभ्यासानुसार, त्याच्या रसात उच्च पॉलीफेनॉल असतात, जे शक्तिशाली फायटोन्यूट्रिएंट्स असतात. ऊसाच्या रसामध्ये वाईट कोलेस्ट्रॉलशी लढण्याची क्षमता असते. शिवाय, ते चयापचय देखील सुधारते. म्हणूनच, आजच्या कामाच्या बातमीत आपण ऊसाचा रस पिण्याचे फायदे याबद्दल बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- तज्ञ: डॉ. पूनम तिवारी, वरिष्ठ आहारतज्ज्ञ, डॉ. राम मनोहर लोहिया इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस, लखनऊ प्रश्न- ऊसामध्ये कोणते पोषक घटक आढळतात? उत्तर: नॅशनल लायब्ररी ऑफ मेडिसिनमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, ऊसामध्ये ७०-७५% पाणी, १३-१५% सुक्रोज (नैसर्गिक साखर) आणि १०-१५% फायबर असते. तथापि, ऊसाचा रस काढण्याच्या प्रक्रियेत फायबर जवळजवळ नष्ट होते. खाली दिलेल्या ग्राफिकमध्ये २५० मिली रसाचे पौष्टिक मूल्य जाणून घ्या- प्रश्न- ऊसाचा रस आरोग्यासाठी कसा फायदेशीर आहे? उत्तर: ऊसाच्या रसात असलेले व्हिटॅमिन सी आणि फ्लेव्होनॉइड्स आणि फिनॉलिक्स सारखे अँटीऑक्सिडंट्स रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करतात. हे एक उत्तम हायड्रेटिंग पेय आहे, कारण त्यात भरपूर पाणी असते. ऊसाच्या रसामध्ये नैसर्गिक साखर, फायबर आणि इन्व्हर्टेज सारखे एंजाइम असतात, जे पचनसंस्था मजबूत करतात. ऊस हा सुक्रोज आणि ग्लुकोज सारख्या कार्बोहायड्रेट्सचा नैसर्गिक स्रोत आहे, जो त्वरित ऊर्जा प्रदान करतो. ऊसाचे मूत्रवर्धक गुणधर्म शरीरातील विषारी पदार्थ मूत्राद्वारे बाहेर काढण्यास मदत करतात. ऊसामध्ये अँटी-बॅक्टेरियल गुणधर्म असतात, जे तोंडाच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर असतात. यामध्ये असलेले कॅल्शियम दात आणि हाडे मजबूत करते. यामध्ये आढळणारे अँटीऑक्सिडंट्स त्वचा निरोगी ठेवण्यास मदत करतात. हे सुरकुत्या, बारीक रेषा आणि त्वचेवरील डाग यांसारखी वृद्धत्वाची लक्षणे कमी करतात. तर पॉलीफेनॉल आणि पोटॅशियम सारखे संयुगे हृदयरोगापासून संरक्षण करतात. ऊसाचे दाहक-विरोधी गुणधर्म रक्तवाहिन्यांमधील जळजळ आणि कोलेस्टेरॉलची पातळी कमी करून हृदयाचे आरोग्य सुधारतात. त्याचा रस केवळ शरीराचे तापमान नियंत्रित करत नाही, तर इलेक्ट्रोलाइट देखील संतुलित करतो. अशाप्रकारे ते उन्हाळ्यात उष्माघाताच्या धोक्यापासून आपले संरक्षण करते. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून ऊसाचा रस पिण्याचे काही फायदे समजून घ्या- प्रश्न- काय जास्त फायदेशीर आहे - ऊस की ऊसाचा रस? उत्तर: ज्येष्ठ आहारतज्ज्ञ डॉ. पूनम तिवारी म्हणतात की तुम्ही ऊस चावून खा किंवा त्याचा रस प्या, दोन्हीही फायदेशीर आहेत. तथापि, ऊसामध्ये भरपूर फायबर असते. म्हणून, रस पिण्यापेक्षा ते चघळणे चांगले. प्रश्न- उसात बर्फ घालून पिणे आरोग्यासाठी चांगले आहे का? उत्तर: बर्फ घातल्याने ऊसाचा रस थंड होतो, जो उन्हाळ्यात ताजेपणा देतो. थंड उसाचा रस प्यायल्याने उष्णतेपासून त्वरित आराम मिळतो. परंतु काही लोकांसाठी यामुळे सर्दी, खोकला किंवा पचनाच्या समस्या उद्भवू शकतात. म्हणून, जास्त बर्फ घालून ऊसाचा रस पिणे टाळावे. प्रश्न- ऊसाचा रस पिण्याची योग्य पद्धत कोणती? उत्तर- ऊसाचा रस काढल्यानंतर लगेच पिणे चांगले. शिळ्या ऊसाच्या रसात बॅक्टेरिया वाढू शकतात, जे आरोग्यासाठी हानिकारक असू शकतात. नेहमी स्वच्छ आणि स्वच्छ दुकानातूनच ऊसाचा रस प्या. ज्या यंत्रातून रस काढला जात आहे ते स्वच्छ असले पाहिजे. ऊसाचा रस पिण्याची सर्वोत्तम वेळ दुपारपूर्वीची आहे. रिकाम्या पोटी ऊसाचा रस पिऊ नये, कारण त्यामुळे आम्लपित्त होऊ शकते. ऊसाच्या रसात थोडे काळे मीठ, लिंबाचा रस आणि पुदिना मिसळून प्यायल्याने त्याची चव आणि पोषण दोन्ही वाढते. प्रश्न- ऊसाचा रस किडनी स्टोनसाठी फायदेशीर आहे का? उत्तर- ऊसाचा रस किडनी स्टोन असलेल्या लोकांसाठी सुरक्षित मानला जातो, कारण त्यात ऑक्सलेट कमी असते. जे शरीरात मूतखडा तयार होण्यास प्रतिबंध करण्यास मदत करू शकते. त्याचे मूत्रवर्धक गुणधर्म विषारी पदार्थ बाहेर काढण्यास आणि नवीन खडे तयार होण्यास प्रतिबंध करण्यास देखील मदत करू शकतात. याशिवाय, ऊसाच्या रसात पोटॅशियम, मॅग्नेशियम आणि इतर अनेक पोषक घटक असतात, जे किडनीच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर असतात. ऊसाच्या रसामुळे शरीरातील पाण्याचे प्रमाण वाढते, ज्यामुळे किडनी स्टोन होण्याची शक्यता कमी होते. प्रश्न- मधुमेही ऊसाचा रस पिऊ शकतात का? उत्तर: डॉ. पूनम तिवारी म्हणतात की, ऊसाच्या रसात नैसर्गिक साखरेचे प्रमाण जास्त असते, ज्यामुळे रक्तातील साखरेची पातळी वाढू शकते. म्हणून मधुमेहींनी ते पिणे टाळावे. प्रश्न- एका दिवसात किती ऊसाचा रस पिणे सुरक्षित आहे? उत्तर- एक निरोगी व्यक्ती दिवसातून एक ग्लास ऊसाचा रस पिऊ शकते. यापेक्षा जास्त पिणे आरोग्यासाठी हानिकारक ठरू शकते. प्रश्न- ऊसाचा रस पिण्याचे काही दुष्परिणाम आहेत का? उत्तर- ऊसाचा रस पिणे सामान्यतः सुरक्षित असते. तथापि, त्याचे जास्त सेवन केल्याने वजन वाढू शकते. तसेच, रक्तातील साखरेचे प्रमाण वाढू शकते. याशिवाय दात खराब होऊ शकतात आणि पचनाच्या समस्या उद्भवू शकतात. म्हणून, ते मर्यादित प्रमाणातच प्या. प्रश्न- ऊसाचा रस कोणी पिऊ नये? उत्तर: ऊसाचा रस सामान्यतः निरोगी लोकांसाठी सुरक्षित असतो, परंतु काही लोकांनी तो पिणे टाळावे. जसे की-
व्यायाम केल्यानंतर केळी खाणं योग्य आहे?
व्यायाम केल्यानंतर केळी खाणं योग्य आहे?
आपल्या शरीराला निरोगी राहण्यासाठी अनेक पोषक तत्वांची आवश्यकता असते. यापैकी काही आपल्याला आपल्या आहारातून मिळतात आणि काही आपल्या शरीराद्वारेच तयार होतात. यापैकी एक म्हणजे ग्लूटामाइन नावाचे अमिनो आम्ल. शरीर ते स्वतः तयार करते. म्हणून, आपल्याला ते वेगळे घेण्याची आवश्यकता नाही. ग्लूटामाइन हे एक आवश्यक अमीनो आम्ल आहे जे पचनसंस्था, रोगप्रतिकारक शक्ती आणि स्नायूंना बळकट करण्यास मदत करते. मल्टीडिसिप्लिनरी डिजिटल पब्लिशिंग इन्स्टिट्यूट (MDPI) मध्ये प्रकाशित झालेल्या एका पुनरावलोकन अहवालानुसार, ग्लूटामाइन सप्लिमेंट्स स्नायूंच्या पुनर्प्राप्तीमध्ये आणि जखमा जलद बरे होण्यास मदत करू शकतात. म्हणूनच खेळाडू, बॉडीबिल्डर्स किंवा कठोर परिश्रम करणारे लोक ग्लूटामाइन सप्लिमेंट्स घेतात. याशिवाय, काही वैद्यकीय परिस्थितीत देखील ते आवश्यक आहे. तथापि, डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय ग्लूटामाइन सप्लिमेंट्स घेणे हानिकारक असू शकते. आज सेहतनामामध्ये आपण शरीरासाठी आवश्यक असलेल्या ग्लूटामाइन या अमिनो आम्लाबद्दल बोलू. ग्लूटामाइन म्हणजे काय? ग्लूटामाइन शरीराच्या वेगवेगळ्या भागांमध्ये नायट्रोजन वाहून नेण्यास मदत करते, जे प्रथिने तयार करण्यासाठी आणि पेशी योग्यरित्या कार्य करण्यासाठी आवश्यक आहे. पुरेशा ग्लूटामाइनशिवाय, शरीरातील जखमा लवकर बऱ्या होत नाहीत आणि स्नायू आणि हाडे कमकुवत राहतात. ग्लूटामाइनची कमतरता रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत करू शकते, ज्यामुळे अनेक रोग होऊ शकतात. एकंदरीत, ग्लूटामाइन आपल्या एकूण आरोग्यासाठी खूप महत्वाचे आहे. या परिस्थितीत शरीराला अधिक ग्लूटामाइनची आवश्यकता असते काही विशिष्ट परिस्थितींमध्ये शरीराला जास्त ग्लूटामाइनची आवश्यकता असते. जसे की- ग्लूटामाइनचे फायदे ग्लूटामाइन शरीरासाठी अत्यंत फायदेशीर आहे. ग्लूटामाइन रोग उपचार, रोगप्रतिकारक शक्ती आणि पुनर्प्राप्तीस समर्थन देते म्हणून, त्याची पूरकता बहुतेकदा रुग्णालयात दाखल असलेल्या लोकांना दिली जाते. बायोमेड सेंट्रल (बीएमसी) जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, ग्लूटामाइन कोलेस्टेरॉलची पातळी नियंत्रित करण्यास मदत करते, जे हृदयाच्या आरोग्यासाठी खूप महत्वाचे आहे. याशिवाय, ते शरीरात रक्तातील साखर आणि जळजळ वाढू देत नाही. गंभीर दुखापत, जळजळ किंवा संसर्गाच्या वेळी, शरीराला त्याच्या उत्पादनापेक्षा जास्त ग्लूटामाइनची आवश्यकता असते. यावेळी ग्लूटामाइन सप्लिमेंटेशनमुळे जळजळ कमी होऊन जखमा बऱ्या होण्यास मदत होते आणि बरे होण्याची प्रक्रिया जलद होते. एमडीपीआयमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका पुनरावलोकन अहवालानुसार, कर्करोगाने ग्रस्त असलेल्या लोकांमध्ये ग्लूटामाइनची पातळी कमी असते. अशा परिस्थितीत, त्याचे पूरक निरोगी पेशींच्या कार्याला समर्थन देऊन आणि जळजळ कमी करून कर्करोगाच्या पेशींना रोखण्यास मदत करू शकते. तथापि, त्याचा परिणाम कर्करोगाच्या प्रकार आणि टप्प्यावर अवलंबून असतो. जर्नल ऑफ मेडिसिनल फूडमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, ग्लूटामाइन रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करते. हे शरीराला संसर्गाशी लढण्यास मदत करते. याशिवाय, ग्लूटामाइन इरिटेबल बोवेल सिंड्रोम (IBS) आणि सिकल सेल डिसीज (SCD) चा धोका कमी करण्यास देखील उपयुक्त आहे. खाली दिलेल्या ग्राफिकमध्ये ग्लूटामाइनचे फायदे जाणून घ्या- ग्लूटामाइन असलेले पदार्थ ग्लूटामाइन अनेक पदार्थांमध्ये आढळते, विशेषतः वनस्पती आणि प्राण्यांपासून बनवलेल्या प्रथिनांमध्ये. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून याबद्दल जाणून घ्या- डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्याशिवाय ग्लूटामाइन सप्लिमेंट्स घेऊ नका जरी ग्लूटामाइन सप्लिमेंट्स बाजारात सहज उपलब्ध आहेत. बहुतेक पूरकांना एल-ग्लूटामाइन असे लेबल दिले जाते. तुम्हाला ते पावडर, कॅप्सूल, गोळ्या किंवा द्रव यासह अनेक स्वरूपात मिळू शकतात. ग्लूटामाइन हे अनेक प्रोटीन पावडर सप्लिमेंट्समध्ये देखील आढळते. पण लक्षात ठेवा की बहुतेक लोकांना ग्लूटामाइन सप्लिमेंट्स घेण्याची आवश्यकता नाही. तथापि, जर तुम्हाला कोणताही जुनाट आजार असेल किंवा तुम्ही जास्त शारीरिक हालचाल करत असाल तर तुम्ही ते सेवन करू शकता. ग्लूटामाइन सप्लिमेंट्स घेण्यापूर्वी, तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. ग्लूटामाइनशी संबंधित सामान्य प्रश्न आणि उत्तरे प्रश्न: जास्त प्रमाणात ग्लूटामाइन घेतल्याने काही दुष्परिणाम होऊ शकतात का? उत्तर: सामान्यतः सामान्य आहारात ग्लूटामाइन घेणे सुरक्षित असते. तथापि, पूरक आहारांच्या अतिसेवनामुळे जठरांत्रांच्या समस्या उद्भवू शकतात. यामध्ये पोटफुगी, मळमळ, चक्कर येणे, छातीत जळजळ आणि पोटदुखी यांचा समावेश आहे. काही दुर्मिळ प्रकरणांमध्ये लघवीमध्ये रक्त येणे, त्वचेच्या रंगात बदल होणे, पाठीच्या खालच्या भागात दुखणे किंवा जलद हृदयाचे ठोके येणे यांचा समावेश असू शकतो. प्रश्न- शरीरात ग्लूटामाइनच्या कमतरतेची लक्षणे कोणती? उत्तर- ग्लूटामाइनची कमतरता रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत करू शकते, ज्यामुळे वारंवार संसर्ग होऊ शकतो. याशिवाय थकवा आणि पचनाच्या समस्या देखील उद्भवू शकतात. प्रश्न- ग्लूटामाइन वजन कमी करण्यास मदत करते का? उत्तर- ग्लूटामाइन वजन कमी करण्यास थेट मदत करत नाही. पण ते स्नायूंना तंदुरुस्त ठेवते आणि रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करते, ज्यामुळे शरीर निरोगी राहण्यास मदत होते. प्रश्न- ग्लूटामाइन सप्लिमेंट्स घेणे सुरक्षित आहे का? उत्तर: डॉ. मोहम्मद शाहिद स्पष्ट करतात की ग्लूटामाइन सप्लिमेंट्स सामान्यतः सुरक्षित असतात, विशेषतः दुखापत, शस्त्रक्रिया किंवा आजार असलेल्या लोकांसाठी. ग्लूटामाइन सप्लिमेंट्सचे प्रमाण हे प्रिस्क्रिप्शनचे कारण आणि रुग्णाच्या स्थितीवर अवलंबून असते. असा अंदाज आहे की लोक दररोज त्यांच्या आहारात सुमारे ३-६ ग्रॅम ग्लूटामाइन वापरतात. प्रश्न- कोणत्या लोकांनी जास्त ग्लूटामाइन सेवन करणे टाळावे? उत्तर: सामान्य आहारात ग्लूटामाइन कोणासाठीही हानिकारक नाही. तथापि, यकृत आणि मूत्रपिंडाचे रुग्ण, गर्भवती आणि स्तनपान देणाऱ्या महिला, मानसिक आरोग्य समस्या आणि ऍलर्जी असलेल्या लोकांनी मोठ्या प्रमाणात त्याचे सेवन टाळावे.
तुम्ही तुमच्या आजूबाजूला असे अनेक लोक पाहिले असतील किंवा ऐकले असेल की, ज्यांना खूप घाम येतो. थोड्याच वेळात, त्याच्या तळहातापासून पायांच्या तळव्यापर्यंत घाम येऊ लागतो. कधीकधी, जेव्हा तो आपला हात धरतो तेव्हा असे वाटते की जणू काही त्याने नुकतेच पाण्याने हात धुतले आहेत. ही एक सामान्य समस्या आहे, ज्याला वैद्यकीय भाषेत हायपरहाइड्रोसिस (जास्त घाम येण्याची समस्या) म्हणतात. नोव्हेंबर २०१९ मध्ये 'इंडियन डर्मेटोलॉजी ऑनलाइन जर्नल' मध्ये एक अभ्यास प्रकाशित झाला होता. या अभ्यासानुसार, देशातील एका प्रसिद्ध रुग्णालयाच्या त्वचारोग ओपीडीमध्ये आलेल्या ८३२ त्वचेच्या रुग्णांपैकी १७.९% रुग्णांना हायपरहाइड्रोसिस होता. यावरून असा अंदाज लावता येतो की, हायपरहाइड्रोसिस ही भारतात एक सामान्य समस्या आहे. 'इंटरनॅशनल हायपरहाइड्रोसिस सोसायटी' नुसार, जगभरात सुमारे ३८५ दशलक्ष लोक हायपरहाइड्रोसिसने ग्रस्त आहेत. यामध्ये १८ ते ३९ वर्षे वयोगटातील ८.८% लोकांचा समावेश आहे. म्हणून, आज सेहतनामा कॉलममध्ये आपण हायपरहाइड्रोसिसबद्दल तपशीलवार बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- हायपरहाइड्रोसिस म्हणजे काय? हायपरहाइड्रोसिस म्हणजे 'शरीरातून जास्त घाम येणे'. जेव्हा शरीराचे तापमान नियंत्रित करण्यासाठी जास्त घाम येतो, तेव्हा ही स्थिती उद्भवते. या स्थितीत, विश्रांती घेताना, उठताना किंवा बसताना किंवा कोणतेही काम करताना घाम येऊ शकतो. घाम हा एक द्रव आहे, जो शरीराच्या एक्रिन ग्रंथी (घाम ग्रंथी) मधून बाहेर पडतो. या ग्रंथी त्वचेत असतात. घामाचे कार्य शरीराचे तापमान नियंत्रित करण्यास आणि जास्त गरम होण्यास प्रतिबंध करण्यास मदत करणे आहे. एकदा ग्रंथींमधून घाम बाहेर पडला की तो द्रवपदार्थातून बाष्पात बदलतो आणि त्वचेतून नाहीसा होतो. यामुळे शरीर थंड होते. उष्ण हवामानात किंवा कोणत्याही शारीरिक हालचाली दरम्यान, शरीर स्वतःला थंड करण्यासाठी घाम निर्माण करते. तथापि, ग्रंथी जास्त घाम का निर्माण करतात यावर संशोधन अजूनही चालू आहे. या कारणांमुळे हायपरहाइड्रोसिस होतो हायपरहाइड्रोसिसची अनेक कारणे आहेत, जी त्याच्या प्रकारावर अवलंबून असतात. जसे की- प्रायमरी हायपरहाइड्रोसिस या स्थितीचे कोणतेही स्पष्ट कारण नाही. सहसा हे अनुवांशिक किंवा हार्मोनल बदलांमुळे असू शकते. हे सहसा बालपण किंवा किशोरावस्थेत सुरू होते. सेकंडरी हायपरहाइड्रोसिस हे काही विशिष्ट वैद्यकीय स्थितीमुळे होते. मधुमेह, थायरॉईड, संसर्ग, रजोनिवृत्ती, जास्त औषधोपचार, लठ्ठपणा, पार्किन्सन रोग, टीबी, लिम्फोमा, कमी रक्तदाब, हृदयविकाराचा झटका, ताण आणि चिंता ही जास्त घामाची कारणे असू शकतात. याशिवाय, मसालेदार अन्न, कॅफिन, अल्कोहोल आणि निकोटीन यांसारखे काही पदार्थ आणि पेये देखील घाम वाढवतात. दुय्यम हायपरहाइड्रोसिस कोणत्याही वयात होऊ शकतो. हायपरहाइड्रोसिसची लक्षणे हायपरहाइड्रोसिसचे मुख्य लक्षण म्हणजे जास्त घाम येणे. यामुळे, एखाद्या व्यक्तीला इतर अनेक लक्षणे देखील जाणवू शकतात. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- हायपरहाइड्रोसिसची चाचणी अशा प्रकारे केली जाते हायपरहाइड्रोसिसचे कारण शोधण्यासाठी डॉक्टर काही चाचण्या करतात. जसे की- स्टार्च-आयोडीन चाचणी डॉक्टर घामाच्या भागावर आयोडीनचे द्रावण लावतात आणि नंतर त्यावर स्टार्च लावतात. जिथे जास्त घाम येतो, तिथे द्रावण गडद निळे होते. पेपर टेस्ट डॉक्टर घामाच्या जागेवर एक विशेष प्रकारचा कागद ठेवतात, जो घाम शोषून घेतो. नंतर, त्याच कागदाचे वजन करून, घामाचे प्रमाण आणि त्याचे कारण कळते. रक्त किंवा इमेजिंग चाचण्या या दोन्ही चाचण्यांमध्ये घामाच्या लक्षणांचे कारण निदान करण्यासाठी रक्ताचे नमुने किंवा त्वचेखालील इमेजिंग वापरले जाते. हायपरहाइड्रोसिसचा उपचार हायपरहाइड्रोसिसचा उपचार त्याच्या कारणावर आणि तीव्रतेवर अवलंबून असतो. यासाठी अनेक प्रकारचे उपचार उपलब्ध आहेत. औषधांद्वारे हायपरहाइड्रोसिसची लक्षणे कमी करण्यासाठी डॉक्टर औषधे लिहून देतात. यामध्ये अँटीकोलिनर्जिक एजंट्स, अँटीडिप्रेसेंट्स, बीटा-ब्लॉकर्स आणि अॅल्युमिनियम क्लोराईड जेल यांचा समावेश आहे. जर या औषधांनी लक्षणे सुधारली नाहीत, तर डॉक्टर विशेष उपचारांची शिफारस करू शकतात. खालील सूचना वापरून हे समजून घ्या- आयनोफोरेसिस या प्रक्रियेत, हात किंवा पाय सौम्य विद्युत प्रवाहाने पाण्यात बुडवले जातात. ते घामाच्या ग्रंथींना तात्पुरते निष्क्रिय करते. बोटॉक्स इंजेक्शन्स बोटुलिनम टॉक्सिन (बोटॉक्स) घाम येणाऱ्या भागात टोचले जाते. ते घामाच्या ग्रंथींना सक्रिय करणाऱ्या नसा ब्लॉक करते. हे इंजेक्शन काही महिन्यांसाठी प्रभावी आहे. मायक्रोवेव्ह थेरपी या थेरपीमुळे घामाच्या ग्रंथी कायमच्या नष्ट होतात. नष्ट झालेल्या ग्रंथी घाम निर्माण करू शकत नाहीत, ज्यामुळे जास्त घामाची समस्या कमी होते. तथापि, ही थेरपी क्वचितच वापरली जाते. शस्त्रक्रिया जेव्हा इतर उपचार चांगले काम करत नाहीत, तेव्हा डॉक्टर शस्त्रक्रियेचा विचार करू शकतात. त्याची शस्त्रक्रिया दोन प्रकारे केली जाते. एंडोस्कोपिक थोरॅसिक सिम्पेथेक्टोमी (ETS) या शस्त्रक्रियेमध्ये, डॉक्टर शरीरातील मज्जातंतू कापतात, जी घामाच्या ग्रंथींना घाम निर्माण करण्यासाठी सिग्नल देते. ही शस्त्रक्रिया खूप लहान चीरांद्वारे केली जाते, त्यामुळे जास्त अस्वस्थता येत नाही. घामाच्या ग्रंथी काढून टाकणे यामध्ये, डॉक्टर लेसर, स्क्रॅपिंग, कटिंग किंवा लिपोसक्शन सारख्या तंत्रांचा वापर करून घामाच्या ग्रंथी काढून टाकतात. लक्षात ठेवा की या उपचारांचे काही संभाव्य दुष्परिणाम देखील असू शकतात. यामध्ये त्वचेची जळजळ किंवा फोड येणे, त्वचेच्या रंगात बदल, वेदना किंवा अस्वस्थता आणि व्रण येणे यांचा समावेश आहे. म्हणून, उपचार करण्यापूर्वी, संभाव्य धोक्यांबद्दल डॉक्टरांकडून माहिती घ्या. हायपरहाइड्रोसिस कसे टाळावे त्वचारोगतज्ज्ञ डॉ. संदीप अरोरा स्पष्ट करतात की काही सुरक्षा उपायांचा अवलंब करून हायपरहाइड्रोसिस टाळता येतो. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- हायपरहाइड्रोसिसमुळे होणाऱ्या इतर समस्या हायपरहाइड्रोसिसमुळे इतर काही आरोग्य समस्या देखील उद्भवू शकतात. त्वचा सतत ओली राहिल्यास संसर्गाचा धोका वाढतो. जास्त घामामुळे त्वचेचा रंग बदलू शकतो. त्वचा कोरडी होऊ शकते. याशिवाय, जास्त घाम आल्यामुळे लोक इतरांना भेटण्यास कचरतात. ते त्यांच्या आवडत्या गोष्टी करणे थांबवतात आणि तणावाखाली जगू लागतात. तथापि, हायपरहाइड्रोसिसबद्दल काळजी करण्याचे कारण नाही. काही घरगुती उपायांनी आणि वैद्यकीय उपचारांनी ते नियंत्रित केले जाऊ शकते.
अलिकडेच , उत्तर प्रदेशची राजधानी लखनऊमधील निर्वाण आश्रय केंद्रात ५ मुलांचा मृत्यू झाला. येथील ३५ मुलांना उलट्या आणि जुलाबाचा त्रास झाल्याने रुग्णालयात दाखल करण्यात आले. तर २० मुलांची प्रकृती अजूनही गंभीर आहे. मुले आजारी पडण्याचे सुरुवातीचे कारण अन्नातून होणारे विषबाधा असल्याचे सांगितले जात आहे. उन्हाळ्याच्या हंगामात अन्न विषबाधेचा धोका अनेक पटींनी वाढतो, कारण तीव्र उष्णतेमध्ये बॅक्टेरिया आणि इतर हानिकारक सूक्ष्मजीव वेगाने वाढतात. हे हवामान त्यांच्यासाठी खूप अनुकूल आहे. थोडासा निष्काळजीपणा पोटाच्या गंभीर समस्या निर्माण करू शकतो. अशा परिस्थितीत, निरोगी आणि सुरक्षित खाण्याबाबत अत्यंत सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे. तर, आजच्या कामाच्या बातमीमध्ये आपण अन्न विषबाधा होण्याच्या कारणाबद्दल बोलूया. तुम्हाला हे देखील कळेल की- तज्ज्ञ: डॉ. सत्येंद्र कुमार सोनकर, अंतर्गत औषध, किंग जॉर्ज मेडिकल युनिव्हर्सिटी, लखनऊ डॉ. पूनम तिवारी, वरिष्ठ आहारतज्ज्ञ, डॉ. राम मनोहर लोहिया इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस, लखनऊ प्रश्न- अन्न विषबाधा म्हणजे काय? उत्तर- जेव्हा आपण घाणेरडे, दूषित अन्न खातो किंवा पाणी पितो, तेव्हा अन्न विषबाधा होते. त्यात पोटाला हानी पोहोचवणारे धोकादायक बॅक्टेरिया, विषाणू किंवा विषारी पदार्थ असू शकतात. दूषित अन्न खाल्ल्यानंतर काही तासांत किंवा दिवसांत लक्षणे दिसू लागतात. संसर्गाच्या प्रकार आणि तीव्रतेनुसार त्याची लक्षणे बदलू शकतात. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- प्रश्न: जगभरात अन्न विषबाधा ही किती गंभीर आरोग्य समस्या आहे? उत्तर- अन्न विषबाधा ही केवळ पोटदुखीची समस्या नाही, तर एक गंभीर जागतिक आजार आहे. जागतिक आरोग्य संघटनेच्या (WHO) मते, दरवर्षी ६०० दशलक्ष लोक (जगातील प्रत्येक १० लोकांपैकी १) दूषित अन्न खाल्ल्यानंतर आजारी पडतात आणि त्यापैकी ४.२ लाख लोकांचा मृत्यू होतो. आणि लहान मुलांना याचा सर्वाधिक त्रास होतो. दरवर्षी ५ वर्षांखालील १.२५ लाख मुले केवळ अन्न विषबाधेमुळे मृत्युमुखी पडतात. ते केवळ आरोग्यासाठी धोकादायक नाही, तर अर्थव्यवस्था, व्यवसाय आणि पर्यटनावरही त्याचा वाईट परिणाम होतो. असुरक्षित अन्नामुळे कमी उत्पन्न असलेल्या देशांना दरवर्षी ११० अब्ज डॉलर्सचे नुकसान होते. म्हणून, अन्न विषबाधा हलक्यात घेऊ नये. हे टाळण्याचा सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे स्वच्छता राखणे, अन्न योग्यरित्या शिजवणे आणि साठवणे आणि स्वच्छ पाणी वापरणे. प्रश्न- अन्न विषबाधा कधी गंभीर होऊ शकते? उत्तर: डॉ. सत्येंद्र कुमार सोनकर स्पष्ट करतात की, बहुतेक प्रकरणांमध्ये अन्न विषबाधा काही दिवसांत स्वतःहून बरी होते, परंतु लहान मुले, वृद्ध, गर्भवती महिला आणि कमकुवत रोगप्रतिकारक शक्ती असलेल्या लोकांसाठी ते धोकादायक ठरू शकते. काही परिस्थितींमध्ये ते गंभीर देखील असू शकते. जसे की- जर तुम्हाला ही लक्षणे दिसली तर निष्काळजी राहू नका, ताबडतोब तुमच्या डॉक्टरांशी संपर्क साधा. प्रश्न- उन्हाळ्यात अन्न विषबाधा होण्याचे प्रमाण का वाढते? उत्तर: डॉ. पूनम तिवारी म्हणतात की, उष्ण हवामानात साल्मोनेला, ई. कोलाय आणि लिस्टेरिया सारखे बॅक्टेरिया वेगाने वाढतात, ज्यामुळे अन्न लवकर खराब होऊ शकते. तसेच, उच्च तापमानामुळे दूध, दही, मांस आणि शिजवलेल्या भाज्या आणि डाळी लवकर खराब होऊ लागतात, ज्यामुळे संसर्गाचा धोका वाढतो. काही लोक उन्हाळ्यात बाहेरचे अन्न (पाणीपुरी, कापलेली फळे किंवा रस) खूप खातात, जे दूषित असू शकते. उन्हाळ्यात पाण्याची गरज वाढते, परंतु अनेक वेळा लोक फिल्टर न केलेले किंवा उघड्यावरील पाणी पितात, ज्यामुळे शरीर बॅक्टेरिया आणि विषाणूंना बळी पडते. प्रश्न: उन्हाळ्यात अन्न विषबाधा टाळण्यासाठी कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत? उत्तर: उन्हाळ्यात, अन्न स्वच्छता, योग्य साठवणूक आणि सुरक्षित खाण्याकडे विशेष लक्ष देणे आवश्यक आहे. याशिवाय इतर काही गोष्टी देखील लक्षात ठेवल्या पाहिजेत. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- प्रश्न: अन्नातून विषबाधा झालेल्या व्यक्तीने खाण्यापिण्याच्या बाबतीत कोणती खबरदारी घ्यावी? उत्तर: आहारतज्ज्ञ डॉ. पूनम तिवारी म्हणतात की अन्न विषबाधेमुळे शरीर निर्जलीकरण (डिहायड्रेशन) होऊ शकते, म्हणून फक्त हलके आणि सहज पचणारे अन्नच खावे. यामुळे पचनसंस्थेला आराम मिळतो आणि शरीर लवकर बरे होते. यासाठी ओआरएस द्रावण, नारळ पाणी, ताक आणि सूप पिणे चांगले. हे शरीरातील पाणी आणि इलेक्ट्रोलाइट्सची कमतरता भरून काढते. याशिवाय खिचडी आणि डाळ खाणे चांगले. तुम्ही प्रोबायोटिक्सने समृद्ध दही खाऊ शकता, जे चांगल्या बॅक्टेरियामुळे पचन सुधारण्यास मदत करते. जर अन्न विषबाधेची गंभीर लक्षणे दिसून येत असतील, तर नक्कीच डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. प्रश्न: अन्न विषबाधेचा धोका कमी करण्यासाठी आणि निरोगी समाज निर्माण करण्यासाठी कोणते उपाय केले पाहिजेत? उत्तर: अन्न विषबाधा टाळण्यासाठी, आपण काही सोप्या पण महत्त्वाच्या सवयी अंगीकारल्या पाहिजेत. स्वच्छता, योग्य स्वयंपाक आणि अन्न साठवणूक आणि सुरक्षित पाण्याचा वापर हे सर्वोत्तम प्रतिबंधक उपाय आहेत. या उपाययोजनांचा अवलंब करून आपण अन्न विषबाधेचा धोका कमी करू शकतो आणि निरोगी समाजाकडे वाटचाल करू शकतो.
ऑफिसमध्ये दीर्घ बैठका आणि दीर्घ कामकाजाच्या तासांसाठी कॉफी इंधन म्हणून काम करते. आता कॉफी ही प्रत्येक ऑफिसमधील लोकांची जीवनरेखा बनली आहे. पण तुम्हाला माहिती आहे का की ही कॉफी तुमची झोपच हिरावून घेत नाही तर तुमची कोलेस्टेरॉल पातळीही वाढवत आहे. 'न्यूट्रिशन, मेटाबोलिझम अँड कार्डिओव्हस्कुलर डिसीज' या आरोग्य जर्नलमध्ये अलीकडेच प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, बहुतांश कार्यालयांमध्ये कॉफी बनवण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या मशीनमुळे कोलेस्टेरॉलची पातळी वाढत आहे. यामुळे हृदयरोगाचा धोका देखील वाढू शकतो. हा अभ्यास स्वीडनमधील उप्साला विद्यापीठ आणि चाल्मर्स विद्यापीठ तंत्रज्ञान यांनी संयुक्तपणे केला आहे. कॉफी पिल्याने कोलेस्टेरॉल किती वाढू शकते हे कॉफी बनवण्याची पद्धत ठरवते असे आढळून आले आहे. साधारणपणे फिल्टर कॉफीमध्ये हा धोका कमी असतो. म्हणून आज 'सेहतनामा' मध्ये आपण कॉफीबद्दल बोलू. कॉफी पिल्याने कोलेस्ट्रॉल का वाढते? जर कॉफी गाळली नसेल तर त्यात डायटरपेन्स असतात जे कोलेस्टेरॉल वाढवू शकतात. सहसा ऑफिसमध्ये फिल्टर कॉफी नसते. त्यामुळे ऑफिस मशीनमधून बनवलेली कॉफी पिल्याने कोलेस्टेरॉल वाढण्याचा धोका जास्त असतो. जास्त कॉफी पिण्याचे काय नुकसान ? डॉ. अमर सिंघल यांच्या मते, ऑफिस कॉफी मशीनमधून बनवलेल्या कॉफीमध्ये डायटरपीन्सचे प्रमाण जास्त असते, जे कोलेस्ट्रॉल वाढवते. म्हणूनच ते अधिक नुकसान करते. तर फिल्टर कॉफी तितकी हानिकारक नाही. कोणत्याही प्रकारची कॉफी जास्त प्रमाणात सेवन केल्यास अनेक नुकसान होऊ शकतात. ग्राफिक पाहा- कॉफी पिण्यामुळे हृदयरोगाचा धोका वाढू शकतो का? न्यूट्रिशन, मेटाबोलिझम अँड कार्डिओव्हस्कुलर डिसीज मध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, डायटरपीनयुक्त कॉफीचे जास्त सेवन केल्याने हृदयरोगाचा धोका वाढू शकतो. तथापि, हे तुम्ही कोणत्या प्रकारची कॉफी पिता यावर अवलंबून असते. जर तुम्ही दिवसभर एस्प्रेसो, फ्रेंच प्रेस किंवा मशीन-ब्रू कॉफी सारखी फिल्टर न केलेली कॉफी प्यायली तर तुमच्या कोलेस्टेरॉलची पातळी वाढू शकते, ज्यामुळे हृदयरोग आणि स्ट्रोकचा धोका वाढू शकतो. कॉफी पिण्याची योग्य पद्धत आणि वेळ साधारणपणे बहुतेक लोक सकाळी कॉफी पिण्याचा सल्ला देतात. कारण १२ ते १४ तास कॉफी पिल्यानंतरही कॅफिन शरीरात राहते आणि मेंदूतील न्यूरॉन्स सक्रिय ठेवते. म्हणून, जास्त कॉफी पिल्याने मेंदूच्या क्रियाकलापांवर परिणाम होऊ शकतो. असे असूनही, कॉफी कधी आणि कशी प्यावी याचे नियोजन करा- संध्याकाळी कॉफी पिणे धोकादायक आहे का? डॉ. अमर सिंघल म्हणतात की काही विशिष्ट परिस्थितीत, जसे की परीक्षेपूर्वी किंवा अंतिम मुदत पूर्ण करण्यासाठी, रात्री अधूनमधून कॉफी पिणे ठीक आहे, परंतु सामान्य परिस्थितीत, दुपारी ४ नंतर कॉफी पिऊ नये कारण संध्याकाळी कॉफी घेतल्याने रात्रीच्या झोपेवरही परिणाम होतो. दुधासोबत कॉफी पिणे टाळा. भारतात दूध आणि साखर मिसळून चहा आणि कॉफी पिण्याची प्रवृत्ती आहे. पण हे चुकीचे संयोजन आहे. जेव्हा दुधात असलेले कॅल्शियम आणि लैक्टोज प्रथिने चहा आणि कॉफीमधील कॅफिन आणि टॅनिनशी प्रतिक्रिया देतात तेव्हा ते आपल्या शरीरासाठी हानिकारक असतात. यामुळे आपल्याला पोटात जळजळ आणि गॅसची समस्या होते. कॉफी पिण्याशी संबंधित सामान्य प्रश्न आणि उत्तरे प्रश्न: दररोज कॉफी पिणे सुरक्षित आहे का? उत्तर: हो, पण मर्यादित प्रमाणात. तज्ञांच्या मते, दिवसातून २-३ कप (४०० मिलीग्राम पर्यंत) कॅफिन घेणे सुरक्षित मानले जाते. यापेक्षा जास्त सेवन केल्याने चिंताग्रस्तपणा, हृदयाचे ठोके वाढणे, झोपेची समस्या आणि आम्लता यासारख्या समस्या उद्भवू शकतात. प्रश्न: कॉफी वजन वाढवते की कमी करते? उत्तर: तुम्ही कॉफी कशी पिता यावर ते अवलंबून आहे. ब्लॅक कॉफीमध्ये कॅलरीज कमी असतात आणि चयापचय वाढवून चरबी जाळण्यास मदत होते, ज्यामुळे वजन कमी होऊ शकते. पण जर तुम्ही जास्त साखर, क्रीम, फ्लेवर्ड सिरप किंवा फुल फॅट दूध घातलं तर कॅलरीज वाढतात आणि वजन वाढण्याचा धोका असतो. प्रश्न: कॉफी पिल्याने झोप का कमी होते? उत्तर: कॉफीमध्ये असलेले कॅफिन हे एक नैसर्गिक उत्तेजक आहे, जे मनाला जागरूक ठेवते आणि झोपेसाठी आवश्यक असलेले मेलाटोनिन म्हणजेच संप्रेरक कमी करते. हेच कारण आहे की झोपण्याच्या ६ तास आधी जरी तुम्ही कॉफी प्यायली तरी रात्री उशिरापर्यंत तुम्हाला झोप येत नाही. प्रश्न: कॉफीमुळे हाडे कमकुवत होतात का? उत्तर: हो, जर तुम्ही जास्त कॉफी प्यायली तर हे होऊ शकते. कॅफिन शरीरातील कॅल्शियमचे शोषण कमी करू शकते, ज्यामुळे हाडे कमकुवत होऊ शकतात आणि ऑस्टियोपोरोसिस (हाडे पातळ होणे आणि कमकुवत होणे) होण्याचा धोका वाढू शकतो. जर तुम्ही कॉफी पीत असाल तर कॅल्शियम आणि व्हिटॅमिन डी समृद्ध आहार घेणे आवश्यक आहे. प्रश्न: गरोदरपणात कॉफी पिऊ शकतो का? उत्तर: हो, पण मर्यादित प्रमाणात (२०० मिलीग्राम म्हणजे १ कप). गर्भधारणेदरम्यान जास्त प्रमाणात कॅफिन सेवन केल्याने गर्भाशयातील बाळाच्या विकासावर परिणाम होऊ शकतो, कारण कॅफिन प्लेसेंटाद्वारे गर्भापर्यंत पोहोचते. याचा परिणाम न जन्मलेल्या बाळाच्या हृदयाच्या ठोक्यावर होऊ शकतो. म्हणूनच डॉक्टर कमी कॅफिन असलेली कॉफी किंवा कॅफिन रहित कॉफी पिण्याची शिफारस करतात.
चिया बियांचे दुष्परिणाम आणि त्यावर उपाय
चिया बियांचे दुष्परिणाम आणि त्यावर उपाय
नेटफ्लिक्सवरील 'अ‍ॅडलेसन्स' ही मालिका सध्या चर्चेत आहे. किशोरवयीन मुले सोशल मीडिया आणि इंटरनेटला वास्तविक जग कसे मानत आहेत हे यातून दिसून येते. काही मुले सायबर बुलिंगचे बळी पडत आहेत, त्यांच्या दिसण्याबद्दल असुरक्षित होत आहेत आणि लोकप्रियता न मिळण्याची चिंता करत आहेत. या त्रासांमध्ये, बुलिंगला कंटाळलेला जेमी मिलर नावाचा मुलगा त्याच्या वर्गातील एका मुलीला मारतो. या मालिकेत, सोशल मीडियाचा मुलांवर होणारा परिणाम आणि त्याद्वारे होणारी सायबर बुलिंग यासारख्या मुद्द्यांवर सखोल चर्चा करण्यात आली आहे. आपण यापूर्वी अनेक लेखांमध्ये स्क्रीन टाइम आणि सोशल मीडिया वापराच्या परिणामांवर चर्चा केली आहे. आता हे प्रकरण फक्त सोशल मीडिया किंवा इंटरनेटच्या नैतिक-अनैतिक परिणामापुरते मर्यादित नाही. विज्ञान म्हणते की आपल्या आजूबाजूला घडणाऱ्या प्रत्येक छोट्या गोष्टीचा आपल्या मेंदूवर परिणाम होतो. जर आपल्याला आपल्या सोशल मीडियावर, स्क्रीनवर किंवा कोणत्याही प्रकारच्या आभासी जगात हिंसाचार दिसला तर आपण हिंसक होण्याची शक्यता वाढते. याचा सर्वात जास्त परिणाम मुलांवर होतो कारण त्यांचे मेंदू या सामग्रीवर प्रक्रिया करण्यास तयार नसतात. याशिवाय, बालपणात त्यांना मिळणाऱ्या वातावरणाचा त्यांच्या वर्तनावर थेट परिणाम होतो. म्हणूनच, आज ' सेहतनामा ' मध्ये आपण विज्ञानाच्या दृष्टिकोनातून मुलांच्या मेंदूला समजून घेऊ. मुलांचा मेंदू कसा विकसित होतो? डॉ. दीपा म्हणतात की, आपला मेंदू जन्मापासून प्रौढत्वापर्यंत विकसित होत राहतो. प्रत्येक वयात मेंदू वेगवेगळ्या कौशल्यांचा आणि क्षमतांचा विकास करतो. या काळात, आपल्या आजूबाजूला जे काही घडते ते पाहिले आणि ऐकले जाते. त्याचा मेंदूच्या विकासावर थेट परिणाम होतो. कोणत्या वयात प्रौढत्वापर्यंत मेंदूमध्ये काय विकसित होते, ग्राफिकमध्ये पाहा- ग्राफिकमध्ये दिलेले सर्व मुद्दे सविस्तरपणे समजून घेऊया- मेंदूचा ६०% विकास ०-१ वर्षांच्या दरम्यान होतो मेंदू १-३ वर्षात अंदाजे ८०% विकसित होतो तर्क आणि स्मृतीशी संबंधित न्यूरॉन्स 3-6 वर्षांच्या वयात वेगाने तयार होतात ६-१२ वर्षांच्या वयात मेंदूचा आकार ९५% वाढतो १२-१८ वर्षांत, मेंदूचा निर्णय घेणारा भाग, म्हणजेच प्रीफ्रंटल कॉर्टेक्स, विकसित होऊ लागतो १८-२५ वर्षे - प्रीफ्रंटल कॉर्टेक्स पूर्णपणे विकसित झालेले असते मुलांवर त्याचा कसा विपरीत परिणाम होत आहे? डॉ. दीपा म्हणतात की, मेंदूमध्ये प्रत्येक वयात नवीन क्षमता विकसित होतात. मुलांचे भविष्य त्यांच्या स्वभावावरून ठरवले जाते. म्हणून, या काळात पालक आणि शिक्षकांची भूमिका खूप महत्त्वाची आहे. योग्य काळजी, पोषण आणि शिकण्याच्या संधी मिळाल्यास, मुलाची बौद्धिक आणि भावनिक क्षमता अधिक चांगल्या प्रकारे विकसित होऊ शकते. जर गोष्टी सकारात्मक नसतील तर निकाल उलट असू शकतात. ग्राफिक्समध्ये दिलेले सर्व मुद्दे वैज्ञानिकदृष्ट्या आणि अभ्यासाच्या मदतीने समजले आहेत- सोशल मीडियाच्या वापरामुळे मानसिक समस्या वाढत आहेत नॅशनल लायब्ररी ऑफ मेडिसिनच्या एका अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की सोशल मीडियावर जास्त वेळ घालवल्यामुळे लोकांना पुरेशी झोप मिळत नाही. त्यामुळे मानसिक आरोग्यावर परिणाम होत आहे. सतत स्क्रीनवर वेळ घालवल्यामुळे स्मरणशक्ती कमकुवत होत चालली आहे आणि लोक चिंता आणि नैराश्यासारख्या समस्यांना बळी पडत आहेत. लक्ष केंद्रित करण्याची क्षमता कमी होणे लक्ष केंद्रित करण्याची क्षमता म्हणजेच विचलित न होता कोणत्याही कामावर लक्ष केंद्रित करण्याची क्षमता झपाट्याने कमी होत आहे. कॅलिफोर्निया विद्यापीठ, इर्विनच्या संशोधनानुसार, गेल्या २० वर्षांत, मानवांचा सरासरी लक्ष वेधण्याचा कालावधी २.५ मिनिटांवरून फक्त ४७ सेकंदांवर आला आहे. याचे मुख्य कारण सोशल मीडियाचे व्यसन असल्याचे मानले जाते. स्मरणशक्ती आणि सर्जनशीलता कमकुवत होत चालली सोशल मीडियाचा अतिरेकी वापर स्मरणशक्ती, भाषा शिकण्याची क्षमता आणि मेंदूच्या विकासावर नकारात्मक परिणाम करतो. यामुळे दीर्घकाळ लक्ष केंद्रित करण्यात अडचण येते, विशेषतः मुलांमध्ये. त्यांच्यासाठी कोणतेही सर्जनशील कार्य पूर्ण करणे कठीण होते, कारण या प्रक्रियेसाठी दीर्घकाळ लक्ष केंद्रित करणे आवश्यक असते. भावनिक आरोग्यावर परिणाम होत आहे सोशल मीडियाचा अतिरेकी वापर मुलांच्या आणि किशोरवयीन मुलांच्या भावनिक आरोग्याला हानी पोहोचवत आहे. ऑनलाइन तुलना, लाईक्स आणि कमेंट्सची चिंता आणि सायबर बुलिंग यासारख्या समस्या त्यांचा आत्मविश्वास कमकुवत करत आहेत. यामुळे त्यांच्यात एकटेपणा, चिडचिडेपणा आणि चिंता वाढत आहे, जी मानसिक आणि भावनिक विकासासाठी हानिकारक असू शकते. अश्लील सामग्री पाहून मानसिकता बिघडते डॉ. दीपा म्हणतात की, सोशल मीडिया आणि इंटरनेटवर सतत अश्लील सामग्री पाहणाऱ्या मुलांचा त्यांच्या वर्तनावर आणि मानसिक विकासावर नकारात्मक परिणाम होतो. ते त्यांच्या विरुद्ध लिंगाला फक्त लैंगिक वस्तू म्हणून पाहू लागतात. हे धोकादायक आहे. हिंसाचार पाहिल्याने आक्रमकता वाढते मार्च २०२४ मध्ये 'रिसर्चगेट' वर प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, अधिक हिंसक सामग्री पाहिल्याने आक्रमकता वाढते आणि सहानुभूती कमी होते. सतत हिंसक सामग्रीचे सेवन केल्याने मुलांची विचार करण्याची आणि समजून घेण्याची क्षमता देखील प्रभावित होत आहे; ते हिंसाचाराला सर्व गोष्टींवर उपाय मानतात.
कारले चवीला कडू असले तरी आरोग्याच्या दृष्टिकोनातून ते वरदानापेक्षा कमी नाही. त्यात फायबर, प्रथिने आणि अँटीऑक्सिडंट्स मुबलक प्रमाणात आढळतात. हे लोह, कॅल्शियम, पोटॅशियम, व्हिटॅमिन सी आणि बी चा देखील चांगला स्रोत आहे. कारल्याची लागवड प्रथम आफ्रिकेत झाली असे मानले जाते. यानंतर ते आशियाई देशांमध्ये आले. आज, चीन हा कारल्याचा सर्वात मोठा उत्पादक देश आहे, जिथे तो पारंपारिक पदार्थ आणि औषधांमध्ये प्रमुखपणे वापरले जाते. दुसरीकडे, आयुर्वेदात, कारल्याचा उल्लेख एक नैसर्गिक औषध म्हणून केला जातो, जो वर्षानुवर्षे वापरात आहे. म्हणून, कारल्याची उत्पत्ती भारतीय उपखंडात झाली असे मानले जाते. मधुमेहींसाठी कारले खूप फायदेशीर आहे. हे पचन सुधारण्यास आणि वजन व्यवस्थापनास मदत करते. कारले शरीराच्या डिटॉक्ससाठी देखील फायदेशीर आहे. म्हणून आज 'सेहतनामा' मध्ये आपण कारल्याबद्दल बोलू. कारल्याचे पौष्टिक मूल्य किती आहे? कारले हे एक पौष्टिकतेने समृद्ध सुपरफूड आहे. यामध्ये कॅलरीज खूप कमी असतात परंतु फायबर आणि अँटिऑक्सिडंट्स भरपूर असतात. त्यात कार्बोहायड्रेट्स खूप कमी असतात. त्यात प्रथिने आणि साखर देखील असते, ग्राफिक पाहा: कारल्यातील आश्चर्यकारक जीवनसत्त्वे आणि खनिजे कारल्याची सर्वात खास गोष्ट म्हणजे चवीला कडू असूनही त्यात व्हिटॅमिन सी भरपूर असते. याशिवाय त्यात लोह, मॅग्नेशियम आणि जस्त सारखी महत्त्वाची खनिजे देखील असतात. त्यांची संख्या ग्राफिकमध्ये पाहा- कारल्यामध्ये अनेक औषधी गुणधर्म कारल्यामध्ये अनेक औषधी गुणधर्म देखील आहेत. त्यात कॅरॅन्टीन आणि पॉलीपेप्टाइड-पी सारखे संयुगे असतात, जे इन्सुलिनसारखे काम करतात. यामुळे रक्तातील साखर नियंत्रणात राहते. त्याचे सर्व औषधी गुणधर्म ग्राफिकमध्ये पाहा- कारले खाण्याचे फायदे कारले खाण्याचे अनेक फायदे आहेत. मधुमेहात हे विशेषतः फायदेशीर आहे. याशिवाय, ते पचन सुधारण्यासाठी आणि विषारी पदार्थ काढून टाकण्यासाठी देखील खूप प्रभावी आहे. या ग्राफिकमध्ये कारले खाण्याचे १० मोठे फायदे पाहा- ग्राफिकमध्ये दिलेले काही मुद्दे सविस्तरपणे समजून घ्या... वजन कमी करण्यास उपयुक्त कारले ही कमी कॅलरीज आणि उच्च फायबर असलेली भाजी आहे. हे खाल्ल्याने पोट बराच वेळ भरलेले वाटते आणि अस्वस्थ स्नॅक्स खाण्याची इच्छा कमी होते. कारल्यामुळे चयापचय गतिमान होते, ज्यामुळे शरीर कॅलरीज जलद बर्न करते आणि वजन नियंत्रणात राहते. पचनसंस्था सुधारते कारल्यामध्ये असलेले फायबर आणि अँटीऑक्सिडंट्स पचन सुधारतात. हे बद्धकोष्ठता, गॅस आणि आम्लता सारख्या समस्यांपासून आराम देते आणि आतडे निरोगी ठेवते. कारल्यामुळे यकृताची कार्यक्षमता वाढून विषारी पदार्थ बाहेर काढण्यास मदत होते. रक्तातील साखर नियंत्रित करते कारल्यामध्ये चॅरँटिन आणि पॉलीपेप्टाइड-पी नावाचे संयुगे असतात, जे इन्सुलिनसारखे काम करतात. हे रक्तातील साखरेची पातळी कमी करते आणि टाइप-२ मधुमेहाच्या रुग्णांसाठी फायदेशीर आहे. हृदयाचे आरोग्य सुधारते कारल्यामुळे कोलेस्टेरॉलची पातळी संतुलित होण्यास मदत होते. त्यामध्ये असलेले अँटीऑक्सिडंट्स धमन्यांमध्ये प्लेक जमा होण्यापासून रोखतात, ज्यामुळे रक्तदाब नियंत्रित होतो आणि हृदयरोगाचा धोका कमी होतो. त्वचेसाठी फायदेशीर कारल्यामध्ये अँटी-बॅक्टेरियल आणि अँटी-इंफ्लेमेटरी गुणधर्म असतात. हे मुरुम, डाग आणि त्वचेचे संक्रमण दूर करण्यास मदत करतात. यामध्ये असलेले व्हिटॅमिन सी त्वचा स्वच्छ आणि चमकदार बनवते. रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते कारल्यामध्ये व्हिटॅमिन सी, जस्त आणि लोह भरपूर प्रमाणात असते, जे रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करते. हे शरीराला बॅक्टेरिया आणि विषाणूजन्य संसर्गापासून वाचवण्यास मदत करते. यकृताच्या आजारांना प्रतिबंधित करते कारल्यामुळे यकृताचे विषारी पदार्थ बाहेर काढण्यास मदत होते आणि फॅटी लिव्हर, हिपॅटायटीस आणि कावीळ यासारख्या समस्या टाळता येतात. कर्करोगाचा धोका कमी करते कारल्यामध्ये असलेले फायटोकेमिकल्स कर्करोगाच्या पेशींची वाढ रोखण्यास मदत करतात. स्तन, यकृत आणि कोलन कर्करोगाचा धोका कमी करण्यासाठी कारला विशेषतः उपयुक्त ठरू शकतो. कारल्याच्या सेवनाशी संबंधित सामान्य प्रश्न आणि उत्तरे प्रश्न: कारले रिकाम्या पोटी खाऊ शकतो का? उत्तर: हो, कारले रिकाम्या पोटी खाऊ शकतो, मधुमेहाच्या रुग्णांसाठी ते विशेषतः फायदेशीर आहे. तथापि, ते जास्त प्रमाणात खाल्ल्याने आम्लपित्त किंवा पोटदुखी होऊ शकते. म्हणून, ते मर्यादित प्रमाणातच सेवन करा. प्रश्न: आपण दररोज कारल्याचा रस पिऊ शकतो का? उत्तर: हो, पण १/२ कपपेक्षा जास्त पिऊ नका. जास्त कारल्याचा रस प्यायल्याने रक्तातील साखर कमी होऊ शकते आणि पोट खराब होऊ शकते. प्रश्न: गर्भवती महिलांनी कारले खावे का? उत्तर: हो, तुम्ही ते नक्कीच खाऊ शकता. तथापि, गर्भवती महिलांनी जास्त कारले खाणे टाळावे कारण त्यात काही घटक असतात जे गर्भाशयात आकुंचन निर्माण करू शकतात. प्रश्न: कारले खाल्ल्याने त्वचा चमकदार होते का? उत्तर: हो, कारल्याचे विषारी पदार्थ काढून टाकते आणि त्वचेचे संक्रमण, मुरुमे आणि डाग कमी करण्यास मदत करते. प्रश्न: कारल्याचे सेवन केल्याने पोटातील किडे मरतात का? उत्तर: हो, कारल्यामध्ये परजीवीविरोधी गुणधर्म भरपूर असतात, जे आतड्यांमध्ये असलेले हानिकारक जंत नष्ट करतात. प्रश्न: कारले कोणी खाऊ नये? उत्तर: साधारणपणे कारले सर्वांसाठी सुरक्षित असतो, परंतु काही लोकांनी ते खूप कमी प्रमाणात खावे किंवा टाळावे-
कोथिंबीर धुवून थोडा वेळ बाहेर ठेवा.
कोथिंबीर धुवून थोडा वेळ बाहेर ठेवा.
केरळमधील कन्नूर जिल्ह्यातील एका १९ वर्षीय मुलीने एका ऑनलाइन पोर्टलच्या प्रभावाखाली वजन कमी करण्यासाठी उपवास केला. ती वॉटर फास्टिंग करत होती. जवळजवळ एक वर्ष ती नीट जेवत नव्हती. यामुळे तिला एनोरेक्सिया नर्वोसा हा खाण्याचा विकार झाला. यामुळे तिचे शरीर खूप कमकुवत झाले आणि तिच्या शरीरातील अनेक अवयवांनाही नुकसान झाले. त्यामुळे रुग्णालयात उपचार सुरू असूनही तिचा मृत्यू झाला. वजन कमी करण्यासाठी उपवास ही एक सुंदर प्रक्रिया आहे, जी प्राचीन काळापासून देशभर आणि जगभरातील लोक स्वीकारत आहेत. जर उपवास योग्यरित्या केला तर वजन नियंत्रणासोबतच आत्म-शिस्त आणि मानसिक शांती देखील मिळते. तथापि, एखाद्या ऑनलाइन पोर्टलच्या प्रभावाखाली येऊन किंवा सोशल मीडिया व्हिडिओ पाहून आणि बराच वेळ वॉटर फास्टिंग सारख्या पद्धती केल्याने तुम्हाला धोका निर्माण होऊ शकतो. म्हणून, आज ' सेहतनामा ' मध्ये आपण वॉटर फास्टिंगबद्दल बोलू. वॉटर फास्टिंग म्हणजे काय? वॉटर फास्टिंग हा एक विशेष प्रकारचा उपवास आहे, ज्यामध्ये व्यक्ती कोणत्याही प्रकारचे अन्न खात नाही, फक्त पाणी पितो. वजन कमी करण्यासाठी, शरीराला डिटॉक्स करण्यासाठी किंवा कोणत्याही आरोग्य समस्येला तोंड देण्यासाठी लोक याचा अवलंब करतात. तथापि, काही लोक आध्यात्मिक किंवा धार्मिक कारणांसाठी देखील ते पाळतात. हे साधारणपणे २४ ते ७२ तासांसाठी करण्याची शिफारस केली जाते. जास्त काळ वॉटर फास्टिंग करण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घेणे महत्वाचे आहे कारण यामुळे शरीर कमकुवत होऊ शकते. पाण्याच्या उपवासामुळे ऑटोफॅजी होते पाण्याच्या उपवासाच्या वेळी, सर्व प्रकारचे अन्न टाळले जाते. यामुळे आपल्या शरीरात एक विशेष प्रक्रिया सुरू होते, ज्याला 'ऑटोफॅजी' म्हणतात. या प्रक्रियेद्वारे, सर्वात निरोगी पेशी शरीरात राहतात आणि आपण पूर्णपणे निरोगी होतो. कर्करोगासारख्या गंभीर आजारांवर उपचार करण्यासाठीही ही प्रक्रिया वापरली जाते. पाण्याच्या उपवासाचे फायदे पाण्याचा उपवास शरीराला डिटॉक्सिफाय करण्यात सर्वात जास्त मदत करतो. पचनाशी संबंधित सर्व अवयवांना विश्रांती घेण्याची संधी मिळते. याशिवाय ते वजन कमी करण्यास उपयुक्त आहे. जर हे योग्यरित्या केले तर शरीराला पेशी दुरुस्तीची संधी मिळते. याशिवाय ते हृदयाच्या आरोग्यासाठी देखील फायदेशीर आहे. सर्व फायदे ग्राफिकमध्ये पाहा- पाण्यावर उपवास करण्याची योग्य पद्धत कोणती? डॉ. अंजली तिवारी म्हणतात की, वॉटर फास्टिंग म्हणजे उपवास करताना फक्त पाणीच पिता येते. या काळात, तुम्ही ऊर्जा देणारे काहीही खाऊ किंवा पिऊ शकत नाही. जर योग्यरित्या केले तर ते खूप फायदेशीर ठरू शकते. तर, ते चुकीच्या पद्धतीने केल्याने अनेक आरोग्य समस्या देखील उद्भवू शकतात. म्हणून, पाण्याचा उपवास करण्यापूर्वी, या खबरदारी घ्या- १. उपवास करण्यापूर्वी तयारी करा हळूहळू सेवन कमी करा: उपवास सुरू करण्यापूर्वी खूप जड किंवा तेलकट पदार्थ खाणे टाळा. हलका आहार घ्या. हायड्रेटेड रहा: उपवास सुरू करण्यापूर्वी एक किंवा दोन दिवस आधी तुम्ही पुरेसे पाणी पीत आहात की नाही याचा मागोवा ठेवा; निर्जलीकरण टाळा. मानसिकदृष्ट्या तयार रहा: दीर्घ उपवास करण्यापूर्वी स्वतःला मानसिकदृष्ट्या तयार करा जेणेकरून तुम्हाला अशक्तपणा जाणवू नये. २. योग्य वेळ निवडा लहान उपवासाने सुरुवात करा: जर तुम्ही पहिल्यांदाच पाण्याचा उपवास करत असाल तर तो फक्त १२-२४ तासांसाठी करा. नंतर ते हळूहळू ४८-७२ तासांपर्यंत वाढवता येते. डॉक्टरांचा सल्ला घ्या: ७२ तासांपेक्षा जास्त वेळ उपवास करण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घेणे महत्वाचे आहे. कमी व्यस्त दिवस निवडा: जेव्हा शरीराला जास्त ऊर्जेची आवश्यकता नसते तेव्हा पाण्याच्या उपवासासाठी असा दिवस निवडा. सुट्टी हा एक चांगला पर्याय आहे. ३. उपवास करताना या गोष्टी लक्षात ठेवा पुरेसे पाणी प्या: शरीर हायड्रेटेड ठेवण्यासाठी दिवसभरात २-३ लिटर पाणी प्या. जास्त पाणी पिऊ नका: जास्त पाणी पिल्याने शरीरात इलेक्ट्रोलाइट असंतुलन होऊ शकते. विश्रांती: शरीरात ऊर्जा टिकवून ठेवण्यासाठी उपवास करताना कठोर काम आणि व्यायाम टाळा. तुमच्या शरीराच्या सिग्नलकडे लक्ष द्या: जर तुम्हाला अशक्तपणा, चक्कर येणे किंवा खूप थकवा जाणवत असेल तर उपवास सोडा. ४. उपवास संपवण्याचा योग्य मार्ग हलक्या आहाराने सुरुवात करा: उपवास सोडताना, तुमच्या आहारात फळे, सूप, नारळ पाणी किंवा ओटमीलसारखे हलके आणि पचण्यास सोपे पदार्थ समाविष्ट करा. अचानक जड जेवण खाऊ नका: उपवासानंतर अचानक खूप तळलेले, मसालेदार किंवा जड जेवण खाल्ल्याने पचनाच्या समस्या उद्भवू शकतात. हे टाळा. हळूहळू नियमित आहाराकडे परत या: उपवास केल्यानंतर, किमान पुढील १-२ दिवस हलके आणि संतुलित जेवण खा. पाण्याच्या उपवासाशी संबंधित सामान्य प्रश्न आणि उत्तरे प्रश्न: पाण्याचा उपवास कोणी करू नये? उत्तर: पाण्यावर उपवास करणे सर्वांसाठी सुरक्षित नाही. यामुळे काही लोकांचे मोठे नुकसान होऊ शकते. म्हणून या लोकांनी पाण्याचा उपवास टाळावा- प्रश्न: पाण्याच्या उपवासात दररोज किती पाणी पिऊ शकता? उत्तर: साधारणपणे दिवसभरात २-३ लिटर पाणी पिणे योग्य मानले जाते. जास्त पाणी पिल्याने इलेक्ट्रोलाइट असंतुलन होऊ शकते, ज्यामुळे अशक्तपणा जाणवू शकतो. प्रश्न: वॉटर फास्टिंग करताना व्यायाम करू शकतो का? उत्तर: या काळात, योगा किंवा स्ट्रेचिंगसारखे हलके व्यायाम केले जाऊ शकतात. तथापि, उपवास करताना शरीरात ऊर्जेची कमतरता भासू शकते म्हणून तीव्र व्यायाम टाळावा. प्रश्न: वारंवार पाण्याचा उपवास करणे योग्य आहे का? उत्तर: हो, पण यासाठी संतुलित आणि योग्य पद्धत अवलंबणे आवश्यक आहे.
अ‍ॅसिडिटी कमी करण्यासाठी घरगुती उपाय
अ‍ॅसिडिटी कमी करण्यासाठी घरगुती उपाय
लठ्ठपणा कमी करणारे आणि मधुमेहविरोधी औषध मोंजारो भारतात लाँच करण्यात आले आहे. त्याला सेंट्रल ड्रग्ज स्टँडर्ड कंट्रोल ऑर्गनायझेशन ऑफ इंडिया म्हणजेच CDSCO कडून मान्यता मिळाली आहे. हे अमेरिकन औषध कंपनी एली लिली अँड कंपनीने लाँच केले आहे. मोंजारो हे वजन कमी करण्याच्या आश्चर्यकारक फायद्यांसाठी ओळखले जाते, परंतु अशा अनेक लठ्ठपणा कमी करणाऱ्या औषधांबद्दल बराच काळ वाद आहे की हे औषध घेऊन वजन कमी करणे किती योग्य आहे. देश आणि जगातील अनेक आघाडीच्या डॉक्टरांनी वजन कमी करण्याच्या औषधांच्या दुष्परिणामांबद्दल चिंता व्यक्त केली आहे. असे असूनही, जगातील सर्वात श्रीमंत व्यक्ती आणि टेस्लाचे सीईओ एलन मस्क यांनी याचा पुरस्कार केला आहे. चेल्सी हँडलर आणि ट्रेसी मॉर्गन सारख्या अनेक हॉलिवूड स्टार्सनी सार्वजनिक व्यासपीठावर कबूल केले आहे की ते वजन व्यवस्थापनासाठी वजन कमी करणारी औषधे घेतात. म्हणून आज 'सेहतनामा' मध्ये आपण मोंजारोबद्दल बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- भारतात लठ्ठपणाचे संकट अलिकडेच पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी त्यांच्या 'मन की बात' रेडिओ कार्यक्रमात भारतातील वाढत्या लठ्ठपणाबद्दल चिंता व्यक्त केली होती. भारत सरकारने २०२१ मध्ये केलेल्या राष्ट्रीय कुटुंब आरोग्य सर्वेक्षणानुसार, भारतातील सुमारे २३% पुरुष आणि २४% महिलांचे वजन जास्त आहे. याचा अर्थ असा की भारत लठ्ठपणाच्या संकटाचा सामना करत आहे. या लठ्ठपणामुळे अनेक घातक आजार देखील होऊ शकतात. अशा परिस्थितीत, प्रश्न उद्भवतो की वजन कमी करणारे औषध मोंजारो हे संकट टाळू शकेल का? मोंजारो म्हणजे काय? मोंजारो हे अमेरिकन औषध कंपनी एली लिलीने विकसित केलेले औषध आहे. हे टाइप-२ मधुमेह आणि लठ्ठपणावर उपचार करण्यासाठी वापरले जाते. मोंजारो कसे काम करते? आहारतज्ज्ञ जया ज्योत्स्ना म्हणतात की, जेव्हा आपण अन्न खातो तेव्हा शरीरात GLP-1 म्हणजेच ग्लुकागॉनसारखे पेप्टाइड-1 आणि GIP म्हणजेच ग्लुकोज-आश्रित इन्सुलिनट्रॉपिक पॉलीपेप्टाइड नावाचे दोन हार्मोन्स सक्रिय होतात. हे हार्मोन्स इन्सुलिनची पातळी वाढवून आणि भूक कमी करून रक्तातील साखर नियंत्रित करण्यास मदत करतात, ज्यामुळे पोट भरल्याची भावना येते. मोंजारो हे या दोन्ही हार्मोन्सची कृत्रिम प्रत आहे. सेवन केल्यावर, ते इन्सुलिनचे उत्पादन वाढवून रक्तातील साखर नियंत्रित करते आणि भूक कमी करते, ज्यामुळे कमी अन्न खाण्याची इच्छा निर्माण होते. म्हणूनच वजन कमी करण्याच्या औषध म्हणूनही याचा वापर केला जात आहे. क्लिनिकल चाचण्यांमध्ये काय उघड झाले? मांजारोवर २ प्रमुख जागतिक क्लिनिकल चाचण्या घेण्यात आल्या- वजन कमी करण्यासाठी या अभ्यासात २,५३९ जास्त वजन असलेल्या किंवा लठ्ठ प्रौढांचा समावेश होता. या लोकांनी आहार आणि व्यायामासोबत मोंजारो घेतला. यामुळे ७२ आठवड्यांत वजनात लक्षणीय घट झाली. मधुमेह नियंत्रणासाठी या अभ्यासात, मोंजारोची इतर मधुमेह औषधांसोबत चाचणी करण्यात आली. ४० आठवड्यांपेक्षा जास्त काळ केलेल्या क्लिनिकल चाचण्यांमधून असे दिसून आले की ते रक्तातील साखरेची (A1C) पातळी २.४% ने कमी करण्यास प्रभावी होते. याचा अर्थ असा की मोंजारो केवळ वजन कमी करण्यासाठीच नाही, तर मधुमेह नियंत्रित करण्यासाठी देखील उपयुक्त आहे. भारतात मोंजारोची किंमत किती असेल? मोंजारोचा सुरुवातीचा डोस २.५ मिलीग्राम आहे आणि त्याची मासिक किंमत १४ हजार रुपये आहे. आठवड्यातून एक डोस घ्यायचा आहे, म्हणजेच महिन्यातून ४ डोस घ्यायचे आहेत. मोंजारोचे काही दुष्परिणाम होऊ शकतात का? आहारतज्ज्ञ जया ज्योत्स्ना म्हणतात की वजन कमी करणारे औषध मोंजारो किंवा अशा कोणत्याही वजन कमी करण्याच्या औषधाचे अनेक दुष्परिणाम होऊ शकतात. ही औषधे आपल्याला भूक लागणाऱ्या हार्मोन्सना संतुलित करतात, परंतु ते आपला चयापचय दर कमी करून पचन देखील मंदावतात. आता अन्न आपल्या पोटात पचायला खूप वेळ लागणार असल्याने आपल्याला जेवायचेच वाटणार नाही. ही औषधे जास्त काळ घेतल्याने चयापचय क्रियांवर वाईट परिणाम होऊ शकतो आणि धोकादायक परिस्थिती निर्माण होऊ शकते. भारत आणि जगभरातील डॉक्टरांनी या धोक्यांबद्दल अनेक वेळा इशारा दिला आहे. मोंजारोशी संबंधित सामान्य प्रश्न आणि उत्तरे प्रश्न: मोंजारो कोणासाठी आहे? उत्तर: मोंजारो हे अशा लोकांसाठी आहे ज्यांना टाइप-२ मधुमेह आहे किंवा जे लठ्ठपणाने ग्रस्त आहेत आणि वजन कमी करू इच्छितात. प्रश्न: मोंजारो सुरक्षित आहे का? उत्तर: हो, जागतिक अभ्यास आणि क्लिनिकल चाचण्यांमध्ये ते अत्यंत प्रभावी आणि सुरक्षित असल्याचे आढळून आले आहे. तथापि, वजन कमी करण्याचे कोणतेही औषध डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्यानंतरच घ्यावे. प्रश्न: मोंजारो कधी आणि कसे घ्यावे? उत्तर: भारतात ते इंजेक्शनच्या स्वरूपात उपलब्ध आहे आणि आठवड्यातून एकदा ते घेण्याचा सल्ला दिला जातो. तथापि, एखाद्या व्यक्तीसाठी योग्य डोस कोणता असेल हे डॉक्टर ठरवतील. रुग्णाचे वजन आणि त्याच्या एकूण आरोग्यानुसार हा निर्णय घेतला जातो. प्रश्न: मोंजारोमुळे वजन झटपट कमी होते का? उत्तर: नाही, असे होत नाही. इंजेक्शन दिल्यानंतर वजन कमी झाल्याचे दिसून येण्यासाठी काही आठवडे किंवा काही महिने लागू शकतात. आहार आणि व्यायामासोबत ते घेणे अधिक फायदेशीर आहे. प्रश्न: मोंजारोचे तात्काळ संभाव्य दुष्परिणाम कोणते आहेत? उत्तर: काही लोकांमध्ये यामुळे मळमळ, उलट्या, बद्धकोष्ठता, अतिसार, थकवा किंवा डोकेदुखी होऊ शकते. जर काही गंभीर समस्या असेल तर ताबडतोब डॉक्टरांशी संपर्क साधा.